Bergamo
Na mapach: 
45°42′N 9°40′E/45,700000 9,666667
45°42′N 9°40′E/45,700000 9,666667| miasto i gmina | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Prowincja | |||||
| Kod ISTAT |
016024 | ||||
| Powierzchnia |
39,6 | ||||
| Wysokość |
259 | ||||
| Populacja (I 2010) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
3047,8 | ||||
| Numer kierunkowy |
035 | ||||
| Kod pocztowy |
24100 | ||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||
| 45°42′N 9°40′E/45,700000 9,666667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Bergamo – miasto i gmina we Włoszech, w regionie Lombardia, w prowincji Bergamo, położone u południowych podnóży Alp Bergamskich. Dawna nazwa miejscowości to Bergomum.
W Bergamo w 1826 urodził się Francesco Nullo, pułkownik, przyjaciel i powiernik Giuseppe Garibaldiego, dowódca ochotników włoskich, tzw. garibaldczyków, którzy wzięli udział w polskim powstaniu styczniowym 1863. Bergamo posiada również swój klub piłkarski – Atalanta Bergamo, w której grał między innymi Christian Vieri.
Z Bergamo związany był święty, papież Jan XXIII – kardynał Angelo Giuseppe Roncalli, który uczył się w miejscowym seminarium, potem był sekretarzem biskupa Bergamo.
Według danych na styczeń 2010 gminę zamieszkiwało 120 694 osób przy gęstości zaludnienia 3048 os./1 km².
W miejscowości znajduje się stacja kolejowa Bergamo oraz port lotniczy Bergamo obsługujący połączenia tanich linii lotniczych do Mediolanu.
Historia
- XII wiek p.n.e. – pierwsze ślady osadnictwa na terenie Górnego Miasta (Bergamo Alto);
- ok. roku 390 p.n.e. – założenie miasta przez Celtów[1];
- I wiek p.n.e. – Rzymianie zajęli osadę celtycką i przemianowują z celtyckiego Bergheim (miasto na wzgórzu) na Bergomum;
- 575 – Longobardowie ustanowili miasto stolicą swego księstwa;
- 1098 – mieszkańcy miasta w proteście przeciwko władzy miejscowego biskupa stworzyli własny rząd;
- 1165 – miasto przyłączyło się do ligi Lombardzkiej;
- 1295 – początek panowania w mieście rodu Viscontich;
- 1428 – zostało podbite przez Republikę Wenecką;
- 1797 – pokój w Campo Formio: Bergamo znalazło się w Republice Cisalpińskiej, następnie w Republice Włoskiej (1802–1805) i Królestwie Włoch (od 1805);
- 1815 – na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego zostało włączone do terytorium Austrii;
- 1859 – miasto przeszło pod władanie Królestwa Sardynii, a później weszło w skład zjednoczonych Włoch;
Zabytki
- Górne Miasto (Bergamo Alta)
- Mury obronne z XVI w.
- Piazza Vecchia – plac miejski przy którym znajduje się Palazzo della Ragione zbudowany w latach 1183-1198[2], zaliczany do najstarszych publicznych pałaców we Włoszech. Wewnątrz, w Salone delle Capriate zachowały się cenne freski z okresu od XIV do XVI wieku. Naprzeciwko Palazzo della Ragione znajduje się Palazzo Nuovo, gdzie ma siedzibę jedna z najważniejszych bibliotek historycznych we Włoszech – Biblioteka Angelo Mai
- Piazza del Duomo – plac miejski przy którym znajduje się Cappella Colleoni, kaplica zaprojektowana przez Giovanniego Antonia Amadeo jako mauzoleum dla rodu Colleoni oraz katedra św. Aleksandra o neoklasycystycznej fasadzie;
- Wieża Miejska – budowla z XI-XII w.
- Bazylika Santa Maria Maggiore, bazylika będąca przykładem lombardzkiego stylu romańskiego. Jest to trójnawowy kościół zbudowany pomiędzy XII a XIV wiekiem. Wejście do kościoła zdobi uskokowy portyk gotycki zwieńczony podwójną loggią z rzeźbami świętych autorstwa Giovanniego da Campione. Wnętrze w stylu barokowym;
- Dolne Miasto (Bergamo bassa)
- Accademia Carrara, galeria sztuki założona pod koniec XVIII wieku przez hrabiego G. Carrarę w neoklasycystycznym pałacu. W galerii eksponowane są głównie obrazy malarzy weneckich, m.in. Tycjana, Tintoretta, Canaletta czy Veronesego;
- kościoły Santo Spirito, San Bernardino, Sant'Alessandro i San Bartolomeo.
Sport
Osoby związane z Bergamo
Postacie historyczne
- Cidno, legendarny założyciel Bergamo
- Aleksander z Bergamo, żołnierz rzymski, święty męczennik, patron Bergamo
- Aripert II, książę, a później król longobardzki
Artyści
- Carlo Ceresa (1609–1679), malarz
- Andrea Fantoni (1659–1734), rzeźbiarz
- Giovan Battista Caniana (1671–1754), architekt i rzeźbiarz
- Gianmaria Benzoni (1809–1873), rzeźbiarz
- Luigi Bettinelli (1824–1892), malarz
- Cesare Zonca (1857–1935), rzeźbiarz
- Luigi Brignoli (1881–1952), malarz
- Pasquale Arzuffi (1897–1965), malarz
- Tilio Nani (1901–1959), rzeźbiarz
- Giacomo Manzù (1908–1991), rzeźbiarz
- Trento Longaretti (1916), malarz
- Piero Brolis (1920–1978), rzeźbiarz
- Cesare Danova (1926–1992), aktor
- Giulio Bosetti (1930–2009), aktor i reżyser
- Luigi Arzuffi (1931–1995), malarz i rzeźbiarz
- Ermanno Olmi (1931), reżyser i scenarzysta
- Giorgio Pasotti (1973), aktor
Architekci i inżynierowie
- Giovanni i Bartolomeo Bon, rzeźbiarze i architekci z XV w.
- Mauro Codussi (1440–1504), architekt
- Giovanni Antonio Amadeo (1447–1522), architekt Cappella Colleoni
- Cosimo Fanzago (1591–1678), rzeźbiarz i architekt
- Giacomo Quarenghi (1744–1817) architekt i malarz
Duchowni
- Albert z Prezzate (1025–1095), zakonnik i święty
- Grzegorz Barbarigo (1625–1697), biskup i święty
- Giuseppe Alessandro Furietti (1684–1764), kardynał, archeolog i erudyta
- Wincencja Gerosa (1784–1847), zakonnica i święta
- Bartłomieja Capitanio (1807–1833), zakonnica i święta
- Antonio Agliardi (1832–1915), kardynał
- Angelo Giuseppe Roncalli (1881–1963) papież Jan XXIII
- Giacomo Radini-Tedeschi, biskup
- Bruno Foresti (1923), arcybiskup
- Livio Fanzaga (1940), dyrektor Radia Maria
Dziennikarze
- Vittorio Feltri (1943)
Intelektualiści
- Gasparino Barzizza (1360–1431), humanista
- Ambrogio Calepio (1435–1511), językoznawca
- Donato Calvi (1613–1678), literat
- Giacomo Carrara (1714–1796), historyk sztuki
- Paolina Secco Suardo zwana Lesbia Cidonia (1746–1801), poetka
- Giuliano Donati Petténi (1894–1930), poeta, pisarz, muzykolog i dziennikarz
- Giuliana Donati Petténi (1922–2008), eseistka i pisarka
- John Stewart Allitt (1934–2007), muzykolog
Matematycy
- Carlo Emilio Bonferroni
- Oscar Chisini (1889–1967)
Muzycy
- Giuseppe Antonio Capuzzi (1755–1818), kompozytor i skrzypek
- Padre Davide da Bergamo (1791–1863), zakonnik, organista i kompozytor
- Gaetano Donizetti (1797–1848), kompozytor
- Alessandro Ravelli (1880–1971), kompozytor i muzyk
- Gianandrea Gavazzeni (1909–1996), muzyk
- Roby Facchinetti (1944), muzyk i piosenkarz
- Ivan Cattaneo (1953), piosenkarz
- Il Bepi, śpiewak
- Madrugada (1972–1978), zespół rocka progresywnego
- Fabrizio Frigeni (1976), gitarzysta, kompozytor
Przedsiębiorcy
- Cristoforo Benigno Crespi (1833–1920), przedsiębiorca w sektorze tekstylnym
- Silvio Benigno Crespi (1868–1944), przedsiębiorca , wynalazca i polityk
Postacie mediów
- Fabrizia Carminati (1955)
Politycy i związkowcy
- Gabriele Camozzi (1823–1869), patriota i polityk
- Francesco Cucchi (1834–1913), patriota i polityk
- Bortolo Belotti (1877–1944), polityk liberalny, historyk i prawnik
- Carlo Cremaschi (1917–1984), polityk i partyzant
- Severino Citaristi (1921–2006), polityk DC
- Carlo Fatuzzo (1944), polityk Partii Emerytów
- Valerio Bettoni (1948), polityk
- Roberto Bruni (1949), polityk i były burmistrz Bergamo
- Pier Giorgio Caprioli (1952), związkowiec
- Roberto Calderoli (1956), polityk Ligi Północnej
- Gianantonio Arnoldi (1958), polityk
Sportowcy
- Piermario Morosini, piłkarz Udinese.
- Elio Gustinetti, piłkarz i trener
- Cristiano Doni, piłkarz i kapitan e Atalanty
- Roberto Donadoni, trener i były piłkarz
- Simone Moro, alpinista
Żołnierze
- Pandolfo III Malatesta (-1427), kondotier
- Bartolomeo Colleoni (1395–1475), kondotier
- Elia Marchetti (1839–1863), uczestnik powstania styczniowego
- Antonio Locatelli (1895–1936), lotnik, dziennikarz i polityk
- Leonardo Caprioli (1920), Przewodniczący ANA 1984–1998.
Inni
- Giacomo Costantino Beltrami (1779–1855), odkrywca źródeł Mississippi
- Alba Coralli (1818–1886), patriota
- Walter Bonatti (1930-2011), alpinista, podróżnik i reporter
- Renato Cortesi (1939), aktor dubbingujący
Galeria
-
Panorama Bergamo Alta -
Palazzo Nuovo -
Basilica di Santa Maria Maggiore – fasada -
Basilica di Santa Maria Maggiore – wnętrze -
Basilica di Santa Maria Maggiore – Cappella Colleoni -
Cappella Colleoni – wnętrze -
Palazzo della Ragione
_-_Duomo_(Cathedral)_ceiling.jpg)
Miasta partnerskie
Polska: Olkusz
Stany Zjednoczone: Greenville, Pueblo
Francja: Miluza
Rosja: Twer
Kolumbia: Pereira
Chińska Republika Ludowa: Bengbu
Argentyna: Buenos Aires
Boliwia: Cochabamba
Przypisy
- ↑ Friedrich Schlette: Celtowie, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, 1987, ISBN 83-218-0633-3, s. 32
- ↑ Bergamo w kilka godzin [online] [dostęp 2017-02-14] (pol.).
Bibliografia
- Tim Jepson: Przewodnik National Geographic – Włochy. Warszawa: G+J RBA Sp. z o.o.& Co. Spółka Komandytowa, 2002, s. 122-123. ISBN 83-88132-80-6.
- Włochy północne. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 160-165. ISBN 978-3-8297-6558-9.
Linki zewnętrzne
- Źródło danych: Istituto Nazionale di Statistica
Kontrola autorytatywna (gmina we Włoszech):