Bieżuń

Bieżuń
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rynek
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	żuromiński
Gmina	Bieżuń
Data założenia	1406
Prawa miejskie	1406–1674, 1767–1870, 1994
Burmistrz	Andrzej Szymański
Powierzchnia	12,07 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 1850; 153,3 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 23
Kod pocztowy	09-320
Tablice rejestracyjne	WZU
	Położenie na mapie gminy Bieżuń Bieżuń
	Położenie na mapie Polski Bieżuń
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Bieżuń
	Położenie na mapie powiatu żuromińskiego Bieżuń
	52°57′41″N 19°53′27″E/52,961389 19,890833
TERC (TERYT)	1437014
SIMC	0111981
	Urząd miejskiul. Warszawska 2; 09-320 Bieżuń
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Bieżuń – miasto w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie żuromińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bieżuń, nad rzeką Wkrą.

Prywatne miasto szlacheckie położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sierpeckim województwa płockiego^[2]. Miasto prywatne Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 w powiecie mławskim, obwodzie mławskim województwa płockiego^[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. ciechanowskiego. Bieżuń uzyskał lokację miejską w 1406 roku, został zdegradowany przed 1700 rokiem. Ponownie odzyskał prawa miejskie w 1767 roku i stracił w 1869 roku. W grudniu 1993 roku Rada Ministrów nadała mu prawa miejskie^[4], a rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 1994 roku^[5].

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 1850 mieszkańców^[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

W XIV wieku Bieżuń był ośrodkiem intensywnej kolonizacji, w 1406 otrzymał prawa miejskie. W XVIII wieku stanowił własność Zamoyskich, którzy zapewnili mu rozkwit i ożywienie gospodarcze. W późniejszych latach miasto wielokrotnie zmieniało właścicieli, było miejscem targów i stanowiło lokalny ośrodek handlowy. W I połowie XIX wieku rozwinęło się sukiennictwo, podczas powstania styczniowego w okolicach miasta potyczki. W ramach represji Bieżuń został pozbawiony praw miejskich i zdegradowany do roli wsi. Po 1945 stał się miejscowością rolniczą, przodującą w hodowli drobiu, ogrodnictwie szklarniowym, z drobnym przemysłem spożywczym i rzemiosłem. W czasach Polski Ludowej powstało liceum ogólnokształcące i dom kultury^[6]. W czasie funkcjonowania gromad, wówczas wieś była siedzibą gromady Bieżuń. Rozporządzeniem Rady Ministrów z 13 grudnia 1993 roku Bieżuniowi przywrócono prawa miejskie^[4]. Rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 1994 roku^[5].

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Stanisława Biskupa Męczennika.

W Bieżuniu urodził się Izaak Cylkow, pierwszy rabin Wielkiej Synagogi w Warszawie; z Bieżunia pochodzi wicemistrz olimpijski z Pekinu w rzucie dyskiem, Piotr Małachowski, oraz polski aktor i reżyser teatralny Jerzy Bończak.

Burmistrzowie Bieżunia[edytuj | edytuj kod]

Alina Truszczyńska (1994-1998)
Roman Kochanowicz (1998-2002)
Ewa Łubińska (2002-2010)
Andrzej Szymański (od 2010)

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Bieżunia w 2014 roku^[7]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Wybrane zabytki

barokowy kościół Świętej Trójcy
pałac Zamoyskich z II połowy XVIII wieku, przebudowany, barokowo-klasycystyczny, ruiny oficyny z XVIII w.
park krajobrazowy z pozostałościami fortyfikacji z XVI wieku
synagoga w Bieżuniu
Muzeum Małego Miasta przy rynku
pozostałości domu poety Stefana Gołębiowskiego
ruiny młyna wodnego na rzece Wkrze
drewniane domy

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

W mieście zbiegają się drogi wojewódzkie:

DW541 kierunek Sierpc – Bieżuń – Żuromin – Lidzbark – Lubawa
DW561 kierunek Drobin

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-09-14] .
↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 23.
↑ ^a ^b ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 13 grudnia 1993 r. w sprawie nadania niektórym miejscowościom statusu miasta. [online], www.prawo.pl, 1993 .
↑ ^a ^b Nowe miasta - Archiwum Rzeczpospolitej [online], archiwum.rp.pl [dostęp 2020-07-01] .
↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński, "Mazowsze, mały przewodnik", Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1978 s. 99
↑ Bieżuń w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-06-24] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Miasto i gmina Bieżuń
BIP Miasto i gmina Bieżuń
Historia Żydów w Bieżuniu na portalu Wirtualny Sztetl
Bieżuń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 224 .

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-09-14] .

[2] Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

[3] Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 23.

[:1-4] ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 13 grudnia 1993 r. w sprawie nadania niektórym miejscowościom statusu miasta. [online], www.prawo.pl, 1993 .

[:2-5] Nowe miasta - Archiwum Rzeczpospolitej [online], archiwum.rp.pl [dostęp 2020-07-01] .

[6] Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński, "Mazowsze, mały przewodnik", Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1978 s. 99

[:0-7] Bieżuń w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-06-24] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Miasto	Bieżuń
Wsie	Adamowo Bielawy Gołuskie Dąbrówki Dźwierzno Gołuszyn Karniszyn Karniszyn-Parcele Kobyla Łąka Kocewo Mak Małocin Myślin Pełki Pozga Sadłowo Sadłowo-Parcele Sławęcin Stanisławowo Stawiszyn-Łaziska Stawiszyn-Zwalewo Strzeszewo Trzaski Wieluń-Zalesie Wilewo Władysławowo Zgliczyn Pobodzy
Kolonia	Kobyla Łąka
Osada leśna	Marysin
Części wsi	Grądy Kruś Łążyn Semborze Siedliska
Kolonie wsi	Borki Kocewko
Osada wsi	Ludwinowo
Przysiółki wsi	Głodowo Karolewo Wilczy Ostrów Wykno

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–39) woj. warszawskie (1945–75)
Miasta	Bieżuń (do 1870) Raciąż (do 1870 i od 1922) Sierpc Żuromin (do 1870 i 1925–55 →)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Białyszewo (do 1954) Bieżuń (186?–1954) Borkowo (do 1954) Bożewo (do 1874) Gozdowo (od 1973) Gójsk (← 1924–54) Gradzanowo (do 1954) Gutkowo (do 1954) Kosemin (do 1954) Koziebrody (do 1954) Lisewo (1874–1954) Mochowo (od 1973) Poniatowo (do 1870) Raciąż Rościszewo Siemiątkowo Koziebrodzkie (od 1973) Sierpc (od 1973) Smoszewo (do 1874) Stawiszyn (do 1954) Szczutowo (od 1973) Zawidz (od 1973) Żuromin (1870–1954)
Gromady (1954–72)	Bieżuń (1954–55 →) Borkowo Kościelne / Borkowo (1954–59) Bożewo (1954–72) Czarnia Duża (← 1956) Goleszyn (1954–72) Gozdowo (1954–72) Gójsk (1954–72) Gradzanowo (1954–58) Jeżewo (1954–72) Komunin Stary (1954–57) Kosemin (1954–61) Koziebrody (1954–72) Krajkowo (1954–72) Kraszewo-Gaczułty (1954–58) Krzeczanowo (1954–59) Kurowo (1954–59) Lelice (← 1956–72) Ligowo (← 1956–72) Lutocin (1954–55 →) Ługi (1954–55 →) Łukomie (1954–72) Mochowo (1954–72) Nowa Wieś (1954–58) Olszewo (1954–55 →) Piastowo (1954–59) Poniatowo (1954–55 →) Raciąż (1959–72) Rościszewo (1954–72) Rzeszotary-Chwały (1954–59) Seroki (1954–55 →) Siemiątkowo Koziebrodzkie (1954–72) Sierpc (1960–72) Sławęcin (1954–55 →) Słupia (← 1956–72) Studzieniec (1954–59) Sudragi (1954–59) Szczutowo (← 1956–72) Unieck (1954–72) Wola Stara (← 1956–58) Zambrzyca (1957) Zawidz (1954–72)

Na prawach powiatu	Ostrołęka Płock Radom Siedlce Warszawa
Powiatowe	Białobrzegi Ciechanów Garwolin Gostynin Grodzisk Mazowiecki Grójec Kozienice Legionowo Lipsko Łosice Maków Mazowiecki Mińsk Mazowiecki Mława Nowy Dwór Mazowiecki Ostrów Mazowiecka Ożarów Mazowiecki Otwock Piaseczno Płońsk Pruszków Przasnysz Przysucha Pułtusk Sierpc Sochaczew Sokołów Podlaski Szydłowiec Węgrów Wołomin Wyszków Zwoleń Żuromin Żyrardów
Gminne	Bieżuń Błonie Bodzanów Brok Brwinów Cegłów Chorzele Ciepielów Czerwińsk nad Wisłą Dobre Drobin Gąbin Gielniów Glinojeck Głowaczów Góra Kalwaria Halinów Iłża Jadów Jastrząb Jedlnia-Letnisko Józefów Kałuszyn Karczew Kobyłka Konstancin-Jeziorna Kosów Lacki Latowicz Lubowidz Łaskarzew Łochów Łomianki Maciejowice Magnuszew Marki Milanówek Mogielnica Mordy Mrozy Mszczonów Myszyniec Nowe Miasto Nowe Miasto nad Pilicą Odrzywół Osieck Piastów Pilawa Pionki Podkowa Leśna Raciąż Radzymin Różan Sanniki Serock Siennica Sienno Skaryszew Sochocin Solec nad Wisłą Sulejówek Tarczyn Tłuszcz Warka Wiskitki Wyszogród Wyśmierzyce Zakroczym Ząbki Zielonka Żelechów