Biała (województwo małopolskie)
50°02′30″N 20°55′16″E/50,041667 20,921111
| wieś | |
-petla.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
491[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
33-100[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KTA |
| SIMC |
0832640 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Tarnów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
| 50°02′30″N 20°55′16″E/50,041667 20,921111[1]
| |
Biała – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim w powiecie tarnowskim, gminie Tarnów[4][5]. Wieś sąsiaduje z Tarnowem, leży przy ujściu Białej do Dunajca.
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa tarnowskiego. Od 1999 znajduje się w powiecie tarnowskim.
30 września 2017 roku wieś liczyła 523 mieszkańców[6].
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0832657 | Piekło | część wsi |
Przynależność administracyjna[edytuj | edytuj kod]
Do 1934 Biała stanowiła jednostkową gminę wiejską. 1 sierpnia 1934 weszła w skład gminy Klikowa w województwie krakowskim. 20 kwietnia 1951 siedzibę gminy przeniesiono z Klikowej do Łęgu koło Partynia, a jednostkę przemianowano na gminę Łęg Tarnowski. 1 lipca 1976 Biała znalazła się w gminie Tarnów.
Historia[edytuj | edytuj kod]
 |
Ta sekcja od 2017-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Pierwsze wzmianki o Białej pochodzą z XIV wieku. W dokumencie z lat 1398–1399 jako właściciele wsi wymienieni są Spytek, Tomek i Jakusz Bielscy. Wieś dzieliła się na dwie części: Białą Wielką – własność szlachecką i Białą Małą – własność duchowieństwa. Posiadaną przez siebie część wsi Spycimir Leliwita, kasztelan krakowski nadał bowiem plebanowi tarnowskiemu. Od 1400 część ta stanowiła uposażenie kustodii przy kolegiacie tarnowskiej.
Jan Długosz w Liber beneficiorum pisze, że około 1470 w Białej Małej był dwór z ogrodem i sadem, folwark oraz młyn, zaś w Białej Wielkiej karczma i folwark. W 1518 część szlachecką Białej kupiła Barbara z Zalasowskich, żona Jakuba, rajcy tarnowskiego. Według księgi poborów podatków z 1536 w obu częściach wsi było po 4 kmieci. W 1580 istniał młyn na Dunajcu, a przy nim funkcjonowała napędzana także energią wody piła traczna. Pod koniec XVI wieku części we wsi mieli Andrzej i Ambroży Ankwiczowie, Józef Romer i Mysłakowski. Od 1753 Biała wymieniana jest w spisie dóbr tarnowskich księcia Hieronima Sanguszki. W XIX wieku Biała była ważnym ośrodkiem młynarstwa, znajdowało się w niej 7 młynów wodnych.
W 1921 w Białej były 42 budynki mieszkalne i 212 mieszkańców. W 1929 na południe od wsi, tuż za Białą, powstała Państwowa Fabryka Związków Azotowych w Mościcach. Część mieszkańców znalazło w niej pracę. Negatywnym skutkiem był wzrost zanieczyszczenia powietrza oraz wody. W lipcu 1934 wielka powódź zniszczyła we wsi wiele gospodarstw, woda zalała pola uprawne.
W kampanii wrześniowej 1939 Biała znalazła się na linii frontu, podczas walk toczonych w dniach 5–6 września zniszczeniu uległo 17 gospodarstw. 29 lipca 1944 podczas przypadkowego starcia z niemieckimi żołnierzami we wsi zginęło trzech młodych żołnierzy z dowodzonego przez Stefana Kasprzyka plutonu Szarych Szeregów, należącego do placówki AK „Monika” w Mościcach. 26 września 1982 przy wale przeciwpowodziowym odsłonięto pomnik, zaprojektowany przez Marka Benewiata, upamiętniający to wydarzenie. Każdego roku odbywają się przy nim uroczystości rocznicowe.
W latach 70. XX wieku zbudowano kładkę nad Białą łączącą miejscowość z Zakładami Azotowymi w Tarnowie. 28 października 1990 biskup Władysław Bobowski poświęcił w Białej kaplicę pw. Dobrego Pasterza, w której nabożeństwa odprawiają księża z parafii w Łęgu Tarnowskim. W 2009 zerwaną kilka lat wcześniej kładkę na Białej odbudowało wojsko.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Dunajec w Białej -
Poświęcenie nowego wozu strażackiego -
Uroczystości przy pomniku poległych żołnierzy -
Pozostałości przeprawy promowej -
Pętla autobusowa zimą
-Dunajec_2.jpg)
-OSP_wozy_2.jpg)
-swieto.jpg)
-stara_przeprawa.jpg)
-zima.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4257
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 24 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Statystyka Gminy Tarnów [online], 217.117.129.230 [dostęp 2017-12-07] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 1, Czasy przedrozbiorowe, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1981
- Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 2, Okres rozbiorów, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1987
- Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 3, Lata drugiej wojny światowej i okupacji hitlerowskiej oraz Polski ludowej, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1987
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
