Zrąbień

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Chrysobothris)
Zrąbień
Chrysobothris[1]
Eschscholtz, 1829
Ilustracja
Chrysobothris chrysostigma - gatunek typowy rodzaju
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

sprężykokształtne

Nadrodzina

bogatki

Rodzina

bogatkowate

Podrodzina

Buprestinae

Plemię

zrąbienie

Rodzaj

zrąbień

Synonimy
  • Aglaura Gistel, 1848[2]
  • Amblis Gistel, 1834[2]
  • Buprestis (Chrysobotris) Eschscholtz, 1829[2]
  • Buprestis (Odontomus) Kirby, 1837[2]
  • Ceratobothris Pochon, 1972[2]
  • Euocys Gistel, 1856[2]
  • Tamina Gistel, 1848[2]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Chrysobothris affinis
Chrysobothris affinis
Chrysobothris affinis
Chrysobothris affinis
Budowa larwy Chrysobothris sp.

Zrąbień[3] (Chrysobothris) – rodzaj chrząszczy zaliczany do rodziny bogatkowatych (Buprestidae Leach 1815), podrodziny Buprestinae Lacordaire, 1857 i plemienia Chrysobothrini Gory & Laporte, 1838 dla którego stanowi rodzaj typowy[4][5].

Takson Chrysobothris jako samodzielny rodzaj wyodrębniony został z rodzaju Buprestis. Jego gatunkiem typowym jest Chrysobothris chrysostigma (oryginalnie opisany przez Linneusza w 1758 roku jako Buprestis chrysostigma)[4][5]. Wyróżnia się trzy podrodzaje[5]:

  • Chrysobothris Eschscholtz 1829
  • Abothris Semenov & Richter 1934
  • Colobothris Théry 1936

Wywodząca się z greki nazwa rodzajowa oznacza „o złotych dołkach” i odnosi się budowy pokryw skrzydeł na których występują zazwyczaj metalicznie ubarwione zagłębienia. Znana jest ona w dwóch wariantach. Pierwotnie opublikowana została wersja w pisowni „Chrysobotris” która jest jednak niepoprawna ortograficznie i może być efektem przypadkowego pominięcia litery „h”. W późniejszych pracach entomologicznych a także na etykietach okazów z kolekcji Eschscholtza występuje powszechnie dziś używana, utrwalona i sugerowana jako prawidłowa wersja w pisowni „Chrysobothris”[4][5].

Chrysobothris sp., wraz z Agrilus sp., jest jednym z dwóch kosmopolitycznych rodzajów w obrębie rodziny bogatkowatych[6]. Obejmuje on 708 opisanych do 2010 r. gatunków rozsiedlonych we wszystkich krainach zoogeograficznych[5]. Z całą pewnością istnieje też duża liczba kolejnych, jeszcze nieodkrytych[7]. Część z gatunków różnicuje się ponadto na podgatunki, których opisano około 35[6]. Rozsiedlenie znanych przedstawicieli rodzaju Chrysobothris jest nierównomierne w różnych obszarach geograficznych, np. w USA i Kanadzie występuje około 130 z nich, w Australii natomiast zaledwie 12[8][9]. W Europie stwierdzono występowanie 9 gatunków z których cztery zaliczają się do fauny Polski[10][11]:

  • Chrysobothris affinis (Fabricius, 1794) (syn. Ch. materculae Hołyński, 1975) – zrąbień dębowiec. W Polsce prawdopodobnie występuje na całym obszarze z wyjątkiem wyższych partii gór. Larwy żyją pod korą osłabionych okazów drzew liściastych, w szczególności dębów i buków[12].
  • Chrysobothris chrysostigma (Linnaeus, 1758) – gatunek borealno-górski, w Polsce znany z nielicznych stanowisk. Larwy żyją w łyku lub pod korą świerków, rzadziej innych drzew iglastych[12].
  • Chrysobothris igniventris Reitter, 1895 – zrąbień sosnowiec. W kraju gatunek rzadko notowany, dawniej mylony z Ch. solieri. Larwy żerują na sosnach, rzadziej na świerkach[12].
  • Chrysobothris solieri (Castelnau et Gory, 1837) – w Polsce wykazywany z nielicznych stanowisk, często na podstawie błędnie oznaczonych okazów Ch. igniventris. Jego aktualne występowanie w kraju wymaga potwierdzenia. Larwy rozwijają się na młodych, osłabionych sosnach[12][11].

Ponadto do rodzaju Chrysobothris należą następujące gatunki (pominięto wymienione wyżej)[5]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Chrysobothris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Rodzaj Chrysobothris w serwisie BioLib.cz (www.biolib.cz). [dostęp 2013-03-23].
  3. ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Dział I zoologiczny, oddział zwierząt bezkręgowych. IV. Chrząszcze czyli tęgoskrzydłe (Coleoptera). Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 141.
  4. ↑ a b c G.H. Nelson. Chrysobothris Eschscholtz, 1829 and Dicerca Eschscholtz, 1829 (Insecta, Coleoptera): proposed conservation as the correct original spellings. „Bulletin of Zoological Nomenclature”. 4(2), s. 120-121, 1992. 
  5. ↑ a b c d e f Check-lista bogatkowatych świata w serwisie "The World of Jewel Beetles" (www.fond4beetles.com). [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 marca 2018)].
  6. ↑ a b C.L. Bellamy. A new species of Chrysobothris Eschscholtz, 1829, the first from Fiji (Coleoptera: Buprestidae). „Zootaxa”. 2261, s. 63-65, 2009. Magnolia Press. 
  7. ↑ C.L. Bellamy. A New Species of Chrysobothris Eschscholtz from Parque Nacional de Chiribiquete, Colombia (Coleoptera: Buprestidae). „The Coleopterists Bulletin”. Vol. 49 (2), s. 191-194, 1995. The Coleopterists Society. 
  8. ↑ R.L. Westcott. Notes on Taxonomy, Ecology and Distribution for Some Species of Chrysobothris Eschscholtz (Coleoptera: Buprestidae) Occurring in the United States (including Hawaii) and Canada. „The Coleopterists Bulletin”. Vol. 44 (3), s. 323-343, 1990. The Coleopterists Society. 
  9. ↑ T.J. Hawkeswood. Review of the biology of four Australian species of the genus Chrysobothris Eschscholtz, 1829 (Coleoptera: Buprestidae). „Calodema”. 8, s. 42-44, 2006. 
  10. ↑ Rodzaj Chrysobothris w serwisie Fauna Europaea. [dostęp 2013-03-23].
  11. ↑ a b R. Królik, 2010: Check-lista bogatkowatych Polski w serwisie Entomo.pl (www.entomo.pl). [dostęp 2013-03-23].
  12. ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea. Chrząszcze – Coleoptera. Katalog Fauny Polski. Część XXIII, tom 10. Warszawa: 1985.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zrąbień&oldid=71127963”