Żółw jadalny

Żółw jadalny
	Chelonia mydas
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	żółwie
Podrząd	żółwie skrytoszyjne
Rodzina	żółwie morskie
Rodzaj	Chelonia; Brongniart, 1800
Gatunek	żółw jadalny
Synonimy
	Testudo mydas Linnaeus, 1758; Testudo macropus Walbaum, 1782 (nomen illegitimum); Testudo viridis Schneider, 1783; Chelonia midas (Linnaeus, 1758); Chelonia agassizii Bocourt, 1868; Testudo japonica Thunberg, 1787; Testudo marina vulgaris Lacépède, 1788 (nomen subst. pro T. mydas L.); Testudo cepediana Daudin, 1802; Chelonia virgata Schweigger, 1812; Caretta esculenta Merrem, 1820; Chelonia lachrymata Cuvier, 1829; Chelonia castanea Eschscholtz, 1829; Chelonia grisea Eschscholtz, 1829; Chelonia maculosa Cuvier, 1829; Chelonia bicarinata Lesson, 1834 (in Bélanger); Chelonia Marmorata Duméril & Bibron, 1835; Chelonia formosa Girard, 1858; Chelonia tenuis Girard, 1858; Chelonia albiventer Nardo, 1864; Chelonia lata Philippi, 1887; Chelonia mydas carrinegra Caldwell, 1962;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Żółw jadalny^[4]^[5]^[6], żółw zielony^[4]^[5] (Chelonia mydas) – gatunek żółwia z rodziny żółwi morskich (Cheloniidae); jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Chelonia^[2]. Nazwa żółw zielony pochodzi od koloru ich tkanki tłuszczowej^[4]. Często spotyka się go na pełnym morzu w stadach^[4].

Dawniej w Polsce używana była też nazwa szylkret olbrzymi^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Obecnie zwykle nie wyróżnia się podgatunków^[2]^[8] (tłumacząc to bardzo dużą zmiennością osobniczą wśród tego gatunku^[2]), choć opisano ich kilka i do niedawna trzy z nich były uznawane^[9]:

Chelonia mydas mydas Linnaeus, 1758
Chelonia mydas agassizi Bocourt, 1868
Chelonia mydas japonica (Thunberg, 1787)

Niektórzy autorzy sugerowali status osobnego gatunku dla C. m. agassizi^[2].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Karapaks jest silnie spłaszczony, zwężający się w tylnej części. Głowa wąska, z boków mocno spłaszczona, pokryta regularnie ułożonymi tarczkami. Koniec pyska jest tępo ścięty i nie ma kształtu ptasiego dzioba. Kończyny przekształcone w płaskie i szerokie wiosła, a na przedniej parze znacznie dłuższej od tylnej jest po 1 pazurze. Karapaks jest oliwkowozielony lub brunatny w żółte plamki lub smugi, a plastron jednolicie jasnożółty lub biały^[4].

Rozmiary: Karapaks do 140 cm długości^[4].
Masa ciała do 500 kg^[4].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Pokarm: Żywi się głównie pokarmem roślinnym: trawą morską i glonami^[4].
Rozmnażanie

Samce i samice dojrzewają płciowo pomiędzy 10. a 24. rokiem życia. Kopulacja może przebiegać pod wodą lub na jej powierzchni, zwykle około kilometra od brzegu. Samce są w tym okresie bardzo podniecone i gryzą te, które akurat spółkują z samicami. Bywa, że samica ma dość spermy, aby składać jaja kilka razy w roku. Ciąża trwa od 40 do 72 dni zależnie od rejonu. Np. żółwie zielone z Pacyfiku składają mniej jaj od żółwi zielonych z Atlantyku. Samice wychodzą na ląd w miejscu swego urodzenia tylko żeby złożyć od 100 do 200 jaj o średnicy ok. 5 cm w wykopanych przez siebie dołkach o głębokości ok. 20 cm za pomocą tylnych kończyn. Następnie przysypuje jaja piaskiem, który ochroni je od przegrzania w promieniach słońca i ukryje przed drapieżnikami. Może powtarzać tę czynność kilkakrotnie w jednym cyklu lęgowym, który przypada raz na 2 lub 3 lata.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Występuje we wszystkich ciepłych morzach i oceanach, głównie strefy równikowej^[4]. Osobliwym odkryciem było odnalezienie tych żółwi zimujących w stanie odrętwienia na dnie Zatoki Kalifornijskiej na głębokości 10–15 metrów przez kilka miesięcy^[10].

Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Żółw jadalny jest uznawany przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) za gatunek zagrożony wyginięciem^[3]. Jest wymieniony w aneksie A Rozporządzenia Rady (WE) Nr 338/97 w sprawie handlu dzikimi zwierzętami oraz w załączniku I konwencji CITES^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Chelonia mydas, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y P. Uetz & J. Hallermann, Genus Chelonia, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-02-24] (ang.).
↑ ^a ^b Chelonia mydas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 295, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 360. ISBN 83-01-14344-4.
↑ E. Keller (red.), J.H. Reinchholf, G. Steinbach, G. Diesener, U. Gruber, K. Janke, B. Kremer, B. Markl, J. Markl, A. Shlüter, A. Sigl & R. Witt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 57, seria: Leksykon Zwierząt. ISBN 83-7311-873-X. (pol.).
↑ Witold Doroszewski: Szylkret. sjp.pwn.pl. [dostęp 2018-06-27]. (pol.).
↑ Turtle Taxonomy Working Group i inni, Turtles of the World: Annotated Checklist and Atlas of Taxonomy, Synonymy, Distribution, and Conservation Status (9th Ed.), Chelonian Research Foundation & Turtle Conservancy, 2021, s. 98–100, DOI: 10.3854/crm.8.checklist.atlas.v9.2021, ISBN 978-0-9910368-3-7 [dostęp 2024-02-24] .
↑ P. Uetz & J. Hallermann, Chelonia mydas, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2017-01-28] (ang.).
↑ Schmidt-Nielsen K., Fizjologia zwierząt – adaptacja do środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
↑ Chelonia mydas, [w:] Species+ [online], UNEP-WCMC, CITES Secretariat [dostęp 2024-02-24] (ang.).

[itis-1] Chelonia mydas, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[rd-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y P. Uetz & J. Hallermann, Genus Chelonia, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-02-24] (ang.).

[iucn-3] Chelonia mydas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Juszczyk-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 295, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.

[pwn-5] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 360. ISBN 83-01-14344-4.

[Keller&inni-6] E. Keller (red.), J.H. Reinchholf, G. Steinbach, G. Diesener, U. Gruber, K. Janke, B. Kremer, B. Markl, J. Markl, A. Shlüter, A. Sigl & R. Witt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 57, seria: Leksykon Zwierząt. ISBN 83-7311-873-X. (pol.).

[7] Witold Doroszewski: Szylkret. sjp.pwn.pl. [dostęp 2018-06-27]. (pol.).

[totw-8] Turtle Taxonomy Working Group i inni, Turtles of the World: Annotated Checklist and Atlas of Taxonomy, Synonymy, Distribution, and Conservation Status (9th Ed.), Chelonian Research Foundation & Turtle Conservancy, 2021, s. 98–100, DOI: 10.3854/crm.8.checklist.atlas.v9.2021, ISBN 978-0-9910368-3-7 [dostęp 2024-02-24] .

[rdold-9] P. Uetz & J. Hallermann, Chelonia mydas, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2017-01-28] (ang.).

[10] Schmidt-Nielsen K., Fizjologia zwierząt – adaptacja do środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.

[cites-11] Chelonia mydas, [w:] Species+ [online], UNEP-WCMC, CITES Secretariat [dostęp 2024-02-24] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]