Chrzan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez MalarzBOT (dyskusja | edycje) o 21:34, 25 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Chrzan
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Klad

rośliny naczyniowe

Klad

rośliny nasienne

Klasa

okrytonasienne

Klad

różowe

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

chrzan

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} P. Gaertn., B.Meyer & Scherb.
Oek.-Techn. Fl. Wetterau 2: 426. Mai-Jul 1800[1]

Chrzan (Armoracia P. Gaertn., B. Meyer & Scherb.) – rodzaj bylin z rodziny kapustowatych do którego należą trzy gatunki[3][4], w tym tylko jeden występujący w Polsce – chrzan pospolity[5]. Zasięg rodzaju obejmuje centralną i południową Europę oraz rosyjski Daleki Wschód i Syberię. Chrzan pospolity rośnie zawleczony i zdziczały także w Ameryce Północnej[6] oraz w Chinach[7].

Morfologia

Kwitnący chrzan pospolity
Pokrój
Rośliny zielne z tęgim korzeniem, nagie, z pędem prosto wzniesionym, rozgałęziającym się w górnej części[7][6].
Liście
Odziomkowe liście długoogonkowe, pojedyncze, całobrzegie lub tępo ząbkowane. Liście łodygowe w dole pędu ogonkowe, wyżej siedzące, pierzasto wcinane[7][6].
Kwiaty
Zebrane w wielokwiatowe grona i wiechy, czasem baldachowato spłaszczone. Kwiatostany wydłużają się podczas owocowanie. Działki kielicha jajowate do owalnych, rozpostarte lub wzniesione, nagie, nie rozszerzone woreczkowato u nasady. Płatki korony białe, wzniesione, dłuższe od kielicha. Mają w górze kształt jajowaty do lancetowatego, ale zawsze tępe na szczycie, u dołu z krótkim paznokciem. Pręcików sześć, z miodnikami u ich nasady, słabo dwusilne. Zalążnia górna z 8–20 zalążkami, na szczycie z krótką szyjką (do 2 mm) lub bez niej, znamię główkowate[7][6].
Owoce
Podłużne łuszczyny lub łuszczynki jajowate do kulistych[7][6].

Systematyka

Rodzaj blisko spokrewniony z rodzajem rzepicha (Rorippa)[8].

Synonim taksonomiczny[1]

Raphanis Moench

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)

Należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), rzędu kapustowców (Brassicales), kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta )[2].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kapustowate (Brassicaceae Burnett), rodzaj chrzan (Armoracia Gaertn., Mey. et Scherb.)[9].

Gatunki[10]

Zastosowanie

Korzenie chrzanu pospolitego są używane jako przyprawa, a także jako roślina lecznicza[10]. W medycynie niekonwencjonalnej stosuje się go przy bólach mięśniowych pleców i w pasie, przy przeziębieniach, ranach ropiejących, wrzodach, zapaleniu korzonków nerwowych, zapaleniu uszu[11].

Przypisy

  1. a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-21].
  2. a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-05-13]. (ang.).
  3. Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
  4. Armoracia. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2016-02-13].
  5. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. a b c d e Ihsan A. Al-Shehbaz: Armoracia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-02-13].
  7. a b c d e Armoracia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-02-13].
  8. Andreas Franzke, Katrin Pollmann, Walter Bleeker, Ralf Kohrt and Herbert Hurka. Molecular Systematics of Cardamine and Allied Genera (Brassicaceae): ITS and Non-Coding Chloroplast DNA. „Folia Geobotanica”. 33, 3, s. 225-240, 1998. 
  9. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Armoracia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-21]. (ang.).
  10. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-10-15].
  11. Jadwiga Górecka, Apteka Natury, Agencja Wydawnicza "Morex", s. 107, ISBN 83-7250-014-2.