Bodaki (województwo małopolskie)
49°35′25″N 21°17′32″E/49,590278 21,292222
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
184[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
38-307[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KGR |
| SIMC |
0464745 |
Położenie na mapie gminy Sękowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
| 49°35′25″N 21°17′32″E/49,590278 21,292222[1]
| |
Bodaki (łemkow. Бодакы) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Sękowa.
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Wieś Bodaki położona jest w środkowej części Beskidu Niskiego w Karpatach Zachodnich. Leży w dolinie potoku Bartnianka otoczona górami: Męcińską Górą (679 m n.p.m.) od północy i Dziamerą (757 m n.p.m.), Ostrą Górą (759 m n.p.m.) i Holą (660 m n.p.m.) od południa[4].
Integralnymi częściami miejscowości są: Przegonina i Pstrążne[5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historycznie Bodaki, podobnie jak sąsiednie Pstrążne były przysiółkami głównej wsi, którą była Przegonina. Zapis z lustracji królewszczyzn z 1581 wykazuje, że Przegonina była na prawie wołoskim z sołectwem i dwoma półdworzyszczami. W 1589 pojawia się przysiółek Pstrążne, natomiast Bodaki jako przysółek Przegoniny po raz pierwszy odnotowano w dokumentach w 1794[4]. Jako wieś królewska Przegonina należała do starostwa bieckiego. Po 1789 od władz austriackich wieś nabył starosta biecki hr. Wilhelm Siemieński. Wśród mieszkańców przeważali wówczas łemkowscy grekokatolicy[6]. W okresie międzywojennym w Przegoninie było 120 gospodarstw, w tym w Bodakach 23, a w Pstrążnem 38[7]. Po schizmie tylawskiej na liczącą ponad 400 mieszkańców wieś około 150 stanowili prawosławni. Zbudowali w latach 1932–1934 w Bodakach cerkiew. W 1947 po akcji „Wisła” z Przegoniny, Pstrążnego i Bodaków wysiedlono ponad 300 mieszkańców. W wyniku tych zmian w 1948 Bodaki uzyskały status wsi, a Przegonina podobnie jak Pstrążne stały się jej integralnymi częściami[8].
Przegonina i Bodaki, podobnie jak sąsiednie Bartne, były ośrodkiem kamieniarstwa. Piaskowiec był wydobywany na stoku Kornut. W Przegoninie już w XVII wieku wykorzystywany był jako materiał budowlany[8]. Wyrabiano także osełki do kos, brusy do ostrzenia siekier, kamienie do żaren. Ponadto kamieniarze z Przegoniny wytwarzali kamienie młyńskie, nagrobki zdobione reliefami i rzeźbami oraz kuli krzyże przydrożne[9]. W Bodakach wytwarzano również kamienne blaty stołowe i płyty chodnikowe do Gorlic. W okresie międzywojennym Łemkowie z Przegoniny zajmowali się wyrobem galanterii drewnianej w postaci rzeźbionych talerzy, kasetek, figurek itp[9].
Pod koniec XIX wieku próbowano na terenie Przegoniny i Bodaków wydobywać ropę naftową. Niewielka jej kopalnia funkcjonowała tu do początków XX wieku[6].
W miejscowości zachowało się tradycyjne budownictwo ludowe, być może dlatego, że dopiero w 1987 doprowadzono tu szosę z Ropicy Górnej[8]. Obecnie wieś zamieszkana jest w większości przez Łemków, którzy powrócili z wysiedleń[7].
Nazwa wsi pochodzi od nazwiska mieszkańców, rodziny Bodaków[7].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].
- Cerkiew greckokatolicka św. Dymitra z 1902, obecnie kościół filialny parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Małastowie;
- cerkiew prawosławna również św. Dymitra, z 1934, stanowi filię parafii w Bartnem;
- cmentarz wojenny nr 69 z I wojny światowej;
- dom drewniany tzw. chyża łemkowska przeniesiony z Bartnego – rok budowy 1891.
Inne obiekty historyczne
- Szkoła powstała w prywatnym domu w 1910 roku a w 1920 przeniesiona została do budynku gromadzkiego;
- kapliczka kryta gontem, z końca XIX wieku, ufundowana przez wędrownego szklarza Stefana Żelema[7];
- zabytkowe krzyże żeliwne na cokole z piaskowca.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Dawna cerkiew greckokatolicka
(z 1902) -
Krzyż przydrożny -
Kapliczka (z końca XIX w.) -
Cerkiew prawosławna św. Dymitra
(z 1934)
_(HB2).jpg)
.jpg)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 7502
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 73 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Janusz Michalak, Gorlice Biecz i okolice, Roksana, Krosno 1998, s.114 ISBN 83-903843-1-0
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Piotr Subik, Beskid Niski, Krosno: Roksana, 2000, s. 73, ISBN 83-88126-44-X, OCLC 751484874.
- ↑ a b c d Wojciech Krukar, Kryciński Stanisław i inni, Beskid Niski. Przewodnik, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 1999, ss.252,253 ISBN 83-85557-59-8
- ↑ a b c Bogdan Mościcki, Gorlickie, Rewasz, Pruszków, Gorlice 1992, ss.50,51 ISBN 83-85557-02-4
- ↑ a b Roman Reinfuss, Śladami Łemków, Wydawnictwo PTTK Kraj , Warszawa 1990, ss.36,37 ISBN 83-7005-238-X
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-23].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wojciech Krukar, Stanisław Kryciński i inni, Beskid Niski. Przewodnik, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 1999, ss. 252,253 ISBN 83-85557-59-8
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bodaki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 271.
- Sercu bliski Beskid Niski (mapa, fotografie)
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
| Nieistn. wieś |
