Ceramika iłżecka (film)

Ceramika iłżecka

Gatunek	film dokumentalny
Rok produkcji	1951
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	10 minut
Reżyseria	Andrzej Wajda
Scenariusz	Andrzej Wajda
Zdjęcia	Jerzy Lipman
Produkcja	PWSF

Ceramika iłżecka – polski film dokumentalny z 1951 roku w reżyserii Andrzeja Wajdy.

Produkcja

Pomysł na film dokumentalny Ceramika iłżecka wziął się jeszcze z pobytu Wajdy w Radomiu podczas II wojny światowej. Przyszły reżyser jeździł do odległej o 30 km od Radomia Iłży, którą ciepło wspominał nie tylko ze względu na przyjaznych ludzi, ale również jako tradycyjne miasteczko słynące z rzemiosła garncarskiego. Jak sam Wajda opowiadał, Ceramika iłżecka wynikła z jego odkrycia z 1948 roku, kiedy zorientował się, że na wystawie garncarskiej w Iłży znajduje się jego prymitywna figurka konia ulepiona dwa lata wcześniej.

Pomysł nakręcenia filmu oświatowego o ceramice w Iłży Wajda spisał jeszcze podczas studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Rok później, opuściwszy ASP na rzecz Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, rozpoczął po nieudanej etiudzie Zły chłopiec prace nad Ceramiką iłżecką. Początkowo film miał przedstawiać konflikt pomiędzy spółdzielnią pracy założoną wśród iłżeckich garncarzy a jej członkami, którym spółdzielnia skonfiskowała wszelkie wyroby na użytek publicznych zamówień.

Ze zrozumiałych względów (apogeum epoki stalinowskiej w Polsce) scenariusz nie mógł przedstawiać żadnej krytyki spółdzielni, toteż wycięto z filmu liczne przewidziane sceny, także w procesie postprodukcji. Jak pisała Bogdana Pilichowska: „Pozostały piękne zdjęcia pięknej ceramiki, uwiecznione twarze starych mistrzów garncarskich, ich ręce lekko i płynnie formujące glinę. Dokument podwójny: o ceramice iłżeckiej i o czasie, w którym był realizowany”. Sam Wajda uznawał Ceramikę iłżecką za jedyną z trzech kręconych dla PWSF etiud studenckich, które były warte zapamiętania: „Zepsuł ją obowiązujący wtedy socrealistyczny komentarz, widoczna jest jednak pewna świeżość w realizacji”.

Bibliografia

• KatarzynaK. Mąka-Malatyńska KatarzynaK., Dokumentalny świat Andrzeja Wajdy, „Przestrzenie Teorii” (27), 2017, s. 93–116 [dostęp 2022-08-10] .
• BogdanaB. Pilichowska BogdanaB., Etnograficzne zapiski Andrzeja Wajdy, „Konteksty” (02), 2008, s. 86–93 [dostęp 2022-08-10] .