Castel del Monte

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Castel del Monte
Ilustracja
Państwo

 Włochy

Region

 Apulia

Miejscowość

15 km od Andrii

Architekt

nieznany

Wysokość całkowita

26 m

Ukończenie budowy

I poł. XIII w.

Pierwszy właściciel

Fryderyk II Hohenstauf

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Apulii
Mapa konturowa Apulii, blisko centrum na lewo znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Castel del Monte”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, po prawej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Castel del Monte”
Ziemia41°05′05″N 16°16′16″E/41,084722 16,271111
Strona internetowa
Castel del Monte[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo

 Włochy

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

I, II, III

Numer ref.

398

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1996
na 20. sesji

Castel del Monte – zamek zbudowany w pierwszej połowie XIII w. przez cesarza Fryderyka II Hohenstaufa; uznawany za jedno z najdoskonalszych dzieł architektonicznych średniowiecza.

W 1996 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa zamku del Monte pochodzi od nazwy kościoła pobliskiego klasztoru benedyktyńskiego Santa Maria del Monte[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Castel del Monte znajduje się w Apulii w południowych Włoszech, pomiędzy Corato a Andrią[2]. Usytuowany na samotnym, niskim wzgórzu na wysokości ok. 540 m n.p.m.[3], jest doskonale widoczny nawet z dużych odległości. Jest to jedyny zamek w Apulii, który w pełni zachował swój oryginalny charakter[2].

Został wybudowany pod koniec pierwszej połowy XIII w. na polecenie cesarza Fryderyka II w ramach programu budowy fortyfikacji w południowej Italii i na Sycylii[2][a]. W ramach programu budowy umocnień, Fryderyk II wzniósł ok. 200 fortec i pałaców[4]. Surowość architektury zamku przypomina budowle cystersów, których wspierał Fryderyk II[4]. Zamek mógł być zaprojektowany przez cysterskiego architekta Philippe’a Chinarda[4].

Na potrzeby obronne zamek nie był wystarczająco duży – nie przetrwałby oblężenia[5]. O innym niż obronne przeznaczeniu zamku świadczy perfekcyjna geometria budowli[3] oraz znaczna odległość od jakichkolwiek miejsc czy szlaków strategicznych[6]. Niektórzy autorzy podają, że zamek został zbudowany dla cesarza jako zamek myśliwski do polowań z sokołami[4]. Z zewnątrz Castel del Monte prezentuje się jako forteca – ma masywne mury zewnętrzne, wieże w narożnikach, szczeliny strzelnicowe i bramy z bronami, lecz wewnątrz zamek miał wszelkie wygody domku myśliwskiego[2].

Po upadku Hohenstaufów Karol I Andegaweński (1226–1285) uwięził na zamku syna Manfreda (1232–1266) i zwolenników dworu niemieckiego[1]. Za panowania królowej Neapolu Joanny I (1326–1382) zamek wszedł w poczet dóbr królewskich[2]. Pod panowaniem hiszpańskim na początku XVI w. stał się lennem generała Gonzalo Fernándeza de Córdoba (1453–1515)[2]. W 1528 roku został zbombardowany przez wicehrabiego Lautrec Odeta de Foix (1485–1528), co spowodowało zniszczenia w jego murach zewnętrznych[2]. W XVII w. zamek pozostawał niezamieszkany i nie miał już wyposażenia wewnętrznego[2]. Marmurowe elementy wykończeniowe zostały zabrane przez Burbonów i wykorzystane w parku przy ich pałacu królewskim w Casercie[6].

Zamek zakupiło państwo włoskie w 1876 roku[2]. Budowlę uznano za zabytek i od 1879 roku poddano serii renowacji[2].

W 1996 roku zamek został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO[7].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Wejście główne
Dziedziniec wewnętrzny

Castel del Monte charakteryzuje się surowością typową dla budowli cysterskich i zdradza wiele elementów architektury islamskiej[4]. Został zbudowany na planie ośmiokąta foremnego z ośmiokątnym dziedzińcem (o szerokości 18 metrów[8]) i ośmioma ośmiokątnymi wieżami (o średnicy 7,5 m[2])[4]. Zamek nie miał fosy[9].

Maksymalna wysokość zamku to 24,4 m[9] a maksymalna szerokość to 49,6 m[2]. Długość każdej ściany pomiędzy wieżami to 9,8 m a grubość muru zewnętrznego przy podłożu to 3 m[2].

Główne wejście do zamku znajduje się od strony Andrii i wykonane jest w stylu klasycznym z elementami gotyku[2]. Nadproże spoczywa na kolumnach z kapitelami z motywem roślinnym; nad wszystkim rozpięty jest ostry łuk, biegnący od lwów umieszczonych nad abakusami kolumn bocznych[9]. Wejście flankują dwa pilastry podtrzymujące gzyms z rodzajem frontonu[9]. Po przeciwnej stronie zamku znajdowało się wejście tylne[9].

Na parterze znajduje się sześć okrągłych okien z ambrazurami z różowej brekcji, a na piętrze osiem z ambrazurami z różnego rodzaju marmuru[9].

Na każdym piętrze, wokół dziedzińca rozmieszczonych jest osiem przechodnich pomieszczeń na planie trapezoidalnym[9]. Każde z pomieszczeń ma trzy sklepienia: nad środkową częścią na planie kwadratu – sklepienie krzyżowo-żebrowe, a nad pozostałymi sklepienia pseudokolebkowe[9]. Sklepienia komnat na pierwszym piętrze podtrzymują półkolumny o kapitelach z motywem roślinnym i bazach z różowej brekcji, a piętrze drugim – grupy trzech kolumn typu colonette z białego marmuru[9]. Ściany komnat wyłożone były płytami brekcji w kolorze koralowym lub pomalowane, by imitowały okładzinę[9]. Podłogi parteru wyłożone były mozaikami, z których zachowała się jedynie część ze stylizowanymi kwiatami[9].

Trzy z wież skrywały kręcone schody, w części znajdowały się toalety, a przeznaczenie innych nie jest znane[4].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Rok 1240, zapisany w dokumencie o zleceniu dla Riccardo di Montefuscolo na położenie chodnika (lastricato), interpretowany jest raz jako data rozpoczęcia budowy zamku, a raz jako data świadcząca o zbliżaniu się prac do końca – dokładna data budowy nie jest znana[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Hourihane 2012 ↓, s. 363.
  2. a b c d e f g h i j k l m n o Hourihane 2012 ↓, s. 563.
  3. a b Castex 2008 ↓, s. 20.
  4. a b c d e f g Jarzombek&Prakash 2011 ↓, s. 424.
  5. Nicholson 2003 ↓, s. 83.
  6. a b Castex 2008 ↓, s. 21.
  7. UNESCO ↓.
  8. Stierlin ↓.
  9. a b c d e f g h i j k Hourihane 2012 ↓, s. 564.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]