Choroby układu krążenia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Choroby układu krążenia
ilustracja
Klasyfikacje
ICD-10

I00-I99

Choroby układu krążenia, choroby układu sercowo-naczyniowego – schorzenia narządów i tkanek układu krążenia, w szczególności serca, tętnic i żył. Historycznie ich rozpoznawaniem i leczeniem zajmowała się interna. Obecnie są domeną kardiologii, natomiast leczeniem operacyjnym zajmują się chirurgia naczyniowa, kardiologia inwazyjna oraz kardiochirurgia. Leczeniem niektórych chorób naczyniowych zajmują się również neurologia oraz reumatologia.

Wraz z rozwojem cywilizacji doszło do zwiększenia zachorowalności na choroby układu krążenia, dlatego wiele z nich nazywanych jest chorobami cywilizacyjnymi. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce z przyczyn kardiologicznych umiera rocznie około 175 tysięcy osób, co stanowi 46% wszystkich zgonów[1].

Niektóre choroby układu krążenia[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja chorób układu krążenia ICD-10 (I00-I99)[edytuj | edytuj kod]

Ostra choroba reumatyczna (I00- I02)[edytuj | edytuj kod]

  • choroba reumatyczna bez wzmianki o zajęciu serca
  • choroba reumatyczna z zajęciem serca
  • pląsawica reumatyczna

Przewlekła choroba reumatyczna serca (I05- I09)[edytuj | edytuj kod]

Reumatyczna choroba serca
  • choroby reumatyczne zastawki dwudzielnej
  • choroby reumatyczne zastawek tętnicy głównej
  • choroby reumatyczne zastawki trójdzielnej
  • wady wielu zastawek (skojarzone)
  • inne choroby reumatyczne serca

Choroba nadciśnieniowa (I10- I15)[edytuj | edytuj kod]

  • samoistne (pierwotne) nadciśnienie
  • choroba nadciśnieniowa z zajęciem serca
  • choroba nadciśnieniowa z zajęciem nerek
  • choroba nadciśnieniowa z zajęciem serca i nerek
  • nadciśnienie wtórne

Choroba niedokrwienna serca (I20- I25)[edytuj | edytuj kod]

  • dusznica bolesna
  • ostry zawał serca
  • ponowny zawał serca („dorzut”)
  • niektóre powikłania występujące w czasie ostrego zawału serca
  • inne ostre postacie choroby niedokrwiennej serca
  • przewlekła choroba niedokrwienna serca

Zespół sercowo-płucny i choroby krążenia płucnego (I26- I28)[edytuj | edytuj kod]

Inne choroby serca (I30- I52)[edytuj | edytuj kod]

Niedomykalność i zwężenie zastawki mitralnej

Choroby naczyń mózgowych (I60- I69)[edytuj | edytuj kod]

  • krwotok podpajęczynówkowy
  • krwotok śródmózgowy
  • inne nieurazowe krwotoki mózgowe
  • zawał mózgu
  • udar nieokreślony jako krwotoczny lub zawałowy
  • niedrożność i zwężenie tętnic przedmózgowych niepowodujące zawału mózgu
  • niedrożność i zwężenie tętnic mózgowych niepowodujące zawału mózgu
  • inne choroby naczyń mózgowych
  • zaburzenia naczyń mózgowych w chorobach występujących gdzie indziej
  • następstwa chorób naczyń mózgowych

Choroby tętnic, tętniczek i naczyń włosowatych (I70- I79)[edytuj | edytuj kod]

Widoczne zmiany miażdżycowe aorty
  • miażdżyca
  • tętniak i tętniak rozwarstwiający tętnicy głównej
  • tętniak innych tętnic
  • inne choroby naczyń obwodowych
  • zator i zakrzep tętniczy
  • inne zaburzenia czynności tętnic i tętniczek
  • choroby naczyń włosowatych
  • zaburzenia czynności tętnic, tętniczek i naczyń włosowatych w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej

Choroby żył, naczyń limfatycznych i węzłów chłonnych, niesklasyfikowane gdzie indziej (I80- I89)[edytuj | edytuj kod]

Inne i nieokreślone zaburzenia układu krążenia (I95- I99)[edytuj | edytuj kod]

  • niedociśnienie tętnicze
  • pozabiegowe zaburzenia układu krążenia, niesklasyfikowane gdzie indziej
  • inne zaburzenia funkcji układu krążenia w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej
  • inne i nieokreślone zaburzenia układu krążenia.

Główne objawy[edytuj | edytuj kod]

Badania[edytuj | edytuj kod]

Wystąpienie jakichkolwiek niepokojących objawów chorobowych wymaga niezwłocznej konsultacji z lekarzem. Ważna jest szybka reakcja, gdyż efekty leczenia uzależnione są od stadium rozwoju choroby układu krążenia. W celu rozpoznania stosuje się badania diagnostyczne ogólne i specjalistyczne.

Wpływ badań laboratoryjnych na ocenę ryzyka chorób układu krążenia[edytuj | edytuj kod]

Przeprowadzone badania epidemiologiczne, kliniczne i doświadczalne rozszerzyły wiedzę na temat parametrów pozwalających ocenić predyspozycje do rozwoju chorób układu krążenia, przede wszystkim powstających na podłożu miażdżycowym.

Wskaźniki te mają ułatwić:

  • identyfikację czynników sprzyjających rozwojowi choroby,
  • wczesne wykrywanie nieprawidłowości (zanim wystąpią pierwsze objawy chorobowe),
  • ocenę rokowań u pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą,
  • ocenę skuteczności podejmowanych działań profilaktycznych.

Z praktycznego punktu widzenia, badania laboratoryjne pomocne w ocenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia, możemy podzielić na:

Badania nieinwazyjne[edytuj | edytuj kod]

Nieinwazyjne badania układu krążenia obejmują rozpoznawanie, monitorowanie leczenia oraz stratyfikację ryzyka. Do najczęściej zlecanych badań nieinwazyjnych zaliczane są:

Pomostowanie aortalno-wieńcowe

Badania inwazyjne[edytuj | edytuj kod]

Jeśli wykonane badania nieinwazyjne nie są wystarczające lub stadium choroby jest na tyle zaawansowane, że wymaga leczenia operacyjnego, stosuje się inwazyjne metody badań, takie jak na przykład:

Profilaktyka[edytuj | edytuj kod]

Zwalczanie czynników ryzyka[edytuj | edytuj kod]

Podstawą profilaktyki[2] chorób układu krążenia jest zwalczanie czynników ryzyka poprzez:

  • prawidłowe odżywianie,
  • wyrabianie nawyków aktywnego wypoczynku,
  • unikanie nałogu palenia papierosów,
  • okresowe badania lekarskie, uwzględniające:
    • pomiar masy i wysokości ciała,
    • pomiar ciśnienia krwi,
    • pomiar glikemii,
    • wykonywanie przesiewowych badań cholesterolu,
    • ultrasonograficzną ocenę grubości ścian tętnic szyjnych.

Wczesne wykrywanie chorób układu krążenia u dzieci i młodzieży[edytuj | edytuj kod]

Przewidywanie wystąpienia chorób układu krążenia powinno się rozpocząć od oceny okresu płodowego. Biorąc pod uwagę fakt, że mała masa urodzeniowa może stanowić ryzyko choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego, otyłości lub cukrzycy w życiu dorosłym, istnieje potrzeba objęcia tej grupy dzieci wczesną profilaktyką. Takie działanie ma na celu zmniejszenie rozwoju tych i innych chorób w późniejszych latach życia. Uznawane za najważniejszy czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca hiperlipoproteinemie mogą być wykryte już we krwi pępowinowej.

Ćwiczenia fizyczne[edytuj | edytuj kod]

Korzystny wpływ aktywności ruchowej[edytuj | edytuj kod]

Przeprowadzone w wielu krajach badania dostarczyły obszernych zasobów danych, świadczących o znaczeniu systematycznej aktywności fizycznej w zapobieganiu chorobom układu krążenia oraz w redukcji ryzyka przedwczesnej śmierci. Wyniki najczęściej cytowanych w piśmiennictwie medycznym długofalowych badań epidemiologicznych – prowadzonych we Framingham badań MRFIT (ang. Multiple Risk Factor Intervention Trial), Harvard Alumni Study(inne języki), czy Nurses Health Study(inne języki) – wskazują na korzystne efekty systematycznego wysiłku fizycznego w profilaktyce poważnych powikłań zdrowotnych wynikających z chorób układu krążenia. Analiza wyników wieloletnich badań dowodzi, że regularny wysiłek fizyczny o odpowiedniej długości oraz intensywności wpływa pozytywnie na metabolizm lipidów i węglowodanów, czynności śródbłonka naczyniowego oraz może poprawiać stan równowagi czynnościowej między układem krzepnięcia i fibrynolizy.

Zalecenia aktywności ruchowej w pierwotnej prewencji chorób układu krążenia i promocji zdrowia[edytuj | edytuj kod]

Należy pamiętać, że zbyt mała dawka ćwiczeń nie przyniesie istotnych efektów fizjologicznych, a nadmierny, niedostosowany do wieku, stanu zdrowia i możliwości wysiłek może być szkodliwy. W tabeli zostały przedstawione najbardziej znane wytyczne dotyczące zalecanej aktywności ruchowej.

Aktywność ruchowa WHO 1993 Centers for Disease Control and Prevention American Heart Association and Prevention (CDCP) 1995 American College of (AHA) 1996 Europejskie Towarzystwa Sports Medicine (ACSM) 1998 International Task Force for Prevention Naukowe EAS, ESC, ESH 1998 of Coronary Heart Disease IAS 1998
Częstotliwość treningu w tygodniu 3-5 razy codziennie 3-6 razy 3-5 razy 4-5 razy 4-5 razy
Intensywność ćwiczeń 60-85% maks. tętna umiarkowana 40-60% maks. tętna 60-90% maks. tętna 60-75% maks. tętna 60-75% maks. tętna
Czas trwania jednostki treningowej 20-60 minut min. 30 minut 30-60 minut 20-60 minut 30-40 minut 20-30 minut
Rodzaj zalecanego treningu wysiłki wytrzymałościowe wysiłki wytrzymałościowe wysiłki wytrzymałościowe wysiłki wytrzymałościowe wysiłki wytrzymałościowe
Ćwiczenia oporowe uzupełnienie uzupełnienie min. 2x w tygodniu 8-10 zestawów ćwiczeń po 10-15 powtórzeń uzupełnienie min. 2x w tygodniu 8-10 zestawów ćwiczeń po 10-12 powtórzeń
Wydatek energetyczny w czasie ćwiczeń 200 kcal/dzień, 1400kcal/tydzień minimum 300 kcal/trening

Przeciwwskazania dotyczące wysiłku fizycznego[edytuj | edytuj kod]

Osoba dorosła powinna wykonać przed podjęciem systematycznego wysiłku fizycznego podstawową diagnostykę kardiologiczną, a także badania czynnościowe pod kątem sportowym – m.in. EKG spoczynkowe, aby ustalić wydolność fizyczną organizmu. Osobom starszym zaleca się dokładną diagnostykę stanu zdrowia i dostosowanie odpowiedniej formy aktywności fizycznej.

Bezwzględne przeciwwskazania do systematycznej aktywności ruchowej
  • znaczny stopień uszkodzenia serca, m.in. zmiany pozapalne mięśnia sercowego, wady serca, choroby niedokrwienna serca, które doprowadziły do niewydolności krążenia i/lub niewydolności wieńcowej spoczynkowej
  • zwężenie ujścia aortalnego
  • kardiomiopatia
  • znaczny stopień przerostu mięśnia sercowego
  • tętniak serca
  • niestabilna dusznica bolesna
  • zaburzenia przewodnictwa i/lub zaburzenia rytmu serca pojawiające się lub nasilające przy niewielkim obciążeniu wysiłkowym
  • przedwczesne pobudzenie komorowe wieloogniskowe i R/T
  • spoczynkowa tachykardia
  • napadowe migotanie przedsionków
  • nadciśnienie tętnicze nieuregulowane farmakologicznie
  • niewydolność układu oddechowego
  • istotne ograniczenie rezerw wentylacyjnych płuc
  • niewyrównana cukrzyca
  • nadwaga powyżej 60% należnej masy ciała
  • stan zapalny w organizmie
  • incydenty zakrzepowo-zatorowe w wywiadzie

Interakcje leków stosowanych w chorobach układu krążenia[edytuj | edytuj kod]

Znajomość mechanizmów interakcji farmakodynamicznych i farmakokinetycznych leków stosowanych w kardiologii pozwala na uniknięcie potencjalnych zagrożeń wynikających z ich kojarzenia. W biotransformacji leków kardiologicznych najważniejszą rolę odgrywają trzy izoenzymy:

  • CYP 3A4
  • CYP 2D6
  • CYP 2C9

Na niepożądane reakcje lekowe narażone są zwłaszcza osoby starsze, przyjmujące wiele leków, dlatego ważne jest każdorazowe ustalenie możliwych interakcji. Ponadto na interakcje mogą wpłynąć czynniki osobowe, na przykład przebyte choroby lub rodzaj diety. Zmienność osobnicza nasilenia interakcji leków zależy od wielkości dawek, czasu trwania leczenia, kolejności oraz drogi ich stosowania.

Leki o możliwościach wchodzenia w interakcje metaboliczne z lekami kardiologicznymi metabolizowanymi przy udziale izoenzymów cytochromu P450
CYP 3A4 CYP 2D6 CYP 2C9
substraty
inhibitory
induktory wysoce oporny na indukcję
  • ryfampicyna
  • barbiturany
  • fenytoina

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Małgorzata Cierniak-Piotrowska, Grażyna Marciniak, Joanna Stańczak, Rozdział 5. Statystyka zgonów i umieralności z powodu chorób układu krążenia, [w:] Zbigniew Strzelecki, Janusz Szymborski (red.), Zachorowalność i umieralność na choroby układu krążenia a sytuacja demograficzna Polski, Główny Urząd Statystyczny, 2015 [dostęp 2017-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-13].
  2. M.F. Piepoli i inni, Zapobieganie chorobom sercowo-naczyniowym w praktyce klinicznej. Podsumowanie wytycznych towarzystw europejskich 2016, „European Heart Journal”, 37, Oxford University Press, 2016, s. 2315–2381, ISSN 0195-668X [dostęp 2017-04-10].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]