Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Centrum Naukowo–Produkcyjne Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG powstało pierwszego stycznia 1976 (zgodnie z Zarządzeniem nr 59 Ministerstwa Górnictwa i Energetyki z 30 grudnia 1975) z Zakładów Konstrukcyjno-Mechanizacyjnych Przemysłu Węglowego, do których wcielono piony automatyki Głównego Instytutu Górnictwa (GIG) i Głównego Biura Studiów i Projektów Przeróbki Węgla SEPARATOR. Jednocześnie w ramach Centrum powstał Ośrodek Badawczo Rozwojowy Systemów Mechanizacji Elektrotechniki i Automatyki Górniczej SMEAG (zgodnie z § 11 Zarządzenia nr 60 Ministerstwa Górnictwa i Energetyki z 30 grudnia 1975), posiadający osobowość prawną, również z siedzibą w Katowicach.

W marcu 1982 roku połączono obydwie instytucje w jedną organizację z wydzielonym Pionem Naukowo-Badawczym, która zachowała nazwę Centrum Naukowo–Produkcyjne Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG (zgodnie z Zarządzeniem nr 17 Ministerstwa Górnictwa i Energetyki z 22 lutego 1982).

Pierwszego kwietnia 1985 roku Centrum Naukowo–Produkcyjne Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG przekształcono w Gwarectwo Automatyzacji Górnictwa EMAG z wyodrębnionym Pionem Naukowo-Badawczym (zgodnie z Zarządzeniem nr 3/Org Ministerstwa Górnictwa i Energetyki z 12 marca 1985), a w grudniu 1986 roku Pion Naukowo-Badawczy przekształcono w Ośrodek Badawczy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej OBA (zgodnie z zarządzeniem naczelnego dyrektora Gwarectwa EMAG nr 25 z 23 grudnia 1986). Ośrodek Badawczy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej OBA nie posiadał osobowości prawnej.

W 1989 roku Gwarectwo Automatyzacji Górnictwa EMAG połączono z Gwarectwem Mechanizacji Górnictwa POLMAG tworząc Przedsiębiorstwo Mechanizacji, Automatyki i Elektroniki Górniczej POLMAG-EMAG z siedzibą w Katowicach, zachowując w jego strukturze Ośrodek Badawczy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej OBA.

Pierwszego kwietnia 1990 roku Ośrodek Badawczy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej OBA przekształcono w, posiadający osobowość prawną, Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG z siedzibą w Katowicach przy ulicy Leopolda 31 (zgodnie z Zarządzeniem nr 83/Org/90 Ministerstwa Przemysłu z 26 marca 1990). W 1992 roku Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG przekształcono w Centrum Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa EMAG.

Struktura[edytuj | edytuj kod]

Struktura organizacyjna Centrum Naukowo-Produkcyjnego Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG przetrwała, jeśli pominąć wchłonięcie OBR SMEAG i zmianę nazwy, w niezmienionej w zasadzie formie do 1989 roku, to znaczy do połączenia z Gwarectwem POLMAG. Zatrudnienie utrzymywało się na stałym poziomie i wynosiło przeszło 7600 pracowników, w tym przeszło 600 w zapleczu naukowa-badawczym (początkowo w OBR SMEAG, potem w Pionie Naukowo-Badawczym, a w końcu w Ośrodku Naukowo-Badawczym Elektrotechniki i Automatyki Górniczej OBA).

Centrum Naukowo-Produkcyjnego Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG tworzyły, w początkowym okresie działalności, następujące instytucje:

  • Zarząd Centrum z siedzibą w Katowicach przy ul. Armii Czerwonej 83a (obecnie al. W. Korfantego 83a)
  • Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Systemów Mechanizacji Elektrotechniki i Automatyki Górniczej SMEAG z siedzibą w Katowicach przy ul. Leopolda 31 {od marca 1982 Pion Naukowo-Badawczy, a od grudnia 1986 Ośrodek Badawczy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej (OBA)}
  • Zakład Elektroniki Górniczej ZEG z siedzibą w Tychach przy ul. Świerczewskiego 3 (obecnie ul. Księdza Biskupa Juliusza Burschego 3)
  • Zakład Telemechaniki Górniczej ELEKTROMETAL z siedzibą w Cieszynie przy ul. Stawowej 71
  • Zakład Elektrotechniki Górniczej ZGE z siedzibą w Czeladzi przy ul. Nowopogońskiej 227
  • Zakład Remontowo-Produkcyjny Maszyn Elektrycznych DAMEL z siedzibą w Dąbrowie Górniczej przy ul. Armii Czerwonej 20
  • Zakład Kompletacji i Montażu Systemów Automatyki CARBOAUTOMATYKA z siedzibą w Tychach przy ul. Budowlanych 168
  • Fabrykę Sprzętu Ratunkowego i Lamp Górniczych FASER z siedzibą w Tarnowskich Górach przy ul. Nakielskiej 42/44

Struktura zaplecza naukowo-badawczego i rozwojowego[edytuj | edytuj kod]

Od 1 stycznia 1976 do 31 marca 1982 roku zapleczem naukowo-badawczym i rozwojowym Centrum Naukowo-Produkcyjnego Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG był Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Elektrotechniki i Automatyki Górniczej SMEAG.

Po jego likwidacji, od 1 kwietnia 1982 roku, struktura zaplecza naukowo-badawczego i rozwojowego obejmowała:

Działalność naukowo-badawcza i rozwojowa[edytuj | edytuj kod]

Ogromny postęp w zakresie mechanizacji procesów wydobywczych, jaki miał miejsce pod koniec lat 60. i w pierwszej połowie lat 70. XX wieku, głównie za sprawą Zakładów Konstrukcyjno-Mechanizacyjnych Przemysłu Węglowego, stworzył warunki do podjęcia prac nad układami i systemami automatyzacji i sterowania tych procesów. Rozpoczęto realizację programu, którego celem było opracowanie kompleksowego systemu sterowania procesem wydobywczym obejmującym automatyczne sterowanie:

  • maszyn urabiających i zmechanizowanych obudów ścianowych,
  • odstawy ścianowej, podścianowej i oddziałowej,
  • oddziałowych punktów załadunku wagonów,
  • transportu i rozładunku wagonów na podszybiu,
  • ciągnienia urobku szybami.

Wiodącą rolę w tych pracach odegrał Zakład Automatyzacji Urządzeń Dołowych ZB-4 oraz, w zakresie odstawy i transportu, Zakład Energoelektroniki i Transportu Kopalnianego ZB-2.

Dla zapewnienia warunków ciągłej pracy zautomatyzowanych kompleksów wydobywczo-transportowych niezbędne było zapewnienie niezawodnego zasilania. W tym zakresie pracowano nad:

  • aparaturą i urządzeniami zasilającymi oraz łączeniowo-sterującymi i zabezpieczającymi na napięcie 500 i 1000V,
  • kablami i przewodami oponowymi oraz metodami ich regeneracji,
  • specjalistycznymi silnikami elektrycznymi do napędu górniczych maszyn dołowych,
  • urządzeniami i systemami energoelektronicznymi,
  • oświetleniem wyrobisk górniczych.

Wiodącą rolę w tych pracach odegrały: Zakład Maszyn i Urządzeń Elektrycznych ZB-1, Zakład Energoelektroniki i Transportu Kopalnianego ZB-2 i Zakład Sieci Elektrycznych i Oświetlenia Kopalń ZB-3.

Skuteczny nadzór nad przebiegiem procesu produkcyjnego i stanem bezpieczeństwa kopalni wymagał sprawnego systemu dyspozytorskiego wspomagającego pracę dyspozytorów głównych, metanometrycznych oraz służby działów do spraw tąpań. Wiodącą rolę w zakresie tych zagadnień odegrał Zakład Systemów Dyspozytorskich (ZB-7), który kontynuował prace rozpoczęte w Zakładzie Systemów Sterowania (BS-3).

Prace realizowano w ramach początkowo projektów węzłowych, a następnie centralnych programów badawczo-rozwojowych.

W Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Systemów Mechanizacji Elektrotechniki i Automatyki Górniczej SMEAG realizowano w latach 1976-1980 Problem Węzłowy 1.05 „Automatyzacja i sterowanie procesami technologicznymi w zakładach górniczych”, którego celem było stworzenie kompleksowego systemu sterowania procesem wydobywczym.

W roku 1981 rozpoczęto realizację Problemu Węzłowy 1.05 „Systemy i środki automatyzacji procesów produkcyjnych w kopalniach”. Prace te, po likwidacji Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Systemów Mechanizacji Elektrotechniki i Automatyki Górniczej SMEAG, kontynuowano od kwietnia 1982 roku w Pionie Naukowo-Badawczym.

W latach 1986-1990 realizowano Centralny Program Badawczo-Rozwojowy 1.2 „Urządzenia elektrotechniki i automatyka dla górnictwa węgla kamiennego”.

Osiągnięcia[edytuj | edytuj kod]

W zakresie nadzoru nad przebiegiem procesu produkcyjnego i stanu bezpieczeństwa kopalni wynikiem prowadzonych prac był system dyspozytorski MSD-80, opracowany w latach 1978-1983 i wdrażany w kopalniach w latach 1980-1987. System tworzyły autonomiczne moduły przeznaczone do kontroli procesów jednostkowych, wyodrębnionych z procesu technologicznego kopalni głębinowej węgla kamiennego. Bazą sprzętową modułów był PRS-4, produkowana seryjnie zmodernizowana wersja minikomputera MKJ-28/SMC-3, zgodna logicznie z minikomputerami HP2100 firmy Hewlett-Packard.

Spośród wszystkich opracowanych modułów największe rozpowszechnienie znalazły:

  • CMC1/2 przeznaczony do zabezpieczenia metanometrycznego,
  • HADES przeznaczony do kontroli produkcji i wybranych parametrów bezpieczeństwa,
  • SAK przeznaczony do oceny zagrożeń tąpaniami,
  • SYLOK przeznaczony do lokalizacji wstrząsów.

W istniejących wtedy 70 kopalniach węgla kamiennego zastosowano przeszło 80 modułów systemu MSD-80, a blisko 30 wyeksportowano za granicę, głównie do Chin. W połowie lat 80. XX stulecia sprzedano do Chin także licencję na produkcję modułów SAK i SYLOK.

Opracowanie systemu MSD-80 zrewolucjonizowało wyposażenie dyspozytorni kopalnianych, nigdy wcześniej ani później nie wprowadzono informatyki do przemysłu na taką skalę. Za największe osiągnięcia uznać należy:

  • pierwsze w Polsce, a prawdopodobnie także w świecie zastosowanie minikomputera w systemie metanometrycznym CMC1/2 (1978 kopalnia WESOŁA) nagrodzone przyznaniem Nagrody Państwowej,
  • pierwsze w Polsce zastosowanie minikomputera do automatycznej lokalizacji wstrząsów sejsmicznych SYLOK (1983 kopalnia SZOMBIERKI).

W drugiej połowie lat 80. XX wieku wprowadzono nową generacją urządzeń:

oraz dynamiczną tablicę synoptyczną DTS-1 i przenośną aparaturę sejsmiczną PASAT.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa nr 12(187) 1984, PL ISSN 0208-7448.
  • Żymełka K. „Zakres działalności Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Elektrotechniki i Automatyki Górniczej EMAG”, Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa nr 12(251) 1990, PL ISSN 0208-7448.
  • Żymełka K. „Minikomputer PRS-4. Wspomnienia konstruktora”, ANALECTA Studia i materiały z dziejów nauki, Rok 2010 nr 1-2, ISSN 1230-1159.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Centrum_Naukowo-Produkcyjne_Elektrotechniki_i_Automatyki_Górniczej_EMAG&oldid=61592437”