Bysław
53°30′23″N 17°59′46″E/53,506389 17,996111| wieś | |
 Kościół pw. Przemienienia Pańskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2012) |
1736 |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
89-510[2] |
| Tablice rejestracyjne |
CTU |
| SIMC |
0090339 |
Położenie na mapie gminy Lubiewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tucholskiego  | |
| 53°30′23″N 17°59′46″E/53,506389 17,996111[1]
| |
| Strona internetowa | |
Bysław (niem. Gross Bislaw, 1942-1945 Bislau) – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim, w gminie Lubiewo[3][4], na wschodnim obrzeżu Borów Tucholskich, przy drodze wojewódzkiej nr 240, nad Jeziorem Bysławskim.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bysław. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.
Wieś jest siedzibą sołectwa Bysław w którego skład wchodzą również Bociany, Budajewo oraz Wybudowania pod Bysławek, Wybudowanie pod Lubiewice, Wybudowanie pod Szumiącą.
Nazwa wsi pochodzi od imienia męskiego Zbysław. W latach 1326–1327 notowano łacińską nazwę Sbislavia, a ok. 1400 niemiecką nazwę Grosse Bysslaw[5]. W 1942 roku okupanci niemieccy wprowadzili dla miejscowości nazwę Bislau[6].
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0090345 | Bociany | część wsi |
| 0090351 | Budajewo | część wsi |
| 0090368 | Osiek | część wsi |
| 0090374 | Wybudowanie pod Bysławek | część wsi |
| 0090380 | Wybudowanie pod Lubiewice | część wsi |
| 0090397 | Wybudowanie pod Szumiącą | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości pochodzi od imienia męskiego Zbysław. Wzmiankowana po raz pierwszy 29 czerwca 1301[7]. W latach 1326-1327 notowano łacińską nazwę Sbislavia, a około roku 1400 niemiecką nazwę Grosse Bysslaw[5]. W 1942 roku okupanci niemieccy wprowadzili dla miejscowości nazwę Bislau[6].
Rozwojowi średniowiecznego Bysławia sprzyjało położenie na drodze zwanej Via regia względnie Via marchionis (pol. Droga Margrabiów)[8].
Po ratyfikacji traktatu wersalskiego, wieś została objęta przez Wojsko Polskie 27 stycznia 1920. W roku 1939 wieś znalazła się w granicach III Rzeszy. Armia Czerwona wkroczyła do wsi 13 lutego 1945[9]. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Bysław. W latach 1950–1998 miejscowość należała do województwa bydgoskiego, wcześniej – do województwa pomorskiego (z siedzibą w Toruniu, a po roku 1945 – w Bydgoszczy).
Na początku XXI wieku we wsi nieopodal cmentarza powstał Park 700-lecia Bysławia z kilkunastoma "drzewami rodowymi", posadzonymi przez poszczególne rodziny, których historię i zgromadzone przez nie pamiątki umieszczono pod korzeniami. Ponadto ułożono lapidarium bysławskie - zbiór siedmiu dużych głazów symbolizujących siedem wieków Bysławia[10].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się parafialny kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego (dawniej pw. Wszystkich Świętych)[11], wybudowany w stylu neogotyckim w latach 1886-1888 w miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła, datowanego już w XVI wieku. Dzwony na wieży pochodzą z 1636 i 1887. Do mającej tu swoją siedzibę parafii należą również kościół wraz z klasztorem w Bysławku oraz nowo wybudowany kościół św. Floriana w Minikowie.
W 2011 bysławski cmentarz wpisano do rejestru zabytków.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się firma ZPUH JK Miłosz Kiedrowski, która produkuje kontenery głównie na systemy hakowe oraz bramowe[12], zatrudniająca ponad 500 osób.[13]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14047
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 128 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Kazimierz Jaruszewski "Na szlaku napoleońskim"
- ↑ a b Ortschaftsverzeichnis des Reichsgaus Danzig-Westpreussen, Danzig 1944
- ↑ Powstanie Bysławia. [dostęp 2015-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Marek Sass Bysławek w Borach Tucholskich. Z dziejów wsi i klasztoru, Magraf sc, 2014
- ↑ Historia Bysławia
- ↑ Bysław na portal.tucholski.pl. [dostęp 2015-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-27)].
- ↑ Bysław
- ↑ ZPUH JK Miłosz Kiedrowski. [dostęp 2010-09-21]. (pol.).
- ↑ O Firmie - ZPUH JK Miłosz Kiedrowski. www.jk.com.pl. [dostęp 2018-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-14)]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- tradycyjna potrawa z Bysławia
- Bysław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 506.
- Siedziba gminy: Lubiewo
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
