Białoruskie Towarzystwo Naukowe
Białoruskie Towarzystwo Naukowe (biał. Беларускае навуковае таварыства) – białoruska instytucja naukowa działająca w okresie międzywojennym, reaktywowana podczas niemieckiej okupacji.
Białoruskie Towarzystwo Naukowe powstało w 1918 r. w Wilnie z inicjatywy grupy inteligencji białoruskiej skupionej wokół Wacława Iwanowskiego i Iwana Łuckiewicza, który stanął na jego czele. Do jego członków należeli m.in. Radasłau Astrouski, Anton Łuckiewicz, Jan Stankiewicz, Anton Trepka, Mikałaj Jelaszewicz, Mikałaj Szkialonak. Towarzystwo prowadziło działalność naukową w 4 dziedzinach: literatury i sztuki, językoznawstwa, historii i muzealnictwa. W tym ostatnim przypadku ściśle współdziałało z Muzeum Białoruskim, mieszczącym się zresztą w tym samym budynku. Towarzystwo kierowało pracami nad opracowaniem gramatyki białoruskiej, zorganizowało obchody 400-lecia druku w języku białoruskim, otworzyło w Wilnie bibliotekę białoruską, zaś od 1933 r. rozpoczęło wydawanie swojego rocznika. Organizowało też odczyty naukowe dla osób o różnym poziomie wiedzy i wykształcenia. Od 1936 r. prowadziło tzw. "środy literackie", podczas których swoje utwory czytali białoruscy pisarze. W 1937 r. nawiązało współpracę z Towarzystwem Przyjaciół Białorusoznawstwa przy Uniwersytecie Wileńskim. Wspólnie zorganizowano szereg odczytów propagujących literaturę w języku białoruskim. Ponadto członkowie Towarzystwa uczestniczyli w zjazdach i kongresach naukowych na terenie całej Polski i za granicą. W końcu lat 30. sytuacja materialna Towarzystwa znacznie się pogorszyła, w związku z czym jego kierownictwo zwróciło się do władz polskich z prośbą o dotacje, ale bez skutku. Pomimo tego działalność Towarzystwa trwała do wojny polsko-niemieckiej we wrześniu 1939 r.
W czerwcu 1942 r. jego działalność została wznowiona w okupowanym Mińsku. Było to związane z polityką ustępstw wobec ludności białoruskiej prowadzoną przez gauleitera Okręgu Generalnego "Białoruś" Wilhelma Kubego. Został on honorowym prezesem Towarzystwa. Faktycznie kierował nim Iwan Jermaczenka, zaś w skład prezydium wchodzili m.in. prof. Wacław Iwanowski, Anton Adamowicz, Paweł Świryd, F. Jurda, H. Kasiak. W czerwcu 1943 r. na czele Towarzystwa stanął prof. Wacław Iwanowski. Nie zdołało ono jednak rozwinąć szerszej działalności, a po śmierci profesora 6 grudnia tego roku jego działalność zamarła.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Garlicki A., Landau Z., Roszkowski W., Stawecki P., Tomaszewski J. (red. red.), Encyklopedia historii II Rzeczypospolitej, Warszawa 1999, ISBN 83-214-1101-0