Bolków

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bolków
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Bolków widziany z wieży zamku
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

jaworski

Gmina

Bolków

Prawa miejskie

1276

Burmistrz

Grzegorz Kucab

Powierzchnia

7,69[1] km²

Populacja (01.01.2023)
• liczba ludności
• gęstość


4652[2]
604,9 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 75

Kod pocztowy

59-420

Tablice rejestracyjne

DJA

Położenie na mapie gminy Bolków
Mapa konturowa gminy Bolków, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Bolków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bolków”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bolków”
Położenie na mapie powiatu jaworskiego
Mapa konturowa powiatu jaworskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bolków”
Ziemia50°55′19″N 16°06′07″E/50,921944 16,101944
TERC (TERYT)

0205024

SIMC

0935995

Urząd miejski
ul. Rynek 1
59-420 Bolków
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Bolków (niem. Bolkenhain) – miasto w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Bolków. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego. Bolków należy do Euroregionu Nysa.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 4652 mieszkańców[2] (586. miejsce w kraju).

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Bolków leży na pograniczu Gór Kaczawskich i Podgórza Bolkowskiego, czyli na pograniczu Sudetów Zachodnich i Sudetów Środkowych. Położone jest nad Nysą Szaloną (prawym dopływem Kaczawy) w odległości około 6 km od jej źródła pod Kaczorowem. Równocześnie zajmuje dolinę Nysy Szalonej i jej dopływu – Rochowickiej Wody oraz niższe partie okolicznych wzgórz, przede wszystkim wzgórza zamkowego. Najstarszą część miasta – zamek – wybudowano na wzniesieniu (396 m n.p.m.) opadającym stromo ku północy i zachodowi, a łagodnie w stronę miasta[3].

Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski miasto położone jest na Pogórzu Wałbrzyskim, stanowiącym część makroregionu Pogórza Zachodniosudeckiego[4].

Historyczne[edytuj | edytuj kod]

Pod względem historycznym miasto leży na Dolnym Śląsku, na terenie dawnego księstwa świdnickiego (świdnicko-jaworskiego)[5].

Geologia[edytuj | edytuj kod]

Wzgórze Zamkowe jest zbudowane ze skał metamorficznych należących do metamorfiku kaczawskiego – zieleńców, łupków zieleńcowych, łupków chlorytowych i łupków serycytowych z soczewkami wapieni krystalicznych i diabazów. Na północny wschód od miasta znajduje się zapadlisko Wolbromka, a na południowy zachód – zapadlisko Wierzchosławic. Oba te zapadliska wypełniają górnokarbońskie szare zlepieńce, piaskowce i łupki, oraz dolnopermskie (czerwony spągowiec), przeważnie czerwone, piaskowce i zlepieńce. Ponadto w zapadlisku Wolbromka występują dolnopermskie porfiry (ryolity) oraz tufy porfirowe (ryolitowe)[6][7][8].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miejscowości pochodzi od imienia Bolko, które jest staropolskim derywatem słowiańskiego imienia męskiego Bolesław, będącego imieniem dynastycznym w polskiej dynastii Piastów, oraz czeskiej Przemyślidów. Wywodzi się ona prawdopodobnie od imienia piastowskiego władcy Księstwa jaworskiego – Bolka I Surowego, który rozbudował istniejący tu zamek w Bolkowie. W historii miejscowość zapisywano pod różnymi nazwami. W 1195 roku – Hain, w 1276 – Bolesłaus in Hayn, w 1277 – Hayn, w 1295 – Bolkenhain, w 1874 po polsku Bolkowice. Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę miasta zanotowaną w dokumencie z 1292 roku Polkenhayn podając jej znaczenie „Burg des Bolko I” – „Miasto Bolka I”[9]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Bulconis Fanum[10].

W 1750 roku nazwa „Bolkenhain” wymieniona jest przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym w języku polskim dla mieszkańców Śląska[11]. Polską nazwę Bolkowice oraz niemiecką Bolkenhain w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[12]. W 1896 r. nazwa Bolków oraz Bolkenhain wymieniona jest przez śląskiego pisarza Konstantego Damrota[13].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przeł. XIX i XX w. notuje nazwę miasta pod polskimi nazwami Bolkowice podając również wariant zapisany przez Józefa Łepkowskiego Bolesławice oraz niemiecką Bolkenhain[14]. Obecną nazwę ustalono urzędowo w 1946[15].

Historia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Kalendarium historii Bolkowa.
Bolków (Bolkenhain) jako miasto i zamek nad Nysą na mapie z 1645 roku.

Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]

Już w XI w. w okolicach obecnego miasta leżał gród pograniczny Świny, wzmiankowany w źródłach w 1108. W XII wieku była to kasztelania polska z warownym zamkiem, później gruntownie przebudowanym (zachowane ruiny). W XIII wieku w odległości ok. dwóch kilometrów od kasztelu założono osadę targową, położoną na skrzyżowaniu ważnych starych szlaków handlowych. Po pewnym czasie ulokowano tam również nową kasztelanię[16]. Miasto powstało w 1265 roku[17] na skrzyżowaniu dróg handlowych z Wrocławia i Legnicy do Czech. W XIII i XIV wieku znajdowało się w księstwie jaworskim i świdnicko-jaworskim. Prawa miejskie otrzymało w 1276 roku. W tamtym czasie nosi nazwę Hain (pol. Gaj). W 1392 r. księstwo jaworskie zostało włączone do Korony Czeskiej. W 1384 roku miasto zmienia nazwą na Bolkenhenhain i stało się lennem nadawanym rycerskim rodom czeskim. Szybki rozwój miasta nastąpił pod panowaniem księcia Bernarda, m.in. wzniesiono wówczas kościół.

Od XV do XIX wieku[edytuj | edytuj kod]

Wojny husyckie powstrzymały dalszą rozbudowę miasta. W 1463 roku król czeski Jerzy z Podiebradów osadził w zamku rycerza Jana z Czarnej, który zasłynął w okolicy z rozbojów. Stało się to powodem zorganizowania przez mieszczan wrocławskich i świdnickich zbrojnej wyprawy na zamek w 1468 roku. Połączone siły mieszczan zdobyły zamek, a Jan z Czarnej został powieszony. Miasto wraz z zamkiem zostało oddane pod opiekę króla Macieja Korwina, którego popierali mieszczanie. Po wstąpieniu na tron Węgier Władysława Jagiellończyka w 1490 roku Bolków został odbity przez namiestnika królewskiego – księcia cieszyńskiego Kazimierza II z rąk zwolenników nieżyjącego już króla Macieja Korwina. Od 1526 miasto pozostawało pod panowaniem Habsburgów.

W 1508 Bolków otrzymał prawo wolnego wyboru rady miejskiej, prawo zorganizowania niższego sądownictwa oraz przywilej organizowania trzech jarmarków rocznie. XVI i XVII wieku były dla miasta tragiczne. W tym czasie nękają je epidemie, trzęsienia ziemi, powodzie oraz wojny (wojna trzydziestoletnia, najazd Szwedów w 1646). Tym nie mniej w 1608 r. miasto wykupiło od ówczesnego właściciela Bolkowa, którym był Ladislaus von Zedlitz, wyższe prawo sądownicze i otrzymało pełne prawa miasta królewskiego[18]. Przełom XVII i XVIII wieku to czas odbudowy Bolkowa, który stał się ośrodkiem tkactwa lnianego. W 1742 r. w wyniku I. wojny śląskiej Bolków został zajęty przez Prusy.

Bolków w 1815 r.

W 1810 roku król Prus upaństwawia wszystkie dobra zakonne. Od tego czasu zamek stał się własnością skarbu państwa. Do ponownego zubożenia miast przyczyniło się powstanie tkaczy w 1793 oraz wojny napoleońskie. W latach 1812–1823 dokonano częściowej rozbiórki fortyfikacji miejskich.

Do XIX wieku miasto było ośrodkiem handlowym, natomiast od połowy XIX wieku nastąpił w nim szybki rozwój przemysłu, zwłaszcza włókienniczego. Pierwszą tkalnię mechaniczną uruchomiono w 1858[16].

1 grudnia 1890 roku uruchomiono, drugą co do rangi, linię kolejową węzła strzegomskiego, wiodącą przez Roztokę (10 km linii) do Bolkowa (20 km linii). Po dziewięciu latach przedłużono ją do węzłowej stacji Marciszów (1 sierpnia 1899 r.). Tam następowało jej połączenie z linią Śląskiej Kolei Górskiej, a także z bocznymi liniami do: Lubawki przez Kamienną Górę z 1869 roku i Złotoryi z 1896. W czasach zaborów w niektórych okresach Bolków miał bezpośrednie połączenia kolejowe z wieloma miastami Polski np. z Krakowem.

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Podczas II wojny światowej, od sierpnia 1944 do lutego 1945 w miejscowości znajdowała się filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen stworzona dla obsługi fabryki wytwarzającej elementy samolotów. W obozie złożonym z pięciu baraków, w tym trzech mieszkalnych więziono 800 lub więcej Żydów, w większości węgierskich oraz polskich, z których zmarło lub zostało zamordowanych ok. 200. Po likwidacji tego obozu więźniowie trafili do Buchenwaldu[19].

W czasie zbliżania się Armii Czerwonej lokalna ludność zaczęła masowo uciekać. Miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie, a następnie przekazane władzy polskiej, początkowo pod nazwą Bolkowiec[20]. Po konferencji poczdamskiej dokonała ona wysiedlenia dotychczasowych mieszkańców miasta do Niemiec.

Po 1945[edytuj | edytuj kod]

W latach 1945–1947 doszło do odbudowy przemysłu. W 1957 roku rozpoczęto unowocześnienie i rozbudowę miasta.

W styczniu 1996 roku zamknięto dla ruchu pasażerskiego 35-kilometrową linię kolejową Strzegom – Bolków – Marciszów. Tym samym, po 105 latach, miasto straciło połączenie kolejowe z resztą kraju.

Nazwy ulic Bolkowa wczoraj i dziś[edytuj | edytuj kod]

Współczesne polskie i dawne niemieckie nazwy ulic w Bolkowie (Bolkenhain)[21]
Współczesna nazwa polska ulic Nazwa niemiecka
Józefa Bema, Księcia Bolka Bolkostraße
Demokratyczna, Farbiarska Farberstraße
Jagiellońska Steigestraße
Jaworska Jauerstraße
Jeleniogórska Uferstraße
Kamiennogórska, w latach 1945–1990 Bolesława Bieruta Gartenstraße
Kolejowa Bahnhofstraße
Mikołaja Kopernika, Tadeusza Kościuszki Fedor Sommer Straße
Józefa Kraszewskiego Bergstraße
Lipowa, Ludowa, 1 Maja, Adama Mickiewicza, Młynarska Mühlstraße
Niepodległości Freiburgerstraße
Wspólna, Marcelego Nowotki, Piastowska Wilhelmsweg
Polna Feldstraße
Józefa Poniatowskiego, Poprzeczna Herbergstraße
Republikańska Chaussee nach Jauer
Władysława Reymonta Wuthestraße
Robotnicza Weg nach Klein Waltersdorf
Rynek Ring
Henryka Sienkiewicza Kramstastraße
Juliusza Słowackiego Georg Hartmann Straße
Szpitalna Hospitalstraße
Rycerska, Ścieżka, Karola Świerczewskiego Landeshuterstraße
Świerkowa (w latach 1945–2005 Feliksa Dzierżyńskiego), Ludwika Waryńskiego Schützenstraße
Widokowa, Wiśniowa, Wolbromska, Wysokogórska Hohenfriedebergerstraße
Zamkowa Burgstraße

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Bolkowa w 2014 roku[22].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Zabytki istniejące[edytuj | edytuj kod]

Zabytki chronione prawnie w Bolkowie[23]:

Inne obiekty[edytuj | edytuj kod]

  • Wybrane zabytki miasta
  • Kościół św. Jadwigi przy rynku miejskim
    Kościół św. Jadwigi przy rynku miejskim
  • Kościół ewangelicki
    Kościół ewangelicki
  • Zamek
    Zamek
  • Kapliczka na przedzamczu
    Kapliczka na przedzamczu
  • Ratusz miejski
    Ratusz miejski
  • Zabytkowe kamienice z podcieniem
    Zabytkowe kamienice z podcieniem
  • Anielska fontanna na rynku
    Anielska fontanna na rynku

Zabytki nieistniejące[edytuj | edytuj kod]

  • ruiny obozu na Czerwonym Wzgórzu
  • podziemne sztolnie na Górze Ryszarda[26][27]

Pomniki i rzeźby[edytuj | edytuj kod]

Istniejące[edytuj | edytuj kod]

Pomnik sybiraków
  • Obelisk ku czci żołnierzy radzieckich – znajduje się w dolnej części rynku, obecnie na tablicy obelisku widnieje napis: „Wieczna chwała bohaterom poległym za wolność narodów” (w 2020 po przebudowie Rynku przeniesiony na cmentarz komunalny, w miejscu gdzie się znajdował umieszczono tablicę informacyjną).
  • Figura Jana Nepomucena z 1724 r.[28]
  • Pomnik ofiar nazizmu – znajduje się na cmentarzu
  • Pomnik ofiar obozu AL Bolkenhain
  • Pomnik Jana Pawła II
  • Pomnik sybiraków – usytuowany na placu Jana Pawła II, został odsłonięty 10 lutego 1993 r., powstał za sprawą Koła Związku Sybiraków w Bolkowie
  • Pomnik upamiętniający Teichmanna – granitowa płyta znajdująca się w okolicach zamkowych murów w skale, odsłonięta została 24 lipca 1891 r. przy udziale mieszczan, powstała za sprawą Towarzystwa Karkonoskiego. Pierwotnie litery były pokryte złotą farbą, obecnie jest ona zniszczona.
  • Pomnik poległych podczas I wojny światowej – znajduje się na bolkowskim cmentarzu, został postawiony w 1929 r. Pomnik przedstawia rzeźbiony w granicie miecz, po obu jego stronach znajdują się nazwiska zaginionych i poległych.

Nieistniejące[edytuj | edytuj kod]

  • Pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnach drugiej połowy XIX w. – upamiętniał mieszkańców miasta, którzy zginęli podczas wojen z Danią, Austrią i Francją w latach 1886, 1866 i 1870-1871. Znajdował się w górnej części rynku, w sąsiedztwie fontanny, posiadał kwadratową podstawę. W 1945 r. pomnik rozebrano. Obecnie ciągle stoją lampy które go otaczały.
  • Pomnik Friedricha Ludwiga Jahna – znajdował się przy ulicy Szpitalnej w pobliżu obecnego Domu Kultury. Do dzisiaj została po nim tylko część kamiennego podestu wystająca z ziemi na niewielką wysokość. Został postawiony w 1911 r. przez Męskie Towarzystwo Gimnastyczne w dniu 50. rocznicy jego powstania, wykonany przez bolkowskiego rzeźbiarza Wagenknechta.

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Trasy turystyczne:

Legendy[edytuj | edytuj kod]

Upiór z Bolkowa[edytuj | edytuj kod]

Zimą 1601 r. zamek był pod panowaniem Władysława Czetrycza. W tym czasie mieszkańcy Bolkowa zaczęli opowiadać o upiorze. Bestia ta miała w zwyczaju wdzierać się w nocy do domów i dusić oraz wypijać krew. Zazwyczaj atakowała dziewczęta, mimo to żadna z jego ofiar nie umarła. Zrozpaczeni mieszkańcy udali się do pana zamku i poprosili go o pomoc. Po wysłuchaniu wszystkich ofiar Władysław zawiadomił o sprawie dwór w Wiedniu. W kwietniu 1602 r. do miasta przyjechał posłaniec, który zabrał akta sprawy. W maju przybyła cesarska komisja, która miała sprawę zbadać i rozwiązać. Aż w końcu, pewnej nocy, zobaczyli upiora duszącego dziewczynę. Z dalszych wywiadów dowiedzieli się, że w ubiegłym roku, przy zamkowym murze mieszkała kobieta zajmująca się czarami. Informacja ta doprowadziła do wydania pośmiertnego wyroku, rozkopania grobu i spalenia jego zawartości. Od tamtej pory w mieście nie widziano zjawy[potrzebny przypis].

Bursztynowa Komnata[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Jan Stulin w swojej książce Gdzie ukryto Bursztynową Komnatę[29] podaje, że na bolkowskim zamku ukryto Bursztynową Komnatę. Uważa, że przywieziono ją w biały dzień z Królewca, oraz nie ukrywano przed wszystkimi na bolkowskim rynku (dwie skrzynie miały być uszkodzone), gdy ciężarówki czekały na wjazd na zamek. Stulin twierdzi, że na zamku istniały podziemne wnętrza, gdzie ukryto skarb. Żadne pisane materiały źródłowe nie potwierdzają tej wersji[potrzebny przypis].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Stacja kolejowa Bolków
 Zobacz też: Bolków (stacja kolejowa).

Początki kolei żelaznych w Bolkowie sięgają schyłku XIX wieku. 1 grudnia 1890 r. uruchomiono 20 km, jednotorową linię kolejową Strzegom – Bolków. Po 105 latach eksploatacji, w grudniu 1995 r. zawieszono na niej przewozy pasażerskie. Do 2005 r. odbywały się sporadyczne przewozy towarowe na trasie Bolków – Strzegom, od tego czasu nieczynna.

Na terenie miasta znajduje się przystanek PKS, firmy przewozowe zapewniają połączenia z miastami takimi jak[30]: Jawor, Kamienna Góra, Jelenia Góra, Legnica, Wrocław, Warszawa.

Miasto od południa omija droga krajowa nr 3 oraz droga krajowa nr 5.

Przez centrum miasta przebiegają trzy drogi wojewódzkie:

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Instytucje kultury:

  • Biblioteka Publiczna Gminy i Miasta Bolków
  • Gminno-Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Bolkowie (zarządza m.in. Ośrodkiem Wypoczynku Świątecznego, pływalnia i amfiteatr oraz domem kultury)
  • Bolkowska Galeria Historyczno-Artystyczna ARS ET HISTORIA otwarta 17 stycznia 2020 roku w dawnym kościele ewangelickim. Wcześniej mieściła się w nim sala gimnastyczna Zespołu Szkół Agrobiznesu w Bolkowie[31][32].
Castle Party

Cykliczne imprezy (coroczne):

Inne imprezy:

  • Dni Średniowiecznej Kultury Śląsko Łużyckiej
  • Siedemnastowieczny Piknik Rycerski
  • Średniowieczne Spotkania Rycerski
  • Świętojańskie Spotkania Rycerskie.
  • Turniej Dziennikarzy we władaniu średniowieczną bronią wszelaką
  • Wielki Turniej Rycerski

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Wnętrze kościoła św. Jadwigi

Na terenie Bolkowa działalność religijną prowadzą:

Sport[edytuj | edytuj kod]

Sala gimnastyczna przy Zespole Szkół Agrobiznesu

Obiekty sportowe:

  • Kompleks boisk sportowych przy Zespole Szkół Agrobiznesu w Bolkowie (oficjalne otwarcie odbyło się 27 września 2010 r.)
  • Asfaltowe boisko, ulokowane przy ul. 1 Maja (mini-boisko do koszykówki, piłki nożnej i tenisa)
  • Sala gimnastyczna przy Gimnazjum (oficjalnie została otwarta 9 listopada 2007 r.)
  • Sala gimnastyczna przy Szkole Podstawowej
  • Miejski Stadion (pod zarządem Miejsko-Gminnego Ludowego Klubu Sportowego „Piast” Bolków)
  • Pływalnia otwarta (czynna w okresie letnim)
  • Skatepark przy ul. 1 Maja

Kluby sportowe:

  • Miejsko-Gminny Ludowy Klub Sportowy „Piast” Bolków

Honorowi Obywatele[edytuj | edytuj kod]

  • Hans-Jochen Meier – rektor w stanie spoczynku, były mieszkaniec Bolkowa, przewodniczący Związku Byłych Bolkowian w Niemczech. Wyróżniony został za wkład w kształtowanie kontaktów z miastem partnerskim Borken, popularyzację wiedzy o gminie, pomoc w przekazaniu dla OSP Bolków samochodu ratowniczo-gaśniczego, inicjowanie wspólnych imprez kulturalnych i edukacyjnych oraz działalność publicystyczną.
  • Jacob Zwiers – pracownik Urzędu Miejskiego w Heerde w Holandii; nadając tytuł wśród zasług wymieniono m.in. przekazanie karetki pogotowia dla SP ZOZ, przekazanie Domowi Pomocy Społecznej w Bolkowie samochodu do przewozu podopiecznych, przekazanie środków przeznaczonych na zakup busa do przewozu bolkowskich uczniów oraz środków na remont internatu Zespołu Szkół Agrobiznesu i SP ZOZ, przekazanie jednostce OSP wozu gaśniczego i innego sprzętu strażackiego.
  • Heinrich Windelen – urodzony w Bolkowie niemiecki polityk, minister w rządzie Kurta Kiesingera i Helmuta Kohla, wiceprzewodniczący Bundestagu, przewodniczący Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej[34]
  • Jerzy Szmajdziński – wyróżnienie za skuteczne wspieranie zabiegów Urzędu Miasta o pozyskiwanie z instytucji rządowych i pozarządowych środków na inwestycje, przekazanie dla OSP w Bolkowie terenowego samochodu ratowniczo-gaśniczego, pomoc finansową w zakupie nowego samochodu ratowniczo-gaśniczego ratownictwa technicznego i ekologicznego, udzielenie placówkom oświatowym i opiekuńczym w gminie Bolków pomocy socjalnej oraz przekazanie im komputerów i materiałów edukacyjnych.
  • Ryszard Matuszak – proboszcz w Bolkowie (od 1995 r.)[35].
  • Stanisław Sierakowski – proboszcz w należącym do gminy Bolków Kaczorowie (od 1993)[36].
  • Krzysztof Rakowski – twórca odbywającego się w Bolkowie festiwalu rocka gotyckiego Castle Party[37].

Honorowi obywatele w przeszłości

Miasta partnerskie[38][edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  2. ↑ a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-23] (pol.).
  3. ↑ Góry i Pogórze Kaczawskie, mapa w skali 1:40 000, Wydawnictwo Turystyczne „Plan”, Jelenia Góra, 2009/2010, wydanie IV, ISBN 978-83-60975-86-2.
  4. ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 [dostęp 2023-07-11] (pol.).
  5. ↑ Jakub Ciołko, Historia – Gmina Bolków [online], bolkow.pl [dostęp 2023-07-11] (pol.).
  6. ↑ H. Teisseyre: Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów, skala 1:25 000, ark. Bolków, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1976.
  7. ↑ S. Kural, H. Teisseyre: Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów, skala 1:25 000, ark. Roztoka, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1978.
  8. ↑ Z. Cymerman, K. Mastalerz: Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów, skala 1:25 000, ark. Marciszów, Instytut Geologiczny, Warszawa 1995.
  9. ↑ Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 8, OCLC 456751858 (niem.).
  10. ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 174. ISBN 978-83-910595-2-4.
  11. ↑ „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
  12. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 11.
  13. ↑ Konstanty Damrot, „Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde”, Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896.
  14. ↑ Bolków w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom I, s. 301.
  15. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  16. ↑ a b Marek Żukow-Karczewski, Zamek w Bolkowie – warownia Piastów świdnicko-jaworowskich, „Aura”, nr 12, 1996, s. 23–24.
  17. ↑ Na Ziemi Ojców, Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych, 1962, Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, s. 176.
  18. ↑ Marian Gabrowski. Czy Bolków należał do cystersów z Krzeszowa?. „Sudety. Przyroda, kultura, historia”. 1/180, s. 5-7, lipiec-sierpień 2023. Oficyna Wydawnicza ATUT. ISSN 1641-8603. (pol.). 
  19. ↑ Filie obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Informator. Muzeum Gross-Rosen, Wałbrzych, rok 2008, strony 12-13. ISBN 978-83-89824-07-3.
  20. ↑ Spis stacyj i przystanków Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych we Wrocławiu, Wrocław 1945, s. 4.
  21. ↑ Niemieckie nazwy ulic w Bolkowie (Bolkenhain). sztetl.org.pl. [dostęp 2017-06-11]. (pol.).
  22. ↑ Bolków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  23. ↑ =79940 Rejestr zabytków danego województwa legnickiego, publikowany przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu.
  24. ↑ Łuczyński Romuald M.Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 25–42.
  25. ↑ a b c d Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2005, s. 25–27. ISBN 83-213-4366-X.
  26. ↑ Piotr Maszkowski, Fabryka widmo [online], Odkrywca, 10 maja 2021 [dostęp 2022-01-18] (pol.).
  27. ↑ Geocaching Opencaching Polska [online], opencaching.pl [dostęp 2022-01-18].
  28. ↑ Aw58: Figura św. Jana Nepomucena z 1724 r. sprzed kościoła św. Jadwigi w Bolkowie. Wikimedia Commons. [dostęp 2013-09-13].
  29. ↑ Stanisław Jan Stulin, Gdzie ukryto Bursztynową Komnatę, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 2000, ISBN 83-7023-787-8, OCLC 189610444.
  30. ↑ Rozkład jazdy. bolkow.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-20)].
  31. ↑ Bolków: Marszałek Sejmu na uroczystości otwarcia rynku [online], marszalek.sejm.pl [dostęp 2020-09-19].
  32. ↑ Kościół w Bolkowie adaptowany na Galerię Historyczno-Artystyczną – Relacje Regionalne [online] [dostęp 2020-09-19] (pol.).
  33. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
  34. ↑ http://www.sbc.org.pl/Content/139286/1195_WPL_BS.pdf.
  35. ↑ Gmina Bolków – portal informacyjny: Honorowy Obywatel Gminy Bolków – Ksiądz Ryszard Matuszak. bolkow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-05)].
  36. ↑ Gmina Bolków – portal informacyjny: Honorowy Obywatel Gminy Bolków – KsiądzStanisław Sierakowski. bolkow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-05)].
  37. ↑ Gmina Bolków – portal informacyjny: Honorowy Obywatel Gminy Bolków Krzysztof Rakowski. bolkow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-30)].
  38. ↑ Miasta partnerskie.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Miasta województwa dolnośląskiego
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa dolnośląskiego

Gmina Bolków
Miasto
Wsie
Kolonia
Osada
Przysiółki wsi
Nieistniejące
miejscowości

Powiat jaworski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat jaworski

Powiat jaworski (1946–1975)
  • Siedziba powiatu – Jawor
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945-75)
Gminy wiejskie
(1945-54 i 1973-75)
Gromady (1954-72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolków&oldid=73276200”