Bukówiec Górny
51°56′50″N 16°24′18″E/51,947222 16,405000| wieś | |
.jpg) Rzeźby ludowe w centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1612[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
64-140[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PLE |
| SIMC |
0377638 |
Położenie na mapie gminy Włoszakowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu leszczyńskiego  | |
| 51°56′50″N 16°24′18″E/51,947222 16,405000[1]
| |
| Strona internetowa | |
Bukówiec Górny – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, w gminie Włoszakowice[4][5], w południowo-zachodniej Wielkopolsce z doskonale zachowanym, wciąż żywym folklorem.
W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bukowiec Górny. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0377644 | Janówko | część wsi |
| 1007300 | Mały Koniec | część wsi |
| 1007317 | Wielki Koniec | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XIII wieku. Wymieniona pierwszy raz w łacińskim dokumencie z 1210 jako Bucoviz, 1401 Bucckowicze, 1409 Bukowyecz, Bukownica, 1439 Bucowecz Maius, 1530 Bukovyecz Maius[6].
Wieś Bukowiec Górny powstała z połączenia dwóch wsi: Bukowca Wielkiego oraz Bukowca Małego. Początkowo były one własnością książęcą, później klasztorną, a następnie szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Gryżyńskich. W 1417 leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. Od 1404 miejscowość była siedzibą własnej parafii, a w 1510 leżała dekanacie Wschowa[6].
W 1210 książę wielkopolski oraz kaliski Władysław Odonic nadał opatowi klasztoru cysterskiego w Pforta posiadłości koło Przemętu (łac. in provincia Promontensi), m.in. Bukowiec z Rozwarowem w celu założenia klasztoru cysterskiego. W 1344 król polski Kazimierz Wielki oświadczył w wystawionym dokumencie, że niedawno odzyskawszy zajęte przez wroga wsie o nazwie Bukowiec (dotyczy to prawdopodobnie Bukowca Wielkiego i Bukowca Małego) oraz Grotniki, zwraca je Wincentemu dziedzicowi z Granowa, który udowodnił, że należały one prawem dziedzicznym do jego przodków oraz do niego. Miejscowość organizacyjnie należała do opola wilkowskiego. W 1401 obie wsie Bukowiec Wielki oraz Mały miały zapłacić karę w wysokości 8 skudów sądowi oraz 8 skudów Synosze Wilkowskiej z powodu absencji na zebraniu opolnym (łac. „circa opole circa Wilkowo”)[6].
Na przełomie XIV-XV wieku właścicielem wsi był Przybysław Gryżyński. W 1409 jako dziedzic Brenna oraz pan na Bukowcu i Włoszakowicach zapisał on plebanowi we Włoszakowicach m.in. dwie grzywny czynszu z Brenna. W 1444 Bukowiec Mały otrzymali bratankowie Przybysława Gryżyńskego, bracia rodzeni oraz niedzielni Andrzej i Wojsław Gryżyńscy. W 1445 Andrzej z Gryżyny zapisał swojej żonie Annie po 400 grzywien posagu oraz wiana na swej części dóbr w tym m.in. na jednej ze wsi Bukowiec. W 1450 Andrzej i Wojsław Gryżyńscy dokupili od braci niedzielnych Stanisława, Wawrzyńca i Andrzeja ze wsi Prochy, za 200 grzywien kolejną część Małego Bukowca. W 1478 Andrzej Gryżyński sprzedał swojemu bratu Janowi Gryżyńskiemu za 100 grzywien z zastrzeżeniem prawa odkupu część Małego Bukowca[6].
Wieś odnotowały historyczne rejestry podatkowe. W 1530 miał miejsce pobór podatków od 20 łanów oraz karczmy. W 1535 Bukowiec Mały zalegał z poborem z 5 opuszczonych kwart roli. W 1563 pobrano podatki od 35 łanów oraz od pręta roli oraz od dwóch karczm. W 1564 w Bukowcu było 19 łanów. W 1580 miał miejsce pobór podatków od 37 łanów, dwóch zagrodników, 6 komorników oraz od owczarza wypasającego 30 owiec[6].
Zachowane od końca XVI wieku księgi parafialne wskazują na wielowiekowe tradycje chłopskich rodów. W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.
Bukówiec Górny znany był z patriotyzmu. Przez cały okres zaboru pruskiego nie zdarzył się ani jeden przypadek osadnictwa niemieckiego, mieszkańcy wsi wzięli też liczny udział w powstaniu wielkopolskim.
Organizacje społeczne i artystyczne[edytuj | edytuj kod]
Pewna hermetyczność społeczności bukówieckiej w okresie zaboru miała duży wpływ na zachowanie się starych zwyczajów, obrzędów, strojów, tańca i śpiewu oraz tradycyjnego muzykowania na dudach i skrzypcach podwiązanych. W okresie międzywojennym w Bukówcu działało 14 organizacji społecznych i zespołów artystycznych. Obecnie działają tu: Zespół Regionalny, Kapela Dudziarska "Manugi", Zespół Śpiewaczy przy Klubie Złotej Jesieni, Zespół Śpiewaczy przy Kole Gospodyń Wiejskich, kabaret "Dziura" (propagujący gwarę wielkopolską) oraz zespoły szkolne: Szkolny Zespół Regionalny, Zespół Gimnastyki Akrobatycznej "Sokolik" i Zespół Muzyczno-Teatralny. Bukówieckie organizacje (Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", Ochotnicza Straż Pożarna, Kółko Rolnicze) oraz Urząd Gminy i GOK Włoszakowice przygotowują co roku liczne imprezy, najbardziej znane to: Ogólnopolski Bieg "Sokoła", Konkurs w Powożeniu Zaprzęgami im. J. Lipowego, Konkurs Kapel Dudziarskich im. Braci Ratajczaków, Międzywojewódzki Sejmik Teatrów Wiejskich, Dożynki Wiejskie, Jarmark Rolniczy połączony z Powiatową Wystawą Koni Hodowlanych.
Gwara[edytuj | edytuj kod]
Miejscowa Szkoła organizuje ponadto Konkurs "Mówimy Gwarą". W Bukówcu wciąż żywe są, rzadko gdzie indziej zachowane, zwyczaje i obrzędy: "chodzynie z nowym lotkiem", "lotanie z klekotami", "gwiozdory i gwiozdki". Tu wciąż można zjeść żytni chleb wypieczony w domowym chlebowym piecu i powidła smażone w "koprowych" kotłach. Będąc w Bukówcu warto zobaczyć Izbę Regionalną (chałupę z XIX wieku z autentycznym wyposażeniem) oraz pracownię ludowego rzeźbiarza Jerzego Sowijaka (autora m.in. licznych monumentalnych drewnianych rzeźb o tematyce obyczajowej i sakralnej).
Urodzeni[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 13527
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 106 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d e Chmielewski 1982 ↓, s. 150-151.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), hasła „Bukowiec Wielki”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 150-151. ISBN 83-04-00938-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bukówiec Górny jako Bukowiec Wielki w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Manu, klekoty i gwiazdory” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa
- Siedziba gminy: Włoszakowice
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi | |
| Nieofic. cz. wsi |
