Kapitozauridy
| Capitosauridae | |
| Watson, 1919 | |
| Okres istnienia: trias wczesny–trias późny | |
.jpg) Cyclotosaurus intermedius z Krasiejowa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
kapitozauridy |
Kapitozauridy[1] (Capitosauridae) – wyróżniana przez część autorów rodzina wymarłych płazów z rzędu temnospondyli.
Rodzina została wyróżniona w 1919 roku przez Davida Watsona, który zaliczył do niej rodzaje Capitosaurus i Cyclotosaurus; w rozumieniu autora do rodzaju Capitosaurus poza gatunkiem typowym C. arenaceus (którego holotyp pozbawiony jest cech diagnostycznych) należały też gatunki obecnie zaliczane do rodzaju Parotosuchus[2]. Welles i Cosgriff (1965) zaliczyli do Capitosauridae rodzaje Cyclotosaurus, "Parotosaurus" (= Parotosuchus), Paracyclotosaurus i Kestrosaurus[3]; Szyszkin, Nowikow i Gubin (2000) zaliczyli do rodziny także rodzaje Wetlugasaurus i Eryosuchus.[4]
Schoch (2000) stwierdził, że rodzaje tradycyjnie zaliczane do Capitosauridae nie tworzą kladu, do którego nie należałyby również rodzaje Eocyclotosaurus i Mastodonsaurus; na tej podstawie włączył te rodzaje do Capitosauridae[5]. Także z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Damianiego (2001) wynika, że Cyclotosaurus, Paracyclotosaurus i Parotosuchus nie tworzą kladu, do którego nie należałby Mastodonsaurus. Damiani zwrócił jednak uwagę, że Richard Lydekker już w 1885 r. wyróżnił rodzinę Mastodonsauridae dla rodzaju Mastodonsaurus; jeśli zatem klasyfikować ten rodzaj i rodzaje tradycyjnie do Capitosauridae w jednej rodzinie, to jej prawidłową nazwą byłaby właśnie nazwa Mastodonsauridae jako starszy synonim Capitosauridae[6]. Schoch i Milner (2000) w swojej klasyfikacji stereospondyli w ogóle nie wyróżniali rodziny Capitosauridae, wyróżniając w jej miejsce odrębne rodziny Parotosuchidae, Eryosuchidae, Paracyclotosauridae i Cyclotosauridae[7]. Późniejsze analizy filogenetyczne Schocha (2008) oraz Fortuny'ego, Galobarta i De Santistebana (2011) potwierdziły, że Cyclotosaurus, Parotosuchus i Paracyclotosaurus nie tworzą kladu, do którego nie należałby również Mastodonsaurus; autorzy tych publikacji nie wyróżniali rodziny Capitosauridae[8][9].
Natomiast Tomasz Sulej i Grzegorz Niedźwiedzki (2013) wyróżnili rodzinę Capitosauridae;[10] w przyjętej przez autorów klasyfikacji rodzina Capitosauridae jest synonimem grupy Mastodonsauroidea w jej rozumieniu zaproponowanym przez Damianiego (2001). Damiani (2001) zdefiniował Mastodonsauroidea jako klad obejmujący ostatniego wspólnego przodka rodzajów Benthosuchus, Mastodonsaurus i Eocyclotosaurus[6]. Z jego analizy filogenetycznej wynika, że do tak rozumianych Mastodonsauroidea należały rodzaje: Benthosuchus, Odenwaldia, Eocyclotosaurus, Wetlugasaurus, Watsonisuchus, Parotosuchus, Cherninia, Eryosuchus, Paracyclotosaurus, Stenotosaurus, Wellesaurus, Mastodonsaurus, Tatrasuchus i Cyclotosaurus[6]. Z analizy Schocha (2008) wynika jednak przynależność Benthosuchus do trematozaurów, co w razie potwierdzenia oznaczałoby, że Mastodonsauroidea sensu Damiani (2001) obejmowały również trematozaury; autor w swojej klasyfikacji nie wyróżnia grupy Mastodonsauroidea[8]. Sulej i Niedźwiedzki (2013) jako wczesnotriasowych przedstawicieli Capitosauridae/Mastodonsauroidea sklasyfikowali rodzaje Wetlugasaurus, Rewanobatrachus, Edingerella, Deltacephalus i Parotosuchus[10].
Występowały od wczesnego do późnego triasu na terenach dzisiejszej Rosji, Polski, Niemiec, Australii i w Afryce Południowej.
Zaliczane do grupy płazy były dużymi wodnymi czworonogami pospolitymi przez dużą część triasu. Różne gatunki różnią się proporcjami pyska, rzeźbą czaszki i stopniem zamknięcia wycięcia usznego (prawdopodobnie otaczającego błonę bębenkową).
Filogeneza[edytuj | edytuj kod]
Stereospondyli |--Rhinesuchidae | |--Rhinesuchus | |--Laccocephalus | |--Uranocentrodon | `--Broomistega `--+--Capitosauria | |--Lydekkerinidae | `--+--Mastodonsaurus | `--Capitosauridae `--Trematosauria |--Trematosauroidea `--+--Metoposauroidea `--+--Plagiosauroidea `--+--Rhytidosteidae `--Brachyopoidea
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Teresa Maryańska i Michaił Szyszkin. New cyclotosaurid (Amphibia: Temnospondyli) from the Middle Triassic of Poland and some problems of interrelationships of capitosauroids. „Prace Muzeum Ziemi”. 43, s. 53–83, 1996. (ang.).
- ↑ David Meredith Seares Watson. The Structure, Evolution and Origin of the Amphibia. The "Orders" Rachitomi and Stereospondyli. „Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences”. 209 (360-371), s. 1-73, 1919. DOI: 10.1098/rstb.1920.0001. (ang.).
- ↑ S. P. Welles i J. W. Cosgriff. A revision of the labyrinthodont family Capitosauridae and a description of Pamtosaurus peabodyi n. sp. from the Moenkopi Formation of Northern Arizona.. „University of California Publications in Geological Sciences”. 54, s. 1-148, 1965. (ang.).
- ↑ Michaił A. Szyszkin, Igor W. Nowikow i Jurij M. Gubin: Permian and Triassic temnospondyls from Russia. W: M. J. Benton, E. N. Kurochkin, M. A. Shishkin, D. M. Unwin (red.): The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia. Cambridge: Cambridge University Press, 2000, s. 35–59.
- ↑ Rainer R. Schoch. The origin and intrarelationships of Triassic capitosaurid amphibians. „Palaeontology”. 43 (4), s. 705-727, 2000. DOI: 10.1111/1475-4983.00146. (ang.).
- ↑ a b c Ross J. Damiani. A systematic revision and phylogenetic analysis of Triassic mastodonsauroids (Temnospondyli: Stereospondyli). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 133 (4), s. 379-482, 2001. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2001.tb00635.x. (ang.).
- ↑ Rainer R. Schoch, Andrew R. Milner: Handbuch der Paläoherpetologie – Encyclopedia of Paleoherpetology. Part 3B: Stereospondyli. Stem-Stereospondyli, Rhinesuchidae, Rhytidostea, Trematosauroidea, Capitosauroidea. Monachium: Verlag Dr. Friedrich Pfeil, 2000. ISBN 978-3-93151-677-2.
- ↑ a b Rainer R. Schoch. The Capitosauria (Amphibia): characters, phylogeny, and stratigraphy. „Palaeodiversity”. 1, s. 189-226, 2008. (ang.).
- ↑ Josep Fortuny, Àngel Galobart i Carles De Santisteban. A new capitosaur from the Middle Triassic of Spain and the relationships within the Capitosauria. „Acta Palaeontologica Polonica”. 56 (3), s. 553-566, 2011. DOI: 10.4202/app.2010.0025. (ang.).
- ↑ a b Tomasz Sulej i Grzegorz Niedźwiedzki. A new large capitosaur temnospondyl amphibian from the Early Triassic of Poland. „Acta Palaeontologica Polonica”. 58 (1), s. 65-75, 2013. DOI: 10.4202/app.2011.0025. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Capitosauridae. Palaeos Vertebrates. [dostęp 2010-12-01]. (ang.).
- Wykopaliska – KRASIEJÓW. [dostęp 2010-12-01]. (pol.).