Barasinga tykoczelna
| Rucervus eldii | |||
| (McClelland, 1842) | |||
 samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
barasinga tykoczelna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Barasinga tykoczelna[2], jeleń Elda[3] (Rucervus eldii) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych (Cervidae).
Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]
Obecny zasięg występowania gatunku obejmuje północno-wschodnie Indie, Mjanmę, wyspę Hajnan na skrajnym południu Chin oraz Półwysep Indochiński; dawniej występował także na południu kontynentalnych Chin[1].
Zasiedla otwarte równiny, zarośla nad brzegami rzek i jezior oraz bagna.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
R. eldii czasami umieszczany jest w rodzaju Cervus lub Panolia[4]; morfologicznie najbliżej mu do Rucervus, chociaż dane molekularne nie są rozstrzygające, sugerując, że jest blisko Rucervus (dane jądrowe) lub Dama (dane mitochondrialne)[5]; morfologia poroża stawia go najbliżej Elaphurus[6].
Charakterystyka ogólna[edytuj | edytuj kod]
Podstawowe dane[edytuj | edytuj kod]
| Długość ciała | Wysokość w kłębie | Długość ogona | Masa ciała | Dojrzałość płciowa | Okres godowy | Długość ciąży | Długość życia |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| do 180 cm | 105–115 cm | 20–30 cm | 40–100 kg | ok. 18 miesięcy | luty–maj | 220–240 dni | ok. 10 lat |
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Średniej wielkości jeleń o wydłużonym, ciemnobrązowym ciele z jaśniejszym spodem, z długimi nogami. Samce osiągają 70–100 kg, maksymalnie 150 kg[7], a samice 40–70 kg masy ciała. Uszy średniej wielkości, szerokie, wyścielone gęstym włosem. Samce są większe od samic i masywniej zbudowane.
Poroże samców osiąga długość do 1 m, jest lirowato wygięte, z 7–16 rozgałęzieniami.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Barasingi tykoczelne są zwierzętami roślinożernymi. Zjadają trawy, liście i kwiaty. Biologia gatunku jest słabo poznana. Prawdopodobnie prowadzi podobny tryb życia jak barasinga bagienna.
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżniono trzy podgatunki P. eldii[8][2][1]:
- R. eldii eldii – barasinga tykoczelna – podgatunek nominatywny, uznany w latach 50. XX w. za wymarły, odkryty ponownie w Parku Narodowym Keibul Lamjao na jeziorze Loktak w Indiach, obecnie uznawany za krytycznie zagrożony wyginięciem[1]
- R. eldii siamensis – barasinga birmańska
- R. eldii thamin – barasinga indochińska
Niekiedy wyróżnia się jeszcze R. eldii hainanus Thomas, 1918, endemiczną populację z wyspy Hajnan (Morze Południowochińskie), lecz zachodzi potrzeba dalszych badań nad uznaniem statusu podgatunku[9].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Barasingi tykoczelne żerują na otwartych przestrzeniach w pobliżu zbiorników wodnych, przez co są łatwe do wytropienia i stanowią łatwy cel dla myśliwych. Są poławiane dla mięsa, skór i poroży.
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody barasinga tykoczelna klasyfikowana jest jako gatunek zagrożony (EN, ang. endangered)[1].
Liczebność populacji barasingi tykoczelnej nie jest znana. W ogrodach zoologicznych zarejestrowano 377 osobników (2005)[10].
Gatunek jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (załącznik I)[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e T.N.E. Gray i inni, Rucervus eldii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-3 [dostęp 2023-11-27] (ang.).
- ↑ a b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 175. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 116, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 310. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ N.S. Heckeberg. The systematics of the Cervidae: A total evidence approach. „PeerJ”. 8, s. e8114 (1–3), 2020. DOI: 10.7717/peerj.8114. (ang.).
- ↑ Y. Samejima & H. Matsuoka. A new viewpoint on antlers reveals the evolutionary history of deer (Cervidae, Mammalia). „Scientific Reports”. 10 (1), s. 8910, 2020. DOI: 10.1038/s41598-020-64555-7. (ang.).
- ↑ Thamin or Brow-antlered Deer Cervus eldi, World deer. [dostęp 2013-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-21)].
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Rucervus eldii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-09-06]
- ↑ C. N. Balakrishnan, S. L. Monfort, A. Gaur, L. Singh, M. D. Sorenson. Phylogeography and Conservation Genetics of Eld's Deer (Cervus eldi). „Molecular Ecology”. 12 (1), s. 1-10, 2003. (ang.).
- ↑ World Association of Zoos and Aquariums: Eld's Deer. [dostęp 2007-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-10)]. (ang.).
- ↑ Appendices I, II and III of CITES. cites.org, 12 czerwca 2013. [dostęp 2013-06-26]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- H. Komosińska & E. Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
- World Association of Zoos and Aquariums.: Eld's Deer.. [dostęp 2007-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-10)]. (ang.).