Chmielno (województwo pomorskie)
54°19′34″N 18°06′02″E/54,326111 18,100556
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1774[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-333[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GKA |
| SIMC |
0159870 |
Położenie na mapie gminy Chmielno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kartuskiego  | |
| 54°19′34″N 18°06′02″E/54,326111 18,100556[1]
| |
Chmielno (kaszub. Chmielno) – wieś w Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, siedziba gminy Chmielno
Jest to duża kaszubska wieś turystyczno-letniskowa leżąca na obszarze Kaszubskiego Parku Krajobrazowego w ciągu Drogi Kaszubskiej i na szlaku wodnym „Kółko Raduńskie”.
Wieś jest siedzibą sołectwa Chmielno, w którego skład wchodzą również miejscowości Chmielonko, Lampa, Babino, Bukowinki, Chmieleńskie Chrósty, Koszkania, Osowa Góra, Rekowo i Węgliska. Leży na Pojezierzu Kaszubskim nad jeziorami Białym i Kłodno w pobliżu północnego krańca Raduńskiego Dolnego. Chmielno jest również ośrodkiem regionalnego hafciarstwa kaszubskiego. Prowadzi tędy turystyczny 
Szlak Kaszubski, a agroturystyka ma znaczenie gospodarcze. Hieronim Derdowski wymieniał Chmielno w swoim poemacie O Panu Czorlińścim co do Pucka po sece jachoł.
Wieś norbertanek żukowskich w województwie pomorskim w II połowie XVI wieku[4].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Chmielno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
| Integralne części wsi Chmielno[5][6] | ||
|---|---|---|
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
| 0159887 | Babino | część wsi |
| 0159893 | Bukowinki | część wsi |
| 0159901 | Chmieleńskie Chrósty | część wsi |
| 0159918 | Chmielonko | część wsi |
| 0159924 | Koszkania | część wsi |
| 0159930 | Lampa | część wsi (do 2023 r.) |
| 0159947 | Osowa Góra | część wsi |
| 0159953 | Rekowo | część wsi |
| 0159960 | Węgliska | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
W XIII wieku gród książąt pomorskich i siedziba kasztelana, po której zachowało się grodzisko. W sierpniu 1308 roku należący do Władysława Łokietka gród został spalony przez Brandenburczyków. Po zajęciu Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków przeszło pod administrację zakonną. Od końca wojny trzynastoletniej ponownie znalazło się pod zwierzchnictwem Królestwa Polski na obszarze powiatu mirachowskiego. Od 1772 było pod administracją zaboru pruskiego i nosiło nazwę niemiecką Chmelno. W 1920 znalazło się w granicach II Rzeczypospolitej (powiat kartuski). Najprawdopodobniej swoją nazwę zawdzięcza uprawianemu w okolicy chmielowi[7].
W Chmielnie w 1982 roku pochowano Stanisława Kostkę – uczestnika wyprawy tratwą przez Bałtyk, który w dniach 28 sierpnia – 7 września 1957 razem z kapitanem Andrzejem Urbańczykiem, Jerzym Fischbachem i Czesławem Breitem tratwą „Nord” przepłynęli z Łeby na wyspę Lilla Karlsö w Szwecji[8].
Tradycje kaszubskie[edytuj | edytuj kod]
- We wsi znajduje się warsztat garncarski rodziny Neclów, od czterech pokoleń parających się tym rzemiosłem
- Zespół folklorystyczny Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca "Chmielanie"
- powitanie nowego roku przez bazunistów
- gwiazdka bożonarodzeniowa
- biesiady nad jeziorem
- topienie marzanny.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków NID[9] na listę zabytków wpisane są:
- kościół parafialny pw. św.św. Piotra i Pawła, ul. Gryfa Pomorskiego 41, z 1845, rozbudowany w 1887, z wieżą z 1860, z wyposażeniem wnętrz z okresu XVI-XVIII wieku, nr rej.: 998 z 30.04.1987
- cmentarz grzebalny przykościelny, nr rej.: j.w.
- cmentarz rzymskokatolicki, 1884, nr rej.: 999 z 30.04.1987
- drewniany dom (chata) z terenem zagrody nr 66, z 2 poł. XIX w., nr rej.: A-1238 z 22.12.2003.
Ponadto w Chmielnie znajdują się:
- Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów
- Izba Pamięci prof. Juliusza Studnickiego
- grodzisko na przesmyku lądowym pomiędzy jeziorami Białym i Kłodno
- Park Kamienny – punkt widokowy nad jeziorem Kłodno.
Grodzisko w Chmielnie[edytuj | edytuj kod]
Grodzisko w Chmielnie było centrum administracyjnym, z którego zarządzano najbliższymi terytoriami w jego okolicy oraz kontrolowano z niego drogę biegnącą przesmykiem między dwoma jeziorami. Na grodzisku podczas prac archeologicznych odkryto fundamenty samodzielnie stojącego budynku, oddalonego o około 5,5 m od wjazdu do grodu. Budynek miał wymiary 6 × 3,6 m, pełnił funkcje mieszkalne i był piętrowy. Pomieszczenia ulokowane na poszczególnych poziomach miały powierzchnię 24 m2. Odkrywczyni uznała ten budynek za wieżę mieszkalną, zwracając uwagę na jej usytuowanie i mocną podstawę przy niewielkiej powierzchni. Zdaniem Błażeja Śliwińskiego wieżę tę zbudowano w początkach lat 70 XIII wieku, gdy gród w Chmielnie miał pełnić z polecenia księcia Mściwoja II (1220-1294) rolę siedziby Dobrawy (Damroki) córki księcia Świętopełka[10].
W sierpniu 1308 roku należący do Władysława Łokietka gród został spalony przez Brandenburczyków, przed ich atakiem na Gdańsk.
Na terenie grodziska stoi krzyż wykuty z żelaza z 1888 roku, ufundowany przez Feliksa Gilmeistra w 25 rocznicę Powstania Styczniowego.
W 2016 roku na grodzisku przeprowadzono prace archeologiczne pod kierunkiem archeolożki Zdzisławy Ratajczak.
Transport publiczny[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość jest połączona z Kartuzami linią autobusową nr 4 i 8, na której usługi świadczy P.A. „Gryf”.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Chmielnik, Chmielówka, Chmielowice, Chmielów, Chmielonek, Chmielonko, Chmielniki, Chmielinko, Chmiel, Chmielewo, Chmielew, Chmielewko, Chmieleń, Chmielek i Chmielarze
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 15653
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 142 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 97.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Andrzej Urbańczyk, Tratwą przez Bałtyk. Wyd., „ Marpress” , Gdańsk 1997
- ↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa . Wyd. Z.P. POLIMER Koszalin 2010, ISBN 978-83-89976-40-6 , s. 169, 170, 197, 198, 199, 200, 201, 202 i 203
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 42 [dostęp 2017-01-29].
- ↑ B.Lepówna, "XIII-wieczna wieża mieszkalno obronna w Chmielnie w województwie gdańskim", [w: ] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, Poznań 1998, s. 445.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chmielno
- Szlak wodny „Kółko Raduńskie”. kartuzy.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-08-24)].
- Siedziba gminy: Chmielno
| Wsie | |
|---|---|
| Części wsi | |
| Osada wsi |
