Chwałowice (Rybnik)
| Dzielnica Rybnika | |||
 Familoki w Chwałowicach | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miasto | |||
| W granicach Rybnika |
1 stycznia 1973[1] | ||
| SIMC |
0942825 | ||
| Zarządzający |
Jędrzej Konieczny | ||
| Populacja (2024) • liczba ludności |
| ||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 032 | ||
| Kod pocztowy |
44-206 | ||
| Tablice rejestracyjne |
SR | ||
Położenie na mapie Rybnika  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||
| 50°04′02,2800″N 18°32′58,2000″E/50,067300 18,549500 | |||
| Strona internetowa | |||
Chwałowice (niem. Chwallowitz) – dzielnica Rybnika położona na południe od centrum miasta, w latach 1945–1954 siedziba gminy Chwałowice, a w latach 1967–1973 samodzielne miasto. Chwałowice liczą ok. 6860 mieszkańców[3].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiej nazwy „chwała” oznaczającej sławę, wielką wartość[4]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Chwalowice podając jej znaczenie „Herrlicher, gepriesener Ort” czyli po polsku „Wspaniała, chwalebna miejscowość”[4]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Chwallowitz[4] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.
Jako osobna miejscowość Chwałowice zostały wymienione w łacińskich dokumentach średniowiecznych w 1228 Falevich oraz 1305 Quelowicz[5].
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
W dzielnicy znajduje się kopalnia węgla kamiennego KWK „Chwałowice”, Wydział Zamiejscowy w Rybniku Okręgowego Urzędu Miar w Katowicach oraz Sanktuarium św. Teresy od Dzieciątka Jezus.
Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Chwałowicach obóz pracy nr 32 podlegający Centralnemu Zarządowi Przemysłu Węglowego, który działał przy KWK Chwałowice[6].
W południowej części znajduje się osiedle familoków z początku XX wieku[7], 13 lipca 2023 wpisane do rejestru zabytków (nr rej. A/1225/23)[8].
Przewodnicząca Rady Dzielnicy: Magdalena Biernacka-Królik
Przewodniczący Zarządu Dzielnicy: Jędrzej Konieczny
-
-
Gmach dyrekcji kopalni Chwałowice -
Budynek Ulicy Kupieckiej 2 przy której znajduje się Filia Urzędu Pocztowego nr 1 w Chwałowicach. -
Skrzyżowanie ulic 1 Maja i Śląska -
Bloki przy ulicy Pukowca -
Szkoła Podstawowa nr 13
.jpg)
Sport[edytuj | edytuj kod]
21 września 1919 roku w Chwałowicach utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Działalność rozpoczęło 10 maja 1920 roku i w momencie tym liczyło 30 członków, a pod koniec roku 42 członków[9]. Koło to podlegało organizacyjnie Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” w Rybniku[10] i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła.
Prezesem organizacji był Antoni Szukalski, naczelnikiem Konstantyn Neuman. W latach 1922-24 działalność została zawieszona. W 1924 roku organizacja otrzymała sztandar. W 1925 roku funkcję prezesa objął Jan Raszyk, sekretarzem był Ewald Rak, skarbnikiem Leopold Kuczera, a naczelnikiem Marcin Franke[9].
Rozwój działalności Sokoła przerwał w 1939 roku wybuch II wojny światowej. W okresie powojennym nie została reaktywowana ponieważ członkowie oraz sama idea towarzystwa była prześladowana przez władze komunistyczne.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chwałowice 2 (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 660.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 325
- ↑ Rybnik.eu – Serwis Miejski – Kamień.
- ↑ Chwałowice [online], www.rybnik.eu [dostęp 2024-03-26] (pol.).
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 66, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Franz Idzikowski, "Geschichte Stadt udn ehemaligen Herrschaft Rybnik in Oberschlesien", Maruschke&Berendt, Breslau 1861, str. 16.
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 111.
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 24 sierpnia 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-09-27]
- ↑ a b Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 203.
- ↑ „Działalność Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na ziemi rybnickiej w latach 1898–1939”, Rybnicki Kurier Muzealny nr 4, czerwiec 2012.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wincenty Ogrodziński: Dzieje Dzielnicy Śląskiej "Sokoła". Katowice: TG Sokół w Katowicach, 1937.
