Bohdan Pniewski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez DentArt (dyskusja | edycje) o 17:18, 21 lut 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Bohdan Pniewski
Ilustracja
Imię i nazwisko

Bohdan Wiktor Kazimierz Pniewski

Data i miejsce urodzenia

26 sierpnia 1897
Warszawa

Data i miejsce śmierci

5 września 1965
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

architektura

Epoka

modernizm

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Wawrzyn Akademicki Komandor Orderu Wazów (Szwecja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Willa własna Bohdana Pniewskiego w Warszawie
Monumentalny gmach Sądów Grodzkich przy ul. Leszno 53/55 (obecnie al. „Solidarności” 127) – największy projekt Pniewskiego zrealizowany przed II wojną światową
Owalne schody zaprojektowane przez Pniewskiego w budynku Senatu
Dom Chłopa przy placu Powstańców 2. Falista linia dachu miała symbolizować rozkołysane łany zbóż
Kompleks budynków Ministerstwa Komunikacji
Gmach Narodowego Banku Polskiego
Grób Bohdana Pniewskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Bohdan Wiktor Kazimierz Pniewski (ur. 26 sierpnia 1897 w Warszawie, zm. 5 września 1965 tamże) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu, profesor Politechniki Warszawskiej.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Bohdan Wiktor Kazimierz Pniewski urodził się jako pierwsze z czworga dzieci urzędnika bankowego Wiktora Pniewskiego (1849-1918) i jego żony z drugiego małżeństwa Heleny z Kieszkowskich (1876-1965). W latach 1905-1906 chodził do szkoły przygotowawczej Karola Szulca, w latach 1906-1914 do szkoły realnej im. Stanisława Staszica[1], prowadzonej przez Stowarzyszenie Techników. Tutaj w czasie nauki wstąpił do konspiracyjnej Drużyny Skautowej im. Zawiszy Czarnego (od 1916 roku 16 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego), gdzie w latach 1915-1918 był drużynowym.

W 1914 wstąpił na Wydział Budowlany Szkoły Mechaniczno-Technicznej Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda przy ul. Mokotowskiej w Warszawie, poza tym odbywając praktykę u Jana Heuricha i Rudolfa Świerczyńskiego, według innych źródeł[2] także u Karola Jankowskiego i Kazimierza Skórewicza. Mimo to w 1915 nie został przyjęty na właśnie otwarty Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej i podjął działalność zarobkową jako grafik, uzyskując w latach 1916 i 1917 dwie nagrody w konkursach graficznych. W 1917 przyjęty na Wydział Architektury, studia przerwały mu wydarzenia kolejnych lat (uczelnia była zamknięta od listopada 1918 do października 1919 roku i od lata do listopada 1920 roku).

Okres międzywojenny

W listopadzie 1918 jako członek tzw. 5 kompanii POW w składzie Batalionu Harcerskiego, brał udział w rozbrajaniu Niemców[3]. W 1920 w wojnie polsko-sowieckiej jako żołnierz 1 pułku szwoleżerów pod dowództwem płk Gustawa Orlicz-Dreszera został ranny w nogę - za co został odznaczony Krzyżem Walecznych i po wyleczeniu zwolniony z wojska[4]. W czasie leczenia poznał Jadwigę Elżbietę Dąbrowską (1900-1980), z którą zawarł związek małżeński 1 lutego 1922 r. W 1923 r. Urodziła się jedyna ich córka, Barbara Elżbieta.

W grudniu 1920 roku wrócił na studia i ukończył je z odznaczeniem 1 lutego 1923, broniąc pracę dyplomową w katedrze projektowania monumentalnego u prof. Czesława Przybylskiego. Ponadto studiował rzeźbę u Tadeusza Breyera i Edwarda Wittiga. W okresie studiów należał do korporacji akademickiej Welecja. Po ich ukończeniu pozostał na uczelni, gdzie w 1946 objął profesurę na Politechnice, a w 1932 został profesorem Akademii Sztuk Pięknych.

Karierę architekta zaczynał jako bliski funkcjonalistycznej architekturze awangardowej. W tym okresie powstały dwie kolonie szeregowych domów: kolonia Słońce przy ul. Madalińskiego 83-95 na Mokotowie oraz Strzecha Urzędnicza przy ul. Kochowskiego i Niegolewskiego na Żoliborzu (koniec lat 20. XX wieku). W 1928 zdobywa I nagrodę w konkursie na poselstwo polskie w Sofii[5] i projektuje coraz więcej budynków użyteczności publicznej np. budynek Sądów Grodzkich na Lesznie (1935-1939)[6], jednak wiele projektów jego zostało z powodu wybuchu wojny nie zrealizowanych: Świątynia Opatrzności na Polu Mokotowskim[7] czy kompleks gmachów Polskiego Radia na Mokotowie[8] . W czasie wojny uległ zniszczeniu także pałac Brühla przy ul. Wierzbowej - odrestaurowany przez Pniewskiego dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych i uzupełniony o nowy pawilon z mieszkaniem ministra Józefa Becka. W 1937 został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za zasługi dla polskiej sztuki w ogóle[9], a w 1938 szwedzkim Krzyżem Komandorskim Orderu Wazów[10].

Okres wojenny i powojenny

Już na początku wojny architekt zmuszony jest opuścić swoją willę przy alei Na Skarpie[11]. W czasie wojny brał udział w tajnym nauczaniu, jak również zasiadał w jury tajnych konkursów, organizowanych z myślą o odbudowie kraju.

Po wojnie wrócił do praktyki architektonicznej i akademickiej, a jego projekty początkowo nawiązywały do stylistyki lat 30. XX wieku jak choćby zespół budynków Ministerstwa Komunikacji przy ul. Chałubińskiego (pierwszy powojenny wysokościowiec Warszawy i rotunda), budynki mieszkalne Narodowego Banku Polskiego przy ul. Boya Żeleńskiego[12], a od 1948 realizacja kompleksu budynków sejmowych, dostawionych do przedwojennej sali posiedzeń projektu Kazimierza Skórewicza. W przypadku tej ostatniej realizacji uwagę zwraca detal architektoniczny, stworzony niejako wbrew ideologii realizmu socjalistycznego.

Nieco mniej udane są realizacje budynków Polskiego Radia (Mokotów, na rogu al. Niepodległości i Malczewskiego) i Narodowego Banku Polskiego (Śródmieście, plac Powstańców Warszawy), na co wpłynęła wielokrotnie zmieniana koncepcja i pozbawienie detali architektonicznych. W 1949 usunięty z Akademii Sztuk Pięknych, zrehabilitowany w 1957 roku.

W latach 1957−1962 powstał sąsiadujący z NBP Dom Chłopa - jedno z wybitnych dzieł tego architekta. Ostatnim przedsięwzięciem była odbudowa i znaczna rozbudowa Teatru Wielkiego, co zaowocowało m.in. powstaniem nowej elewacji budynku od strony dzisiejszego placu marsz. J. Piłsudskiego (obecnie częściowo zasłonięta przez budynek Metropolitan) oraz widowni z zespołem reprezentacyjnych wnętrz.

Otwarcie ostatniego przedsięwzięcia Pniewskiego miało miejsce 20 listopada 1965 roku w czasie premiery "Strasznego Dworu", już po śmierci architekta, która miała miejsce 5 września 1965 roku. Pochowany został w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim. We wrześniu 2010 r. jego imieniem nazwano jedno z rond u zbiegu ulic Drawskiej, Szczęśliwickiej i Dickensa na warszawskiej Ochocie[13].

W 1958 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu[14].

Projekty

Większość projektów Bohdana Pniewskiego została zrealizowana w Warszawie.

Projekty niezrealizowane

Przypisy

  1. ↑ Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906-1950
  2. ↑ 16 WDH - Panteon Zawiszaków - Bohdan Pniewski [online], www.16wdh.pl:80 [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2006-06-14].
  3. ↑ Batalion Harcerski został później wcielony do 5 pułku piechoty Legionów.
  4. ↑ Noga jednak dokuczała mu do końca życia, szczególnie w wieku późniejszym chodził o lasce, którą posługiwał się jako argumentem w rozmowie z niesolidnymi fachowcami.
  5. ↑ Budynek ten nadal jest siedzibą polskiej ambasady w Sofii.
  6. ↑ Obecnie al. Solidarności na Woli.
  7. ↑ Wygrane konkursy w latach 1930 i 1931.
  8. ↑ W 1939 przygotowano jedynie fundamenty przy Placu Unii Lubelskiej - czyli lokalizacji innej niż powojenna.
  9. ↑ Rocznik Polskiej Akademii Literatury 1937-1938, Warszawa 1939, s. 175.
  10. ↑ Sveriges statskalender / 1940. Bihang, s. 190
  11. ↑ (wówczas: aleja Legionów 27). Budynek powstał w latach 30. na fundamentach budynku loży masońskiej z XVIII wieku, obecnie mieści Muzeum Ziemi PAN. W budynku tym zwraca uwagę obecnie plama krwi żołnierza Powstania Warszawskiego 1944 zaschnięta na marmurowej podłodze.
  12. ↑ Budowa rozpoczęta przed wybuchem wojny dla Towarzystwa Kredytowego Miejskiego.
  13. ↑ Serwis informacyjny Dzielnicy Ochota
  14. ↑ Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958 roku, s. 2.
  15. ↑ Zarys historii w oficjalnej witrynie WWW

Bibliografia

  • T. Barucki, Bohdan Pniewski (1897-1965), "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", t. 44: 2000, nr 4, s. 245-269.
  • Marek Czapelski: Bohdan Pniewski – warszawski architekt XX wieku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008. ISBN 978-83-235-0450-4.
  • Bohdan Pniewski 1897-1965. Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, oprac. A. Rottermund, Warszawa 1967.
  • Cz. Krassowski, Bohdan Pniewski 26 VIII 1897 - 5 IX 1965, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", t. 11: 1966, nr 2, s. 117-120.
  • Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006. ISBN 83-60350-00-0.
  • Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1945–1965. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2003. ISBN 83-908950-6-4.
  • Przemysław Trzeciak, Przygody architektury XX wieku, Warszawa 1976, s. 164.
  • Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906-1950. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 498. ISBN 83-06-01691-2.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bohdan_Pniewski&oldid=52544219”