Brzeżawa
49°40′52″N 22°21′11″E/49,681111 22,353056
 |
Ten artykuł od 2012-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| wieś | |
.jpg) Zabytkowa cerkiew w Brzeżawie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-751[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0599066[5] |
Położenie na mapie gminy Bircza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
| 49°40′52″N 22°21′11″E/49,681111 22,353056[1]
| |
Brzeżawa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza[6][5]. Leży na Pogórzu Przemyskim.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0599072 | Wola | część wsi |
| 0599089 | Zagóra | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś powstała na początku XV wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1464 roku, kiedy to Brzeżawa należała do majątku birczańskiego, nosząc nazwę Twardego Wolya. Wieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7].
Spis z 1510 roku wykazał podatki płacone z: 10 łanów, młyna, karczmy, popa i 200 owiec.
25 stycznia 1648 roku Stanisław Humnicki, wojski sanocki, sprzedał za 300 zł popom: Ihnatowi i Iwanowi Maniawskim (braciom), popostwo we wsi Bryżawa.
W XIX wieku wieś była własnością Ludwika Dobrzyńskiego i Kazimierza Gazdowicza. Istniał tu również zaścianek szlachecki. Kornel Lewicki z Brzeżawy, zarejestrował 17 kwietnia 1862 roku w wiedeńskim urzędzie patentowym na trzy lata patent dotyczący wynalezienia produktu kosmetycznego, zwanego: Schönheits-Thauwasser za pewne opartego o wodę z ropą naftową, która wypływała ze źródeł znajdujących się w okolicy wsi[8]. W II połowie XIX wieku Dobrzyńscy sprzedali wieś z dworem Żydowi Ozjaszowi Wernerowi. W 1892 roku Ozjasz Werner będąc właścicielem także okolicznych lasów sprzeciwiał się budowie publicznej drogi do Ulucza aby nie dopuścić by chłopi brzeżawscy zaopatrywali się w tańszy opał i ściółkę w lasach uluckich[9]. Pomimo ingerencji władz galicyjskich droga do 1895 roku nie powstała a jedyną drogą dojazdową do wsi był trakt ze wsi Lipa[10]. W okresie międzywojennym właścicielami dworu, obszarów ziemskich i lasów była żydowska rodzina Izaaka i Natana Steinów[11].
W II Rzeczypospolitej wieś była położona powiecie dobromilskim województwa lwowskiego. W 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 24 Polaków i 1 Ukraińca, sołtysa[12].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- 1785 – 375 grekokatolików, 44 łacinników i 10 żydów
- 1840 – 513 grekokatolików (brak informacji o innych wyznaniach)
- 1859 – 694 grekokatolików
- 1879 – 867 grekokatolików
- 1899 – 1084 grekokatolików
- 1926 – 1190 grekokatolików
- 1929 – 1265 mieszkańców
- 1938 – 1212 grekokatolików, 97 łacinników, 21 żydów, 61 zielonoświątkowców
Religia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki oraz Kościół Zielonoświątkowy.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła – wzniesiona w 1843 r., obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Św. Michała Archanioła. Ściany wewnątrz zdobione figuralno-ornamentalną polichromią ścienną z końca XIX wieku.
Znane osoby związane z wsią[edytuj | edytuj kod]
- Ludwika Dobrzyńska-Rybicka – profesor Uniwersytetu Poznańskiego
- Julian Gbur – biskup greckokatolicki diecezji stryjskiej
- Michał Hydzik – były naczelny prezbiter Kościoła Zielonoświątkowego w Polsce
- Omelan Mazuryk – malarz
- Mykoła Mazuryk – rzeźbiarz
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 11541
- ↑ Wieś Brzeżawa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-22], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-22].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 98 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
- ↑ Vereinigte Laibacher Zeitung, 7 sierpnia 1862, str. 5. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Kuryer Lwowski, 7 października 1892, str.4. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Kuryer Lwowski, 24 stycznia 1895, str.2. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ „Gdy mieszkańcy wsi dowiedzieli się, że uratowali Żydów, obrzucali kamieniami dach ich domu” – historia rodziny Setlików. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 126, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- Siedziba gminy: Bircza
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Osada leśna | |
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
|
| Nieistniejąca wieś |
