Brzozowa Gać

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Brzozowa Gać
wieś
Ilustracja
Droga biegnąca przez Brzozową Gać
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

puławski

Gmina

Kurów

Wysokość

154 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

524[2][3]

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

24-170[4]

Tablice rejestracyjne

LPU

SIMC

0384354[5]

Położenie na mapie gminy Kurów
Mapa konturowa gminy Kurów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Brzozowa Gać”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Brzozowa Gać”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Brzozowa Gać”
Położenie na mapie powiatu puławskiego
Mapa konturowa powiatu puławskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Brzozowa Gać”
Ziemia51°23′36″N 22°10′45″E/51,393333 22,179167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Brzozowa Gać – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie puławskim, w gminie Kurów[5][6]. Przez miejscowość przepływa rzeka Kurówka. Brzozowa Gać jest wytypowana do włączenia do Kurowa jako dzielnica.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Kurów[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 544 mieszkańców[8].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Brzozowa Gać – osada wczesnośredniowieczna z X-XIII wieku[9], w dokumentach występuje od 1380 roku[10]. Powiat lubelski; parafia Klementowice, następnie Kurów.

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[11]. Własność szlachecka rodziny Zbąskich, następnie Potockich.

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego i bpa krakowskiego od 1712 r. w części należy do plebana z Kurowa.

Kalendarium wydarzeń i własności wsi od XV do XIX wieku[edytuj | edytuj kod]

Własność szlachecka w roku 1380 - Bochotnica zamek.

  • 1408 Mikołaj z Kurowa arcybiskup gnieźnieński odstępuje Janowi [z Łąkoszyna] kasztelanowi łęczyckiemu 2 kmieci w Brzozowej Gaci[12]
  • 1442 – sąd polubowny postanawia, że dziesięciną z 3 łanów starych w Brzozowej Gaci powinna należeć do klasztoru świętokrzyskiego, a z pozostałych łanów do biskupa krakowskiego[13];
  • 1470-80 – z części łanów kmiecych dziesięciną snopową i konopną wartości do 8 grzywien dowożą biskupowi krakowskiemu, z 2 lub 4 łanów kmiecych dowożą ją klasztoru świętokrzyskiego (Długosz L.B.. II 571; III 254).
  • 1529 – dziesięcina snopową wartości 4 grzywien należy do stołu konwentu świętokrzyskiego[14]
  • 1551 – dziedzic Stanisław Zbąski kasztelan lubelski bezprawnie zabiera należące do klasztoru świętokrzyskiego dziesięciną z wsi Brzozowa Gać, Klementowice i Płonki, chcąc nimi uposażyć plebana Klementowic[15];
  • 1554 – pleban Klementowic skarżony przez klasztoru świętokrzyskiego, oświadcza przed oficjałem lubelski, że nie przyjął dziesięciny z wyżej wymienionej wsi.
  • 1610 – klasztor skarży Abrama Zbąskiego z Kurowa o przywłaszczanie sobie dziesięciną z wsi od 10 lat
  • 1621 – Abram Zbąski zobowiązuje się płacić klasztorowi za dziesięciną z tych wsi corocznie na św. Michała [29 IX] 20 grz. za pokwitowaniem przeora, pod karą 20 grzywien.
  • 1635 – Jan Zbąski ze Zbąszynia płaci klasztorowi za dziesięciną z ww. wsi 40 grzywien rocznie
  • 1652 – Zbąska z Konar Borkowska płaci konwentowi świętokrzyskiemu, za dziesięciną ze wsi Brzozowa Gać, Klementowice i Płonki 64 zł[10];
  • 1671 – Bogusław Jan Zbąski chorąży lubelski i jego żona Konstancja z Babina Zbąska wydzierżawili dożywotnio od klasztoru dziesięcinę z ww. wsi za 70 zł rocznie[15];
  • 1685 – klasztor pozywa przed sąd oficjała lubelski Anną Konstancję Zbąska z Babina, wd. po Janie Bogusławie Zbąskim pkom. lubelski, o niepłacenie od 10 lat wyżej wwymienionej sumy[10].
  • 1712 – początek procesu, toczonego przez klasztor o dziesięciną z Brzozowej Gaci i Płonek zagarnięte przez plebana z Kurowa oraz dziesięciną z Klementowic zagarnięte przez plebana Klementowic, przed sądami duchownymi w Kielcach i Krakowie (ib. 296).
  • 1719 – Szymon Woliński, pleban Klementowic, odwołuje się do nuncjatury, a kolejni nuncjusze rozpatrują sprawę w Lublinie.
  • 1725 – 1741 – poprzez delegatów papieskich spór ten rozstrzygnięty jest na korzyść klasztoru świętokrzyskiego.
  • 1741 – Maria z Kątskich i jej mąż Eustachy Potocki, starosta tłumacki i dubieński. uznali wyrok nuncjusza, wypłacili klasztorowi odszkodowanie oraz zgodzili się, aby zakonnicy pobierali z ww. wsi dziesięciną snopową
  • 1816 – pod naciskiem ministra Stanisława Potockiego klasztor rezygnuje na rzecz Wincentego Pieńkowskiego, plebana z Kurowa, z dziesięciną z 8 ról w Brzozowej Gaci, które przy nowym pomiarze zostały zamienione na wspólne pastwisko m. Kurowa.
  • 1819 – dziesięcina z Brzozowej Gaci i Płonek należą do stołu konwentu, gromada kupuje je za 120 zł.[10].

Urodzeni w Brzozowej Gaci[edytuj | edytuj kod]

W Brzozowej Gaci urodzili się: Stanisław Pękala - poseł na Sejm Ustawodawczy oraz Henryk Pękala - grafik.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11649
  2. ↑ Wieś Brzozowa Gać w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-03], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-03].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 100 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Strona gminy, sołectwa
  8. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  9. ↑ J.GURBA, Z problematyki osadnictwa wczesnośredniowiecznego na Wyżynie Lubelskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska", Sectio F., „Nauki filozoficzne i humanistyczne" 20, Lublin 1965, s. 51—54.
  10. ↑ a b c d Brzozowa Gać, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
  11. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  12. ↑ Słownik historyczo-geograficzny lubelszczyzny - wydanie elektroniczne
  13. ↑ Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. KURAŚ, t. I—II, Lublin 1965—1973.
  14. ↑ Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), wyd. Z. LESZCZYŃSKA-SKRĘTOWA, Wr. 1968.
  15. ↑ a b J. GACKI, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, W. 1873.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Kurów
Wsie
Osady
Części wsi
Nieoficjalne
miejscowości

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brzozowa_Gać&oldid=73604975”