Christo Prodanow

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Christo Prodanow
Ilustracja
Pomnik w Christo Prodanowa w Karlovo
Data i miejsce urodzenia

24 lutego 1943
Karłowo (Bułgaria)

Data i miejsce śmierci

21 kwietnia 1984
Mount Everest

Zawód, zajęcie

aplinista

Narodowość

bułgarska

Odznaczenia
Bohater Ludowej Republiki Bułgarii
Order Georgi Dimitrowa (Bułgaria) Order Georgi Dimitrowa (Bułgaria)

Christo Prodanow, bułg. Христо Проданов (ur. 24 lutego 1943 w Karłowie, zm. 21 kwietnia 1984) – alpinista, himalaista, pierwszy bułgarski zdobywca ośmiotysięcznika oraz najwyższego szczytu świata, Mount Everestu, na którym zmarł podczas zejścia.

Wykształcenie i zawód[edytuj | edytuj kod]

Średnie wykształcenie zdobył w Technikum Mechanicznym, jego specjalnością zawodową była obróbka cieplna metali. W latach 1964–1966 uczył się w Wyższej Szkole Kultury Fizycznej, specjalizując się w turystyce i alpinizmie. Następnie przeniósł się do Wyższej Szkoły Chemiczno-Technologicznej, w której w 1972 roku ukończył specjalność metalurgia metali czarnych. Pracę zawodową rozpoczął w Kombinacie Metalurgicznym "Lenin" w Perniku, w 1976 roku przeniósł się Kombinatu Metalurgicznego "Kremikowci", gdzie pełnił funkcję inżyniera-metalurga.

Wspinaczki[edytuj | edytuj kod]

Zainteresowanie wspinaczką przejawiał od około dziesiątego roku życia. Z przyjaciółmi lub częściej samodzielnie zdobywał kolejne szczyty Starej Płaniny, m.in. najwyższy z nich – Botew (2376 m n.p.m.). W czasie nauki w Technikum Mechanicznym w Płowdiwie założył grupę alpinistyczną, z którą odbył wiele krajowych wypraw górskich oraz uczestniczył w letnich i zimowych kursach alpinizmu. Na przełomie lat 50. i 60. po raz pierwszy wziął udział we wspinaczkach zagranicznych: w Rumunii i, już jako członek narodowej drużyny alpejskiej, w Jugosławii (w Alpach Julijskich). W następnych latach kontynuował wspinaczkę w Bułgarii, pokonując wiele istniejących szlaków, jak również wyznaczając dziesiątki nowych. Był inicjatorem zimowych wypraw na drogi typu direttissima. Niektóre z przebytych przez niego szlaków nie zostały dotąd pokonane po raz drugi. W 1965 roku Prodanow odbył pierwszą wyprawę w Kaukaz, zdobywając m.in. Elbrus, a w 1967 reprezentował Bułgarię (wraz z Atanasem Kowandżiewem) na spotkaniu alpinistów w Chamonix, pokonując m.in. trawers na Mont Blanc, a także zdobywając Grandes Jorasses drogą przez północną ścianę.

W 1974 roku razem z Trifonem Dżambazowem zdobył w wyjątkowo trudnych warunkach (burze i huraganowe wiatry) jeden z najbardziej znanych szczytów świata, Matterhorn. Trzy lata później wraz z grupą przyjaciół wszedł na Petit Dru od północnej strony. W 1976 roku wziął udział w drugiej (pierwsza w 1971 roku, bez Prodanowa, była nieudana) bułgarskiej wyprawie na Noszak (7492 m n.p.m.). Sukces ekspedycji pozwolił mu wejść do wąskiego grona bułgarskich himalaistów. Następne swoje znaczące wspinaczki odbył w Pamirze, zdobywając pięciokrotnie Szczyt Lenina (7134 m n.p.m.), czterokrotnie Szczyt Korżeniewskiej (7105 m n.p.m.) i dwukrotnie Pik Komunizmu (7495 m n.p.m.). Ogółem dwanaście razy wchodził na siedmiotysięczniki, co pozostaje rekordem w historii bułgarskiego himalaizmu.

30 kwietnia 1981 roku Prodanow, wspinając się samodzielnie na szczyt Lhotse (8516 m n.p.m.), został pierwszym bułgarskim zdobywcą ośmiotysięcznika. Wyprawę, którą odbył bez użycia maski tlenowej, opisał później w książce Lhotse – 8516 m (bułg. Лхотце – 8516 м, wydawnictwo Medicina i Fizkultura, Sofia, 1982).

W kwietniu 1984 roku wyruszył na Mount Everest, najwyższą górę świata (8848 m n.p.m.). W wyprawie uczestniczyło kilka osób, jednak Prodanow wyprzedził pozostałych i rozbił obóz na wysokości 6050 m n.p.m., w którym grupa ponownie się zebrała. Na szczyt wyruszył tylko w towarzystwie jednego Szerpy, gdyż pozostali uczestnicy wyprawy nie zdecydowali się na wspinaczkę bez masek tlenowych, co dla Prodanowa było warunkiem kontynuowania wspinaczki. Na wysokości około 8400–8500 m n.p.m. zrezygnował również Szerpa, wobec czego Bułgar samodzielnie pokonywał ostatni odcinek drogi. Na szczyt dotarł 20 kwietnia o godzinie 18:10 miejscowego czasu i został tym samym pierwszym bułgarskim zdobywcą Mount Everestu. W drodze powrotnej zaginął, przypuszcza się, że jego ciało spoczywa na północnej stronie góry, na wysokości ok. 8700 m n.p.m.

Ważniejsze osiągnięcia wspinaczkowe[edytuj | edytuj kod]

Ośmiotysięczniki[edytuj | edytuj kod]

  • Lhotse (8516 m) – 30 kwietnia 1981, samotnie, bez maski tlenowej, po raz pierwszy w historii bułgarskiego himalaizmu
  • Mount Everest (8848 m) – 20 kwietnia 1984, samotnie, bez maski tlenowej, po raz pierwszy w historii bułgarskiego himalaizmu.

Siedmiotysięczniki[edytuj | edytuj kod]

  • Szczyt Lenina (7134 m) – 6 sierpnia 1975, 28 lipca 1982, 5 sierpnia 1982, 13 lipca 1983, 2 sierpnia 1983
  • Szczyt Komunizmu (7495 m) – 27 lipca 1980, 24 lipca 1983
  • Szczyt Korżeniewskiej (7105 m) – 28 lipca 1979, 31 lipca 1979, 8 sierpnia 1982, 29 lipca 1983
  • Noszak (7492 m) – 30 lipca 1976.

Alpy[edytuj | edytuj kod]

  • Matterhorn (4471 m) (północna ściana) – 21–26 września 1974, wraz z Trifononem Dżambazowem, po raz pierwszy w historii bułgarskiego alpinizmu
  • Grandes Jorasses (4208 m) (północna ściana, filar Walkera) – 30 lipca – 1 sierpnia 1967, wraz z Atanasem Kowandżijewem, po raz pierwszy w historii bułgarskiego alpinizmu
  • Petit Dru (3733 m): Filar Bonattiego – 16–18 lipca 1967; route des Guides – 3–8 września 1977, po raz pierwszy i jedyny w historii bułgarskiego alpinizmu
  • Mont Blanc (4807 m) (Centralny Filar Freney) – 15–16 lipca 1969, po raz pierwszy w historii bułgarskiego alpinizmu.

Kaukaz[edytuj | edytuj kod]

  • Uszba (4710 m) (drogą przez tzw. Krzyż) – 25–28 lipca 1970, po raz pierwszy w historii bułgarskiego alpinizmu
  • Szelda (4012) (trawers) – 24 lipca – 1 sierpnia 1973, po raz pierwszy i jedyny w historii bułgarskiego alpinizmu.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]