Bobowa

Szablon:POL miasto infobox Bobowa – miasto w Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Bobowa, nad rzeką Białą. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 981 oraz linia kolejowa nr 96 ze stacją Bobowa oraz przystankiem kolejowym Bobowa Miasto.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1339 , położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie bieckim w województwie krakowskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Miasto jest siedzibą gminy Bobowa.

Historia

Rynek

Dworzec kolejowy Bobowa Miasto

Późnogotycki kościół cmentarny św. Zofii

Cmentarz żydowski z ohelem

Cmentarz wojenny nr 133

Pierwszą wzmiankę historyczną o istniejącej już miejscowości datuje się na rok 1339. Kolejna pochodzi z Kroniki Jana Długosza, gdzie autor wspomina o dowódcy 46. chorągwi Zygmuncie z Bobowej. Około 1522. pojawia się nowy właściciel, Achacy Jordan z Zakliczyna herbu Trąby, kasztelan biecki i starosta sądecki. W rękach Jordanów Bobowa pozostaje przez ponad 100 lat, przechodząc kolejno w ręce syna Achacego, Mikołaja, zagorzałego arianina (bracia polscy), oraz wnuka, również Achacego, sędziego grodzkiego krakowskiego.

W 1740 właścicielem Bobowej został Stanisław Łętowski z Łętowa. Po Stanisławie Łętowskim dziedzictwo przejął jego syn, Franciszek Łętowski (zm. 17 kwietnia 1811), a po jego śmierci Bobową odziedziczył syn Franciszka i Teresy, biskup krakowski Ludwik Łętowski (1786–1868), który sprzedał ją dziedzicowi Siedlisk i innych okolicznych wsi, Michałowi Miłkowskiemu.

Dawniej był to znany ośrodek chasydyzmu z siedzibą dynastii cadyków Halberstamów, którzy prowadzili w Bobowej słynną jesziwę.

W 1889 Stanisław Wyspiański w czasie artystycznej podróży po okolicy odwiedził Bobową. Wykonał tu 10 szkiców. Stały się one jedyną pamiątką dawnego wyglądu miasta, bo w tym samym roku strawił miasto trzeci w historii wielki pożar.

W 1916 odwiedzał miasto Józef Piłsudski, gdzie był gościem Długoszowskich. Bolesław Wieniawa-Długoszowski, który tu wychował się w dworku, był później jego adiutantem. Bezpośrednio przed bitwą warszawską z bolszewikami w 1920 odwiedził tu przyszłą żonę i córki – stąd udał się do Dęblina.

W 1941 miała miejsce likwidacja getta żydowskiego.

W latach 1339–1934 miejscowość posiadała prawa miejskie. Następnie do końca roku 2008 była wsią. 1 stycznia 2009 odzyskała status miasta.

Kultura

Bobowa jest również jedną z nielicznych miejscowości w Polsce, w których wyrabia się koronki metodą klockową. Od 2000 w pierwszej dekadzie października odbywa się tu Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej, na którym można oglądać rękodzieło z różnych krajów Europy (również eksponaty muzealne), a także uczestniczyć w warsztatach koronkarskich i nabyć gotowe koronki.

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Bobowej w 2014 roku.

W 2016 Bobową zamieszkiwało 3101 mieszkańców.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego

• gotycki, parafialny kościół pw. Wszystkich Świętych w Bobowej z XIV/XV wieku, w latach 1561–1592 – zbór luterański, przebudowany w XVIII wieku;
• późnogotycki kościół cmentarny pw. św. Zofii z II poł. XV w. z ogrodzeniem z XVII i XIX w. Przez braci polskich został zamieniony na stajnię;
• synagoga, ob. szkoła;
• kirkut żydowski z ohelem;
• cmentarz wojenny nr 133 z I wojny światowej.

Inne zabytki

• dwór z XVII w. zwany „zamkiem”, w którym zamieszkiwała m.in. rodzina Długoszowskich, będąca jednym z właścicieli Bobowej. Tu wychował się Bolesław Wieniawa-Długoszowski, późniejszy osobisty adiutant marszałka Piłsudskiego;
• fortyfikacje z XVII w;
• zamczysko Berdechów w miejscu zamku wzmiankowanego w latach 1436, 1461, 1479, które położone jest 1,5 km na północny wschód od rynku. Obecnie widoczne są jedynie pozostałości wałów;
• cmentarz wojenny nr 132 – Bobowa.

Synagoga w Bobowej

Dworek Długoszowskich, dawnych właścicieli Bobowej

Ludzie związani z Bobową

• Wojciech Bobowski, tłumacz dyplomatyczny w służbie sułtańskiej, muzyk, poeta i malarz. Jego utwory muzyczne są postrzegane jako jedne z najważniejszych w muzyce osmańskiej XVII w.
• Emil Czech, trębacz, który 18 maja 1944 odegrał Hejnał Mariacki na ruinach zdobytego przez „Karpatczyków” klasztoru Monte Cassino
• Mariusz Gąsior, prof. dr hab. kardiolog, dyrektor ds. medycznych Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, współtwórca Ogólnopolskiego Rejestru Ostrych Zespołów Wieńcowych, największego w całej Europie zbioru danych o pacjentach z ostrymi zespołami wieńcowymi
• Szlomo Halberstam I (1847-1905), rabin w Bobowej
• Szlomo Halberstam II (1907-2000), 3. cadyk w Bobowej
• Zbigniew Łabno – polski prawnik, adwokat, radca prawny, doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
• Katarzyna Matusik-Lipiec, posłanka na Sejm RP VI kadencji, politolog i samorządowiec, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji UJ, w krakowskim samorządzie najpierw przewodnicząca krakowskiej dzielnicy Prądnik Biały, a następnie wiceprzewodnicząca Rady Miasta Krakowa
• Magdalena Olszanecka-Glinianowicz, prof. dr hab. specjalista chorób wewnętrznych, specjalista zdrowia publicznego, europejski specjalista leczenia otyłości, kierownik Zakładu Promocji Zdrowia i Leczenia Otyłości Katedry Patofizjologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, prezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością.
• Stanisław Pater (zm. 27 kwietnia 2015), żołnierz Armii Krajowej, nauczyciel matematyki III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Katowicach, pochowany w Bobowej
• Stanisław Potoczek, profesor zwyczajny, stomatolog, dyrektor Instytutu Stomatologii (1970–1981), prorektor ds. nauczania (1974–1978) Akademii Medycznej we Wrocławiu
• Zbigniew Preisner, światowej sławy kompozytor muzyki filmowej, urodzony w Bielsku-Białej – w Bobowej ukończył miejscowe Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza (1973/74)
• Maria Rachwał, pracownik naukowy Katedry Logopedii i Lingwistyki Edukacyjnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, kierownik studiów podyplomowych
• Urszula Rojek – śpiewaczka operowa, absolwentka Akademii Muzycznej w Krakowie oraz kursów wokalnych w Weimarze i Wiedniu; współpracuje z wieloma scenami operowymi w Europie i Ameryce, występuje w Operetce Wiedeńskiej.
• Leszek Stoch, mineralog, chemik, ceramik, profesor zwyczajny AGH w Krakowie, laureat Polskiego Nobla, nagrody przyznawanej w 1998 przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej „za wyjaśnienie zjawiska wieloetapowej krystalizacji materiałów szklistych i opracowanie na tej podstawie szkieł do zastosowań proekologicznych”
• Marek Szczerba, kierownik Akademickiego Centrum Materiałów i Nanotechnologii i Katedry Materiałów Metalicznych i Nanoinżynierii AGH
• Feliks Wróbel (1894-1940), urodzony w Bobowej major artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej
• Wiesław Zych, były międzynarodowy sędzia koszykarski, komisarz i obserwator FIBA oraz PLK, prezes PLIK, założyciel Polskiej Ligi Koszykówki
• Józef Laska, żołnierz armii austrowęgierskiej, funkcjonariusz Żandarmerii Polskiej, policjant Polskiej Policji II Rzeczypospolitej, komendant posterunku Polskiej Policji w Bobowej w latach 1937-1944, żołnierz Armii Krajowej ps. "Orlicz" w latach 1940-1945, odznaczony Krzyżem Walecznych.

Szlaki turystyczne

Szalowa – Bobowa – Bukowiec – Jamna (bacówka)

Media

• Regionalny Portal Informacyjny Bobowa24.pl

Zobacz też

• Parafia Wszystkich Świętych w Bobowej

Linki zewnętrzne

• Bobowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 257 .
• Bobowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 168 .
• Historia Żydów w Bobowej na portalu Wirtualny Sztetl
• Fragmentu Kroniki Długosza z wzmianką o Zygmuncie z Bobowej
• Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej