Cerkiew św. Aleksandra Newskiego w Sokółce

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez MalarzBOT (dyskusja | edycje) o 21:34, 23 mar 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Cerkiew Świętego Aleksandra Newskiego
676 z dnia 09.12.1987.
cerkiew parafialna
Ilustracja
Widok ogólny; na pierwszym planie odbudowana dzwonnica bramna
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Miejscowość

Sokółka

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Diecezja

białostocko-gdańska

Wezwanie

Świętego Aleksandra Newskiego

Wspomnienie liturgiczne

30 sierpnia/12 września;
14/27 listopada

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Aleksandra Newskiego

Położenie na mapie Sokółki
Mapa konturowa Sokółki, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cerkiew św. Alekasndra Newskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew św. Alekasndra Newskiego”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Cerkiew św. Alekasndra Newskiego”
Położenie na mapie powiatu sokólskiego
Mapa konturowa powiatu sokólskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cerkiew św. Alekasndra Newskiego”
Położenie na mapie gminy Sokółka
Mapa konturowa gminy Sokółka, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew św. Alekasndra Newskiego”
Ziemia53°24′17,5″N 23°29′45,9″E/53,404861 23,496083
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew pod wezwaniem św. Aleksandra Newskiego – prawosławna cerkiew parafialna w Sokółce. Należy do dekanatu Sokółka diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Świątynia mieści się przy Placu Tadeusza Kościuszki.

Historia

Pierwsza parafia prawosławna w Sokółce powstała najpóźniej za życia królowej Bony, która nadała majątki ziemskie sokólskim parafiom dwóch wyznań – rzymskokatolickiej i prawosławnej. Po zawarciu unii brzeskiej prawosławni mieszkańcy Sokółki stopniowo przyjęli jej postanowienia[1]. Nowa placówka duszpasterska wyznania prawosławnego została otwarta w 1837 na potrzeby rosyjskich pracowników, żandarmów i urzędników przybyłych do Sokółki w związki z budową linii kolejowej Petersburg – Berlin. Dwa lata później, na mocy postanowień synodu połockiego, unia na Podlasiu została skasowana[1].

Początkowo parafia sokólska korzystała z przenośnej cerkwi wojskowej stacjonującego w mieście pułku Kutuzowsko-Smoleńskiego, następnie z wynajmowanych pomieszczeń, zaś od 1848 z cmentarnej cerkwi św. Aleksandry. W 1850 opracowany został plan budowy obszerniejszego obiektu sakralnego. Świątynia powstała w ciągu kolejnych trzech lat, za sumę 14 870 rubli, przy czym część prac za darmo wykonali parafianie[1]. Gotowy obiekt poświęcił 26 kwietnia (9 maja) 1853 biskup brzeski Ignacy. W czasie budowy konieczna okazała się rezygnacja z niektórych założeń projektu budowlanego. Nie powiodło się urządzanie zakrystii w podziemiach budynku z powodu nadspodziewanie wysokiego poziomu wód gruntowych. Również wykorzystanie bocznych kopuł cerkwi jako dzwonnic okazało się niemożliwe i zmusiło budowniczych do wzniesienia dzwonnicy jako odrębnej konstrukcji, pełniącej równocześnie funkcje bramy prowadzącej na teren świątyni. Obiekt ten został oddany do użytku w 1869[1].

Niestaranność budowniczych w czasie prac przy wznoszeniu cerkwi sprawiła, że mury świątyni systematycznie były zawilgacane przez wody gruntowe. Ponadto w 1879, z powodu złego usytuowania kominów piecowych, doszło do zapalenia się poszycia dachu i zawalenia się więźby dachowej do wnętrza obiektu. Za sumę 11 500 cerkiew odbudowano. Kompletowanie zniszczonego wyposażenia obiektu trwało do 1905 – jako ostatnie powstały carskie wrota w ikonostasie[1]. W 1914 świątynia sokólska otrzymała status soboru[2].

W 1915 prawosławni mieszkańcy Sokółki udali się na bieżeństwo. Porzucona cerkiew została zdewastowana przez wojska niemieckie[1]. Ponownie została otwarta dla potrzeb kultu w 1919. Jest odtąd nieprzerwanie czynna. W czasie okupacji niemieckiej rozebrana została cerkiewna dzwonnica bramna – pod pretekstem, że jest schronieniem partyzantów[1].

W 2010 z inicjatywy proboszcza parafii sokólskiej ks. Włodzimierza Misiejuka podjęto jej odbudowę. 12 września 2011 odbyło się poświęcenie 5 dzwonów i krzyża, które następnie umieszczono na niedokończonej jeszcze dzwonnicy[3]. Dwa lata później ukończono odbudowę; poświęcenie dzwonnicy miało miejsce w święto patronalne, 12 września 2013[4]. Uroczystości przewodniczył biskup białostocki i gdański Jakub, z którym koncelebrowali biskup supraski Grzegorz oraz biskup Recife Ambroży[2].

W 2003 cerkiew otrzymała z petersburskiej Ławry Aleksandra Newskiego cząsteczkę relikwii patrona obydwu świątyń[1]. W 2009 i 2010 cerkiew w Sokółce otrzymała w internetowym plebiscycie tytuł Perły w Koronie Podlasia[5].

We wnętrzu cerkwi znajduje się ikonostas pochodzący z 1905. Na wyposażeniu świątyni pozostaje także ikona Świętych Mikołaja i Aleksandry stanowiąca dar cara Mikołaja II i jego małżonki Aleksandry Fiodorowny[2]. Cerkiew posiada jedną dużą kopułę i cztery boczne.

Świątynię wpisano do rejestru zabytków 9 grudnia 1987 pod nr 676[6].

Galeria

  • 2009
    2009
  • 2009
    2009
  • 2014
    2014

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Gajdzis T.: Sokólskie barwy. Folklor grup narodowościowych. Białystok: PRYMAT, 2005, s. 247-250. ISBN 83-88097-78-4.
  2. ↑ a b c A. Matreńczyk, Dzwonnica na jubileusz, „Przegląd Prawosławny”, nr 10 (340), październik 2013.
  3. ↑ Klimuk N.. Krzyż nad Sokółka. „Przegląd Prawosławny”. 10 (316), październik 2011. ISSN 1230-1078. 
  4. ↑ Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Sokółka – święto parafialne i poświęcenie dzwonnicy [dostęp: 13.09.2013.]
  5. ↑ Klimuk N.. Ku chwale Boga i urodzie miasta. „Przegląd Prawosławny”. 3 (309), marzec 2011. ISSN 1230-1078. 
  6. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
Cerkwie w powiecie sokólskim

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cerkiew_św._Aleksandra_Newskiego_w_Sokółce&oldid=52957216”