Bogdan Jaxa-Ronikier

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Bogdan Jaksa-Ronikier)
Bogdan Jaxa-Ronikier
Imię i nazwisko

Bogdan Maria Wincenty Jaxa-Ronikier herbu Gryf

Data i miejsce urodzenia

28 sierpnia 1873
Korytnica

Data i miejsce śmierci

4 stycznia 1956
Zamość[1]

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

pisarz, dramaturg, publicysta

Ważne dzieła

Dzierżyński, czerwony kat (1933)

Bogdan Marian Wincenty Jaxa[a]-Ronikier herbu Gryf, ps. Gryfita (ur. 28 sierpnia 1873 w Korytnicy[2], zm. 4 stycznia 1956 w Zamościu[1]) – polski pisarz, dramaturg, publicysta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z zamożnej rodziny ziemiańskiej, o tytule hrabiowskim potwierdzonym w Rosji 8 marca 1850.

Jego ojciec, właściciel folwarku Rozbrat w Warszawie hrabia Adam Aleksander Atanazy Jaxa-Ronikier (1812–1873)[3], był znanym okultystą. W drugiej połowie lat 30. XIX wieku nabył (zawierającą liczne „białe kruki”) bibliotekę Załuskich z Trzeszczan (w Hrubieszowskiem). Został przyjęty w 1839 w Rogalinie przez Rogera Raczyńskiego do zakonu różokrzyżowców. W latach 1841–1845 przebywał we Włoszech; po powrocie stamtąd urządził laboratorium alchemiczne[4][5][6].

Bogdan Jaxa-Ronikier po zdaniu matury wyjechał do Drezna, Berlina i Lipska, by zakończyć edukację na wydziale matematyczno-filozoficznym Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium.

Po powrocie do kraju redagował tygodnik „Kurier Świąteczny”, ale głównie zajmował się twórczością literacką (był popularnym dramaturgiem).

Proces o zabójstwo[edytuj | edytuj kod]

W 1910 został oskarżony o zabójstwo swego szwagra Stanisława Chrzanowskiego (motywy były niejasne – chodzić mogło o sprawy majątkowe), którego miał zamordować w hoteliku „Pokoje meblowane Zawadzkiego” przy ulicy Marszałkowskiej 112 w Warszawie. Z ramienia policji sprawę prowadził referent Urzędu Śledczego Ludwik Kurnatowski. Ustalono, że Ronikier wynajął dwa pokoje przez podstawioną kobietę na nazwisko ofiary. Po długim i głośnym procesie poszlakowym w 1914 został skazany na 11 lat ciężkich robót, pozbawienie praw stanu (tytułu szlacheckiego) i dożywotnie zesłanie na Syberię[7]. Nie wiadomo do końca, czy pisarz nie stał się ofiarą zbrodniczego spisku[5][8].

W czasie I wojny światowej udało mu się uniknąć wywózki w głąb Rosji, a gdy Warszawę zajęli Niemcy, został zwolniony za kaucją w złocie[5]. W 1919 zbiegł do Austrii, gdzie spokojnie mieszkał z rodziną w Salzburgu. Po wojnie, w 1923, na żądanie Ministerstwa Sprawiedliwości Rzeczypospolitej nastąpiła ekstradycja Bogdana Jaxa-Ronikiera do Polski. Ponownie osadzony w więzieniu mokotowskim, został ułaskawiony przez prezydenta Ignacego Mościckiego i wyszedł na wolność w 1927[5].

Po uwolnieniu[edytuj | edytuj kod]

W 1933 wydał swą najgłośniejszą (wydawaną także za granicą) książkę fantazję o Feliksie Dzierżyńskim, według Marka Sołtysika „utwór klasy B”[5], Dzierżyński, czerwony kat. Wystąpił także z ostrą krytyką stanu polskiej kinematografii[9].

Pod koniec lat 30. XX wieku stracił wzrok. Zmarł w Zamościu w całkowitym osamotnieniu. Rękopis jego pamiętnika, dyktowany w latach II wojny światowej, zaginął[5]. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Zamościu[10].

Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]

Dramaty[edytuj | edytuj kod]

  • Zgaszeni
  • Kariera

Powieści[edytuj | edytuj kod]

  • Hrabia na Rostocku
  • Dzierżyński, czerwony kat. Warszawa: Polska Zjednoczona, 1933
  • Powieść z roku 1400
  • Bezrobotni. Warszawa: Drukarnia Artystyczna, 1936
  • Miasto zadżumionych. Warszawa, 1936
  • Człowiek z głową. Philaleta 1937, wyd. 2. 1992.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jest to inna nazwa herbu Gryf, a więc ten człon nazwiska jest nieodmienny.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Andrzej Nowakowski: Ronikier (Jaxa-Ronikier) Bogdan Marian Wincenty (1873–1956). T. PSB, t. XXXII. s. 21–23.
  2. ↑ Bogdan Marian Wincenty Ronikier w internetowym Polskim Słowniku Biograficznym
  3. ↑ Bogdan Marian Win hr. Ronikier z Korytnicy h. Gryf. www.sejm-wielki.pl. [dostęp 2019-04-06].
  4. ↑ Ludwik Hass: W ujarzmionej stolicy. Bez loży (1831–1905). s. 5. [dostęp 2013-04-29].
  5. ↑ a b c d e f Marek Sołtysik. Procesy artystyczne, Zła karta Ronikiera (cz. 6). „Palestra”. 11–12/2011. s. 241–248. [dostęp 2013-04-29]. 
  6. ↑ Tadeusz A. Olszański: W ujęciu pierścienia. [dostęp 2017-06-26].
  7. ↑ Marek Sołtysik. Zła karta Ronikiera (cz. 1). „Palestra”. nr 1/2, 2011, i następne. [dostęp 2013-04-29]. ; [1]
  8. ↑ Marek Sołtysik: Jak upadają wielcy?. ISBN 978-83-7399-513-0.
  9. ↑ Fragment artykułu w „Światowidzie” pt. Opieki społecznej nad filmem domaga się Bogdan Jaxa Ronikier. forum-ochoty.org.pl. [dostęp 2016-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-14)].
  10. ↑ Groby polskich adwokatów. Bronili gangsterów, polityków i słynnej Rity Gorgonowej. Niezapomniani [online], www.se.pl [dostęp 2023-05-27].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bogdan_Jaxa-Ronikier&oldid=73307886”