Cerkiew Soboru Bogurodzicy w Lipiu
 A-319 z dnia 18.03.1970[1]
| |||||||
| kościół filialny | |||||||
 Ruina dzwonnicy | |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| Miejscowość | |||||||
| Wyznanie | |||||||
| Kościół | |||||||
| Wezwanie |
Soboru Najświętszej Maryi Panny | ||||||
| |||||||
Położenie na mapie gminy Czarna  | |||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego  | |||||||
 49°18′02,5″N 22°41′53,7″E/49,300694 22,698250
| |||||||
Cerkiew Soboru Bogurodzicy w Lipiu – nieistniejąca drewniana parafialna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1900 w Lipiu, która spłonęła w 1981.
Cerkiew powstała na fali silnego nurtu poszukującego form narodowej sztuki ukraińskiej, który pojawił się w latach osiemdziesiątych XIX wieku[2].
W 1970 cerkiew, dzwonnicę i cmentarz przycerkiewny wpisano do rejestru zabytków.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew wzniesiono w 1900 na miejscu poprzedniej z 1600. Po 1951 opuszczona i zdewastowana. Stary ikonostas wywieziono, nowy w większości rozkradziono. W 1976 roku przejęta przez kościół rzymskokatolicki i użytkowana jako kościół filialny. Spłonęła w nocy z 17 na 18 maja 1981. Zachowała się betonowa podmurówka i krzyże z kopuł. W czasie pożaru spłonął dach dzwonnicy.
Architektura i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew zbudowana w narodowym stylu ukraińskim, na planie krzyża, bliźniaczo podobna do cerkwi w sąsiednim Bystrem. Obiekt konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna. Nawa z zamkniętymi trójbocznie ramionami transeptu, sanktuarium i babiniec kryte ośmiobocznymi kopułami.
Wewnątrz rozmontowany ikonostas z poprzedniej cerkwi był powieszony na ścianach. Nowy ikonostas był skomponowany z fragmentów co najmniej dwóch innych nieznanego pochodzenia z XVIII wieku. W świątyni znajdował się nadwieszony chór muzyczny w kształcie litery C z tralkową balustradą.
Otoczenie[edytuj | edytuj kod]
Po pożarze pozostała ruina dzwonnicy. Była to dzwonnica bramna, murowana dwukondygnacyja, parawanowa z trzema dzwonami. Obok zachował się cmentarz z zabytkowymi nagrobkami.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2017-01-12].
- ↑ Jarosław Giemza, Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny, Libra PL, Rzeszów 2017, Wydanie I, s. 154
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Kryciński, Cerkwie w Bieszczadach, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Warszawa 1991, s. 47
- Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, s. 313 ISBN 83-89188-08-2
- Maciej Skowroński, Arkadiusz Komski, Agata Skowrońska-Wydrzyńska, Cerkwie bieszczadzkie, Wydawnictwo "Fundacja", Nowy Sącz 2001, s.20, ISBN 83-913147-2-3
- Krzysztof Zieliński, Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego, Rzeszów 2015, ss. 366,367 ISBN 978-83-61577-68-3