Brosma
| Brosme brosme[1] | |||||
| (Ascanius, 1772) | |||||
 Rysunek z publikacji Oceanic Ichthyology G. Browna Goode’a i Tarletona H. Bean’a, wydanej w 1896 | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
Brosme | ||||
| Gatunek |
brosma | ||||
| |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Brosma[2][3] (Brosme brosme) – gatunek morskiej ryby z rodziny dorszowatych (Gadidae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Brosme[4][5].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał Peter Ascanius w 1772 z Danii pod nazwą Gadus brosme, w pracy zatytułowanej Icones rerum naturalium, ou figures enluminées d'histoire naturelle du Nord. Z rodzaju Gadus brosma przeniesiona została do Trisopterus, a następnie do Brosme[4].
Rozmieszczenie i środowisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w północnym Atlantyku – w zachodniej jego części od amerykańskiej New Jersey do kanadyjskiej Nowej Fundlandii, we wschodniej od Wysp Brytyjskich wzdłuż wybrzeża Półwyspu Skandynawskiego po Murmańsk. Zasięg występowania B. brosme zamyka się w obszarze 83°N–37°N, 75°W–57°E, obejmując wody Danii[5] (w tym jej terytoriów – Wysp Owczych i Grenlandii[5], a także cieśnin duńskich – Skagerrak i Kattegat[6]), Szwecji, Norwegii (w tym Svalbardu), Wielkiej Brytanii, Irlandii, Islandii, Rosji, Kanady i Stanów Zjednoczonych. W podziale na regiony rybołówstwa FAO (ang. FAO Major Fishing Areas) gatunek notowany w regionach północno-wschodniego Atlantyku (27) i północno-zachodniego Atlantyku (21)[5].
Jest rybą denną, bytującą nad skalistym, żwirowym lub kamienistym dnem, z reguły trzymającą się z dala od brzegu, oceanodromiczną. Występuje na głębokościach od 18 do 1000 m, zwykle na stoku kontynentalnym (od około 150 do 450 m w północno-wschodnim Atlantyku oraz od kilkunastu do 550 m w północno-zachodnim), w wodach o temperaturze 0–10 °C. Występuje samotnie bądź w małych ławicach[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Ciało wydłużone, pokryte grubą skórą z niewielkimi łuskami, osiągające do 120 cm długości całkowitej, zazwyczaj około 50 cm. Wymiary przykładowego osobnika (58 cm TL) w odniesieniu do długości całkowitej: długość standardowa – 94,6%, długość ogonowa – 100%, długość przedanalna – 52,0%, długość przedgrzbietowa – 26,6%, długość przedbrzuszna – 19,1%, długość przedpiersiowa – 22,3%, głębokość ciała – 21,7%, długość głowy – 21,2%, średnica oka – 16,7% długości głowy[5]. Maksymalna odnotowana masa ciała wynosiła 30 kg, przeciętnie 2–10 kg[5][6]. Ma jedną długą płetwę grzbietową z 93–103 promieniami miękkimi i jedną odbytową, długą, acz krótszą od grzbietowej, z 62–75 promieniami miękkimi[5]. Zarówno płetwa grzbietowa, jak i odbytowa łączą się z zaokrągloną płetwą ogonową[5][6][7]. Płetwa tłuszczowa nie występuje. Kręgosłup jest zbudowany z 64–67 kręgów. Na podbródku obecny dość duży wąsik[5], nieco dłuższy bądź równy długości średnicy oka[7]. Szczęka górna lekko wysunięta w stosunku do szczęki dolnej lub obie równe, usta duże, zęby ostre[7]. Ubarwienie ciała zmienne, na grzbiecie ciemnoczerwonobrązowe lub ciemnozielonobrązowe, na brzuchu jaśniejsze. Młode osobniki mogą mieć sześć żółtych, poprzecznych pasów[5]. Płetwy odbytowa i grzbietowa z biało obrzeżoną czarną krawędzią zewnętrzną[6][5].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Dojrzewa płciowo przy długości 40–50 cm i wieku wynoszącym 8–10 lat. Tarło przypada na okres od kwietnia do czerwca, z reguły na głębokości od 200 do 500 m (40–400 m, zazwyczaj 100–200 m według innych źródeł[5]), przy temperaturze wody 6–9 °C. Najważniejsze tarliska są zlokalizowane na północ i zachód od Szkocji, na południowy zachód od Islandii, a także w wodach opływających Wyspy Owcze[6]. Samica składa około 2 mln ziaren gładkiej, okrągłej, pelagicznej, pomarańczowej lub czerwonej ikry o średnicy 1,3–1,5 mm[6][5]. Maksymalny odnotowany wiek brosmy – 20 lat[5].
Pokarm[edytuj | edytuj kod]
Brosmy prowadzą przydenny tryb życia. Żywią się skorupiakami (w tym krewetkami – Pontophilus norvegicus, i miękkoodwłokowcami – Munida sarsi[5], rakowcami[6]), rozgwiazdami, mniejszymi rybami (flądrokształtnymi, kurkowatymi, dorszowatymi, np. błękitkiem), a także śluzicami, np. śluzicą pospolitą. Same stanowią pokarm fok i innych ryb, m.in. płaszczki gwiaździstej, Lepophidium profundorum i Scophthalmus aquosus[5].
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
Brosma jest wykorzystywana gospodarczo. Jest jedną z ważniejszych europejskich ryb konsumpcyjnych[6]. Sprzedawana na świeżo, w postaci mrożonych filetów lub słonych, suszonych kawałków. Nadaje się do gotowania na parze, smażenia, pieczenia[5]. Ma smaczne i tłuste mięso, w smaku przypominające mięso homara. Z wątroby brosmy pozyskuje się tran, zawierający znaczne ilości witamin A i D[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brosme brosme, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2018-12-11] (ang.).
- ↑ G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Franciszek Staff (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- ↑ Zbigniew Chrzanowski (red.): Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, s. 31.
- ↑ a b R. Fricke, W. N. Eschmeyer, R. van der Laan (eds): Catalog of Fishes: genera, species, references (electronic version). California Academy of Sciences. [dostęp 2018-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Brosme brosme. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2018-12-11]
- ↑ a b c d e f g h i Josef H. Reichholf, Gunter Steinbach (red.): Wielka encyklopedia ryb: słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiesław Wiśniewolski (tłum.). Warszawa: Muza, 1994, s. 228. ISBN 83-7079-317-7.
- ↑ a b c Brian W. Coad, James D. Reist: Marine Fishes of Arctic Canada. University of Toronto Press, 2017, s. 364. ISBN 978-1-4426-4710-7. [dostęp 2018-12-15].