Cmentarz żydowski w Tarnowie
 nr rej. A-22 z 28.09.1976 (Tar)
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Szpitalna |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie | |
| Powierzchnia cmentarza |
3,2 ha |
| Data otwarcia |
przed 1881 |
Położenie na mapie Tarnowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°01′07,26″N 20°59′41,45″E/50,018683 20,994847
| |
Cmentarz żydowski w Tarnowie – kirkut znajdujący się w przy ul. Szpitalnej, w Tarnowie, będący jednym z najstarszych cmentarzy żydowskich w Polsce[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Data założenia nekropolii nie jest znana, na podstawie zachowanych dokumentów zakłada się, że cmentarz istniał w już w 1581 roku[1][3]. Jeden z najstarszych zachowanych cmentarzy w południowej Polsce. Na powierzchni 3,2 ha znajduje się około trzech tysięcy zachowanych nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1667 roku[a].
Oryginalna stara brama wejściowa na cmentarz, przez którą przeszły tysiące Żydów, idąc na śmierć podczas Zagłady, znajduje się w Muzeum Holokaustu (od 1991) w Stanach Zjednoczonych[4]. Oryginalną bramę zastąpiono kopią. Za bramą, po prawej stronie, znajduje się masowa mogiła około 25 tysięcy zamordowanych Żydów z tarnowskiego getta[b]. W 1946 roku Dawid Beckert ustawił w tym miejscu pomnik w kształcie złamanej kolumny, pochodzącej z ruin Nowej Synagogi.
W lutym 1988 roku powstał w Tarnowie Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, z którego inicjatywy podjęto prace porządkowe i renowacyjne na cmentarzu. Odnowiono ogrodzenie, a od 2000 roku prowadzi się prace przy oczyszczaniu cmentarza.
W 2018 roku, na kwaterze wojskowej, odnowiono 27 nagrobków należących do żołnierzy zmarłych podczas I wojny światowej[5].
Z przeprowadzonych podczas remontu cmentarza w latach 2018–2019 badań geologicznych wynika, że na terenie nekropolii spoczywa ponad 11 tysięcy osób[2].
W czerwcu 2020 roku na murze kirkutu nieznani sprawcy umieścili obraźliwe dla Żydów hasła, podobnie jak kilkanaście miesięcy wcześniej. Wandale uszkodzili fragment muru u zbiegu ruchliwych ulic Słonecznej i Starodąbrowskiej, który zlokalizowany jest poza zasięgiem, zainstalowanych przy wejściu do nekropolii, kamer monitoringu. Według Adama Bartosza, z tarnowskiego Komitetu Opieki na Zabytkami Kultury Żydowskiej, wyczyszczenie lub zamalowanie napisów graffiti, którymi pokryto wykonany z cegieł fragment muru, będzie utrudnione[6].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Cmentarz w Tarnowie - Wirtualny Sztetl. sztetl.org.pl. [dostęp 2018-11-21].
- ↑ a b Renowacja tarnowskiego Kirkutu dobiega końca. radiokrakow.pl. [dostęp 2019-05-28].
- ↑ Cmentarz żydowski w Tarnowie Jewish cemetery in Tarnow. kirkuty.xip.pl. [dostęp 2018-11-21].
- ↑ Tarnów. Żydzi, Cyganie i Bem - Kraków - NaszeMiasto.pl. krakow.naszemiasto.pl. [dostęp 2018-06-02].
- ↑ Tarnów. Konsul Austrii i studenci z Izraela oddali hołd żołnierzom, którzy spoczywają na Cmentarzu Żydowskim [Zdjęcia - Gazetakrakowska.pl]. gazetakrakowska.pl. [dostęp 2018-11-21].
- ↑ Marcin Golec: Wandale znowu zdewastowali mur tarnowskiego cmentarza żydowskiego – Tarnów – Wiadomości – Radio Kraków. radiokrakow.pl, 2020-06-11. [dostęp 2020-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-11)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 220–221.
- Mapa WIG Tarnów Pas 48 Słup 32 Warszawa 1937 r.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz żydowski w Tarnowie na portalu Wirtualny Sztetl
- Cmentarz żydowski w Tarnowie (www.kirkuty.xt.pl)
