Rzewniowate
 Allocasuarina littoralis | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
rzewniowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Casuarinaceae R. Br. in Flinders Voy. Terra Austr. 2: 571. 19 Jul 1814 | |
Rzewniowate (Casuarinaceae R. Br.) – rodzina roślin z rzędu bukowców (Fagales). Zalicza się tutaj 4 rodzaje z 95 gatunkami[2]. Zasięg ich występowania obejmuje obszar od Madagaskaru, poprzez południowo-wschodnią Azję do wysp Oceanii i Australii, gdzie znajduje się centrum zróżnicowania rodziny. Ślady kopalne świadczą o dawnym występowaniu tych roślin także w południowej Afryce i w Ameryce Południowej[2]. Jedynym gatunkiem szeroko rozprzestrzenionym jest rzewnia skrzypolistna Casuarina equisetifolia, który też uprawiany jest poza zasięgiem rodzimym w całej strefie międzyzwrotnikowej, głównie w celu utrwalania wydm oraz dla drewna[3], także jako rośliny ozdobne[4]. Bardzo twarde drewno drzew z rodzaju rzewnia powoduje, że zaliczane są one do tzw. drzew żelaznych. Rośliny te w większości zasiedlają siedliska suche tworząc kseromorficzne zarośla[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewa i krzewy osiągające na ogół 5–15 m, wyjątkowo do ok. 30 m wysokości[3]. Gałązki barwy zielonej, członowane (jak u skrzypów)[3], rozgałęzione okółkowo[4], rózgowate, często zwisające[5].
- Liście
- Silnie zredukowane, łuskowate, wyrastają w okółkach po 4–20[5], zrośnięte w pochewkę otaczającą łodygę[4].
- Kwiaty
- Drobne i rozdzielnopłciowe[4], choć zwykle kwiaty męskie i żeńskie występują na tych samych roślinach (jednopienność)[3]. Kwiaty męskie zebrane są w kłosokształtne kwiatostany, a żeńskie w kulistawe lub jajowate główki[5]. Kwiaty męskie składają się z pojedynczego pręcika otoczonego czteroząbkowym okwiatem. Kwiaty żeńskie pozbawione są okwiatu, składają się z pojedynczego słupka, którego zalążnia zbudowana jest z dwóch owocolistków. Na końcu krótkiej, rozwidlonej szyjki słupka znajdują się dwa silnie wydłużone znamiona[5][3].
- Owoce
- Skrzydlaki wsparte drewniejącymi przysadkami, dzięki czemu cały kwiatostan w czasie owocowania przypomina szyszkę nagonasiennych[5][3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
W I połowie XX wieku m.in. Richard Wettstein i Adolf Engler z powodu prostej budowy kwiatów i kotkowatych kwiatostanów uznawali rzewniowate za najbardziej prymitywną rodzinę w obrębie dwuliściennych, która miała wyewoluować z przęślowatych Ephedraceae. W istocie prosta budowa kwiatów wynika z wtórnego przystosowania tych roślin do wiatropylności[6].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jedna z rodzin rzędu bukowców należącego do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2]. Ze względu na specyficzną budowę rodzina ta dawniej była wyodrębniana w osobny rząd rzewniowców Casuarinales[3].
| bukowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa oczarowe (Hamamelididae Takht.), nadrząd Casuarinanae Takht. ex Reveal & Doweld, rząd rzewniowce (Casuarinales Lindl.), rodzina rzewniowate (Casuarinaceae R. Br. in Flinders)[7].
- Allocasuarina L.A.S.Johnson
- Casuarina Rumph. ex L. – rzewnia
- Ceuthostoma L.A.S.Johnson
- Gymnostoma L.A.S.Johnson
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).
- ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 108-110. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ a b c d Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 797. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 280-281. ISBN 978-1-84246-634-6.
- ↑ Gurcharan Singh, Plant Systematics. An Integrated Approach, Enfield, Plymouth: Science Publishers, Inc., 2004, s. 240, ISBN 1-57808-351-6.
- ↑ Crescent Bloom: Casuarinaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-08]. (ang.).
- ↑ List of genera in family Casuarinaceae. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2010-01-08]. (ang.).