Borówkowa
 Borówkowa widoczna jako najwyższe wzniesienie ponad Obniżeniem Lądka i Stronia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie |
granica polsko-czeska |
| Pasmo | |
| Wysokość |
900[1] m n.p.m. |
| Wybitność |
235 m |
Położenie na mapie Sudetów  | |
 50°23′26,3″N 16°54′09,6″E/50,390639 16,902667
| |
Borówkowa (900 m n.p.m., niem. Heidelkoppe, Heidelberg, czes. Borůvková) – szczyt na granicy polsko-czeskiej w Górach Złotych (Sudety Wschodnie) wznoszący się ponad Przełęczą Lądecką, z którego roztacza się szeroka panorama na ziemię kłodzką po polskiej stronie, a po czeskiej na Morawy i Śląsk. Poprzez wąski pas państwa czeskiego na rozległe obszary Pogórza Sudeckiego na obszarze Polski w tym Paczków, Otmuchów, Kamieniec Ząbkowicki[1].
Po 1945 r., a przed ustaleniem obecnej polskiej nazwy, szczyt nazywany był również Wrzesiec, Wrzosiec lub Wrzosówka[1]. Nazwa ta pozostała ostatecznie jednak przy wsi Wrzosówka leżącej na jej stoku.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Jest jednym z najwyższych szczytów pasma Gór Złotych i najwyższym punktem gminy Lądek-Zdrój[1]. Wznosi się pomiędzy Przełęczą Lądecką znajdującą się na południu i przełęczą Różaniec od północy i jest najwyższym szczytem w tej części pasma biegnącego południkowo[1]. Jest też zwornikiem dla dwóch bocznych odgałęzień Gór Złotych, które przebiegają poprzecznie w stosunku do pasma głównego[1]. Szczyt Borówkowej flankuje od północnego zachodu Krowia Góra Wielka, zaś od południowego wschodu wierzchołek z grupą skalną zwaną Białą Skałą (niem. Weisser Stein lub Weissenbrunn) na wysokości 864 m n.p.m.[1] Na południowym stoku wypływa źródło o nazwie Biała Studnia.
Budowa geologiczna[edytuj | edytuj kod]
Góra zbudowana jest z gnejsów należących do metamorfiku Lądka i Śnieżnika[1].
Roślinność[edytuj | edytuj kod]
Porasta ją dolnoreglowy bór świerkowy domieszkowany bukiem, jodłą i modrzewiem. Na południowych zboczach, poniżej szczytu rozciągają się łąki[1]. Polska, jak również czeska nazwa szczytu wywodzi się od pokrycia najwyższych partii masywu Borówkowej w znacznej części jagodami – głównie borówką brusznicą i borówką czarną.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Tereny obejmujące Borówkową i pobliskie wzniesienia stanowiły w średniowieczu pogranicze księstwa nyskiego i hrabstwa kłodzkiego[1]. Północno-wschodnie zbocza w 1420 r. biskup Konrad podarował miastu Paczków i od tej pory zaczęto je nazywać Paczkowskim Lasem[1]. Las na stoku południowo-zachodnim nazwano dla odróżnienia Lasem Lądeckim[1].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Szczyt dość wcześnie zdobył popularność turystyczną, głównie dzięki atrakcyjnej panoramie z Białej Skały znajdującej się po czeskiej stronie, z której widok sięgał aż po Paczków, Otmuchów, Nysę, Javorník oraz Śląsk po Górę Świętej Anny. Szczyt zarówno od strony północnej (Przedgórze Paczkowskie), jak i od południowej (Obniżenie Lądka i Stronia) jest dominacyjnym wzniesieniem, od lat przyciągającym turystów. Na znaczne zwiększenie ruchu turystycznego w tym rejonie wpłynęło przystąpienie obu krajów do Układu z Schengen i wybudowanie w 2006 r. wieży widokowej.
Budowle na szczycie Borówkowej[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze obiekty turystyczne zaczęły powstawać na szczycie w II połowie XIX wieku. W ciągu kilkuset lat stanęło tam schronisko turystyczne oraz cztery wieże widokowe[1]. Współczesna wieża została otwarta po czeskiej stronie granicy w 2006, później wzniesiono inne obiekty służące turystom (m.in. zadaszone wiaty).
Także po czeskiej stronie, od północnego zachodu pod szczytem stoi uszkodzony kamienny krzyż, pozbawiony górnego ramienia[1]. Krzyż nazywany jest potocznie krzyżem pokutnym lub pojednania, na co jednak nie ma dowodów.
Spotkania opozycyjne w latach 80. XX w.[edytuj | edytuj kod]
Położenie szczytu sprzyjało organizowaniu spotkań opozycji lat 80. XX w. Pierwsze takie konspiracyjne spotkanie na Borówkowej odbyło się 21 sierpnia 1987 r. Spotkali się tam działacze Solidarności Polsko-Czechosłowackiej z obu stron granicy. Ze strony polskiej uczestniczyli w nim: Zbigniew Bujak, Zbigniew Janas, Mirosław Jasiński, Jacek Kuroń, Jan Lityński, Józef Pinior, Mieczysław Piotrowski (Ducin) i Danuta Winiarska. Ze strony czeskiej dotarli: Jiří Dienstbier (późniejszy minister spraw zagranicznych Czechosłowacji), Ladislav Lis, Petr Pospíchal, Jaroslav Šabata, Hanka Šabatowa i Petr Uhl. Podobne spotkania odbywały się również w okolicach pobliskiego Karpna, a wśród ich uczestników był m.in. późniejszy prezydent Czech Václav Havel. Głównym organizatorem tych spotkań po polskiej stronie był Warcisław Martynowski z Lądka-Zdroju[potrzebny przypis].
W czerwcu 1988 r. odbyło się spotkanie ponad 20 młodych działaczy z polskich i czechosłowackich ugrupowań opozycyjnych. Kolejne spotkanie na Borówkowej miało miejsce 20 maja 1989 r. Spotkanie 30 września 1990 r. było czwartym i pierwszym legalnym spotkaniem na Borówkowej. Było ono jedną z trzech demonstracji, które odbyły wówczas się na granicy polsko-czeskiej w sprawie otwarcia granic. Na Borówkowej spotkała się wtedy ponad setka osób z Lądka-Zdroju i Javorníka, m.in. władze obu miast, co zaowocowało nawiązaniem partnerstwa między tymi miastami. W 2005 r. postawiono na szczycie tablice upamiętniające wydarzenia z lat 80. XX wieku[potrzebny przypis].
-
Góry Złote z Borówkowej -
Widok ze wsi Kamienica -
Wieża widokowa z 2006 -
Tablica pamiątkowa -
Widok z Lutyni -
Tablica pamiątkowa - spotkania opozycji
.jpg)
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Na szczyt prowadzi kilka znakowanych szlaków turystycznych[2]:
żółta ścieżka krajoznawcza biegnąca z Jawornika Wielkiego
czerwona ścieżka krajoznawcza biegnąca pętlą z i do Lądka-Zdroju
polski zielony z zamku Karpień do Złotego Stoku
czeski niebieski ze wsi Travná
czeski czerwony z Javorníka do Bilej Vody
Wieża widokowa jest otwarta dla turystów przez cały rok. Przy wieży znajduje się bar otwarty codziennie od czerwca do końca września, w październiku bar jest otwarty tylko w weekendy. Dla podróżujących autem dogodnym miejscem do zaparkowania jest Przełęcz Lądecka, gdzie do 2007 funkcjonowało przejście graniczne dla pieszych i rowerzystów[potrzebny przypis].
W kulturze popularnej[edytuj | edytuj kod]
Widok na szczyt od strony północnej (z Kamienicy) znalazł się na okładce powieści pt. Góra Bogów Śmierci[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 17: Góry Złote. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, s. 49, 50. ISBN 83-85773-01-0.
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2018-06-05].
- ↑ Aleksander Sowa, Góra Bogów Śmierci, marzec 2015, ISBN 978-83-941974-9-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marcin Dziedzic, Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie 1881-1945, Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe. Wydawnictwo, 2006, ISBN 83-7374-041-4, ISBN 978-83-7374-041-9, OCLC 76339523.
- Wojciech Ciężkowski Lądek Zdrój, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 1998, ISBN 83-7125-044-4.
- Marek Furmankiewicz Przez „zieloną granicę”. Konspiracyjne spotkania „Solidarności Polsko-Czechosłowackiej” w Górach Złotych w latach 1981–1989, w: „Pielgrzymy. Informator krajoznawczy”, Wrocław 1997, s. 171–181 [1]
- Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie, Góry Złote, Krowiarki, mapa w skali 1:40 000, Wydawnictwo „Plan”, Wrocław 2006, ISBN 83-60180-51-2.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 17 Góry Złote, red. Marek Staffa, s. 49–50, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 1993, ISBN 83-85773-01-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Opisy wycieczek: [2], [3], [4]
- Fotografie i rysunki: wieży z 1908 r., starego schroniska, nowej wieży i galeria 1, galeria 2
- Zdjęcie satelitarne Borówkowej
