Beresteczko
50°21′N 25°07′E/50,350000 25,116667.jpg)
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
19,8 km² | ||||
| Wysokość |
191 m n.p.m. | ||||
| Populacja • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 3379 | ||||
| Kod pocztowy |
45765 | ||||
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 50°21′N 25°07′E/50,350000 25,116667
| |||||
| (ukr.) Strona internetowa | |||||
Beresteczko (ukr. Берестечко) – miasto na Ukrainie, w obwodzie wołyńskim, w rejonie horochowskim, nad Styrem.
Prywatne miasto szlacheckie położone było w XVI wieku w województwie wołyńskim[1].
Historia
Miasto założone zostało w 1445, prawa miejskie nadano w 1547 roku.
Pod koniec XVI w. do Beresteczka sprowadził braci polskich starosta łucki Aleksander Proński. Kościół zajęty był na zbór ariański, a klasztor na szkołę. W 1629 roku właścicielem miasta był Rafał Leszczyński[2]. Pod koniec pierwszej połowy XVII mieszkał tu Andrzej Wiszowaty.
W dniach 28–30 czerwca 1651 roku opodal Beresteczka, na prawym brzegu Styru odbyła się słynna bitwa wojsk Jana Kazimierza z przeważającymi siłami kozackimi pod dowództwem Bohdana Chmielnickiego, posiłkowanymi wojskami tatarskimi. Polacy odnieśli druzgocące zwycięstwo.
Od 1765 miasto należało do Zamojskich, a od 1795 do Platerów.
Pod koniec XVIII w. mieszkańcy Beresteczka (bez 5 osób) wymarli na dżumę.
W II Rzeczypospolitej Beresteczko było siedzibą gminy, w powiecie horochowskim, w województwie wołyńskim.
W 1941 roku podczas okupacji niemieckiej w Beresteczku utworzono getto dla ludności żydowskiej. Getto zostało zlikwidowane we wrześniu 1942 roku przez SD z pomocą ukraińskiej policji. 3 tys. jego mieszkańców rozstrzelano 2 km od miasta[3].
W 1943 roku Beresteczko było miejscem schronienia polskich uchodźców z rzezi wołyńskiej. Dla ich ochrony Niemcy powołali kilkudziesięcioosobowy oddział Schutzmannschaft złożony z Polaków, który odpierał liczne ataki UPA. Polacy stopniowo opuszczali Beresteczko przedostając się do Małopolski Wschodniej (wówczas w granicach Generalnego Gubernatorstwa) bądź będąc wywożonymi na roboty przymusowe w III Rzeszy. 17 stycznia 1944 roku Niemcy ostatecznie ewakuowali się z Beresteczka zabierając ze sobą Polaków, którzy trafili do obozu w Prusach Wschodnich[4].
Pochodzący z Beresteczka Benedykt Gajewski stworzył publikację pt. Beresteczko. Szkice i materiały z dziejów miasteczka (1993).
Zabytki
- klasztor trynitarzy – od końca XVII wieku swój piąty dom zakonny na terenie Rzeczypospolitej mieli w Beresteczku trynitarze[5]. Jego fundatorem był Tomasz Karczewski, kasztelan halicki. Zapis na rzecz zakonników poczynił w 1691 roku. Po jego śmierci, zięć – Prokop Granowski, starosta żytomierski, spełniając wolę teścia, wybudował w 1693 roku murowane kościół i klasztor. Pierwsze nabożeństwo odprawiono w nim w 1720 roku. W Beresteczku trynitarze posiadali także szkoły. Klasztor zniesiono w 1832 roku.
- prawosławny skit – od 1908 w Beresteczku mieścił się prawosławny skit Kozackie Mogiły[6]
- obronny zamek – wybudowany został na wyspie powstałej na rzece Styr. Budowniczym był książę Symeon Fryderyk Proński, wojewoda kijowski[7], ożeniony z Fedorą Bohowityn[8]. Warownia była własnością ks. Prońskich i następnych posiadaczy miasteczka[9]. Zamek nie zachował się do czasów współczesnych
- stary dwór – Jana Jakuba Zamoyskiego w którym w 1787 goszczony był król Polski Stanisław August Poniatowski[7]. Dwór swoim rogiem prawie dotykał rogu pałacyku[9]
- pałac – wybudowany na początku XIX w. przez Katarzynę Platerową. Jednopiętrowy murowany pałacyk powstał w stylu klasycystyczny[9].
- park krajobrazowy – został założony w 1805 przez Dionizego Miklera, twórcę parków i ogrodów na Wołyniu i Podolu. Ze względu na położenie park był jednym ze wspanialszych na Wołyniu[9].
Demografia i inne
W połowie XIX w. w Beresteczku było 2853 mieszkańców. Przed 1939 rokiem, miasto znajdowało się na terenie powiatu Horochów. Był tam 1 kościół katolicki i 2 cerkwie. W tym czasie miasto (z przedmieściami: Piaski, Staryki, Krasiłowka, Jurydyka) liczyło 5633 mieszkańców.
Miasta partnerskie
Przypisy
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 162.
- ↑ Własność ziemska w powiecie sandomierskim w roku 1629, w:Przegląd Nauk Historycznych 2012, r. XI, Nr 2, s. 51.
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.83
- ↑ Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa 2000, s. 121-122
- ↑ Ten akapit na podstawie historii trynitarzy w Polsce ze strony www: http://www.trynitarze.ceti.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=6&Itemid=49 [dostęp 26 listopada 2008, 14:21]
- ↑ A. Mironowicz, Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2005, ISBN 83-7431-046-4, s.153
- ↑ a b Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XV cz. 1. Warszawa: 1880-1902, s. 103-104.
- ↑ Fryderyk Proński. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 3.12.2013].
- ↑ a b c d Beresteczko. www.wolhynia.com. [dostęp 3.12.2013].
Bibliografia
- Julian Ursyn Niemcewicz, Juljana Ursyna Niemcewicza, podróże historyczne po ziemiach polskich między rokiem 1811 a 1828 odbyte, wydawcy A. Franck; B. M. Wolff, Paryż, Petersburg, 1858, ss. 175-176.
- Romuald Romański, "Beresteczko 1651", Warszawa 1994.
- A. Przezdziecki, Podole, Wołyń, Ukraina, t. 2, Wilno 1841, s. 135.
- Księga Adresowa Polski, (str. 214), 1929.
- Józef Mańkiewicz: Beresteczko 1508-1958, dokumenty, relacje, wspomnienia. Krosno: Krośnieński Dom Kultury, 2006, s. 222. ISBN 83-89531-07-0. OCLC 750106651.
- Wioletta Brzezińska-Marjanowska Dionizy Mikler - twórca parków i ogrodów na Wołyniu i Podolu.
Linki zewnętrzne
- Beresteczko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 139.
- Beresteczko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 103.
- Beresteczko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 732.
- Beresteczko
- Zdjęcia z Beresteczka
