Cmentarz Posada w Sanoku
 Widok od ulicy Lipińskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Kazimierza Lipińskiego |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Data otwarcia |
1902 |
Położenie na mapie Sanoka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |
| 49°32′30″N 22°13′10″E/49,541667 22,219444 | |
Cmentarz Posada w Sanoku – cmentarz w Sanoku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jest położony na terenie dzielnicy Posada przy ulicy Kazimierza Lipińskiego[1].
Został założony w 1902, gdy wybudowano również kaplicę cmentarną[2]. W zamierzeniu cmentarz powstał dla pochówków mieszkańców III dzielnicy Sanoka, Posady Olchowskiej; najstarsze nagrobki pochodzą z początku XX wieku[3]. Teren cmentarza powiększono w 1931 o ok. 100 arów, w 1939 cmentarz został skomunalizowany[4]. W okresie PRL została zbudowana na cmentarzu kaplica przedpogrzebowa. Wymiary cmentarza wynoszą ok. 250m X 150m.
W 2014 na terenie cmentarza został umieszczony krzyż upamiętniający ofiary wybuchu i pożaru na terenie Fabryki Gumy w Sanoku 2 sierpnia 1944[5]. Pierwotnie został ustanowiony w 1994 i zainstalowany przy ulicy Dworcowej w Sanoku[6]. Inskrypcja na tabliczce pamiątkowej głosi: Krzyż postawiono dla upamiętnienia kilkadziesiąt osób, którzy ponieśli tragiczną śmierć w płomieniach jako żywe pochodnie – na skutek wybuchu materiałów palnych na terenie Fabryki gumy w dniu 2 sierpnia 1944 roku. Pamięć o Nich pozostanie żywa w naszych sercach. Mieszkańcy Dzielnicy Posada[7]. Po stworzeniu nowego pomnika krzyż został przeniesiony na cmentarz Posada[8].
Nekropolia bywa też określana jako „cmentarz posadzki”[9]. Cmentarz został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[10].
Pochowani[edytuj | edytuj kod]
Na cmentarzu zostało pochowanych wiele osób związanych z położoną nieopodal sanocką Fabryki Wagonów i Maszyn (późniejszy Autosan).
- Wojskowi i funkcjonariusze
- Piotr Zając (1866-1934), członek Związku Strzeleckiego, Legionista II Brygady
- Adam Duraczyński (1888-1940), starszy przodownik Policji Państwowej
- ppor. Kazimierz Dańczak (1914-1944), nauczyciel, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz Armii Krajowej, podporucznik
- Tadeusz Żołnierczyk (1924-1945), poległy na posterunku MO w Hoczwi w walce z oddziałami UPA
- ppor. Mieczysław Bogaczewicz (1921-1946), oficer Wojska Polskiego
- Franciszek Bittner (1909-1957), powstaniec warszawski[11]
- Marcin Drwięga (1897-1961)
- Leopold Konarski (1908-1973), uczestnik ruchu oporu podczas II wojny światowej w ZWZ-AK
- Wacław Machnik (1915-1976), żołnierz, nauczyciel, działacz społeczny
- Antoni Drwięga (1913-1977), powstaniec warszawski
- Filip Schneider (1896-1979), w latach 1944–1948 pierwszy powojenny dyrektor Fabryki Kotłów i Wagonów L.Zieleniewski i Gamper (obecnie Autosan), do sierpnia 1944 żołnierz AK zgrupowania OP-23, działacz PPS, współorganizator Technikum Mechanicznego w Sanoku, prezes klubu Stal Sanok
- Jan Senuś (1923-1986), żołnierz, piłkarz, pracownik Autosanu
- Władysław Pruchniak (1904-1991), oficer AK
- Edward Tomczak (1923-2000), żołnierz, technik mechanik, działacz społeczny
- inż. Franciszek Harłacz (1924-2000), żołnierz, pracownik Autosanu, działacz społeczny i polityczny
- inż. Aleksander Ćwiertnia (1916-2002), uczestnik kampanii wrześniowej, absolwent Politechniki Krakowskiej
- Franciszek Domagała (1919-2008), żołnierz AK
- Marian Grzegorzewicz (1920-2012), ostatni kadet II Rzeczypospolitej
- kpt. Emil Buras (1924-2013), uczestnik II wojny światowej, działacz kombatancki
- mjr Ludwik Pietrzkiewicz (1928-2013), oficer WP
- Jadwiga Skulich (1926-2013), żołnierz AK
- Inni
- Juliusz Bruna (1876-1950), pracownik fabryki wagonów, działacz społeczny i samorządowy
- Tadeusz Nazarkiewicz (1912-1955), pracownik fabryki wagonów, działacz sportowy, współzałożyciel klubu Stal Sanok
- dr Jan Świerzowicz (1887-1963). nauczyciel, dyrektor szkolny
- Antoni Fichtel (1889-1965), pracownik fabryki maszyn i wagonów
- Maciej Kluska (1871-1967), naczelnik gminy Posada Olchowska[12]
- Bronisław Bekalik (1922-1968), pracownik Autosanu
- Wacław Machnik (1915-1970), nauczyciel, żołnierz
- Andrzej Szczudlik (1900-1970), działacz robotniczy, socjalistyczny i komunistyczny, starosta powiatu sanockiego, poseł na Sejm PRL II kadencji
- Jan Żołnierczyk (1888-1974), działacz robotniczy i komunistyczny
- Władysław Bodziak (1903-1974), uczestnik walk pod Monte Cassino
- Wacław Czaja (1910-1975), uczestnik walk pod Monte Cassino
- Jan Gawlewicz (1901-1976), budowniczy
- Stanisław Janczura (1912-1976), piłkarz, trener i działacz piłkarski, pracownik Autosanu
- Maria Bruna (1910-1972), nauczycielka Technikum Mechanicznego
- Tadeusz Mielecki (1908-1980), pracownik Autosanu
- Eugenia Żołnierczyk (1922-1993), pracownica fabryki wagonów i autobusów
- Władysław Radzik (1919-1994), inżynier, pracownik Autosanu
- Władysław Gut (1912-1995), pracownik fabryki wagonów i autobusów
- Kazimierz Rzeszutko (1907-1996), działacz polityczny
- Władysław Bekalik (1920-1997), pracownik fabryki wagonów i autobusów
- Stanisław Adamiak (1918-1998), pracownik Autosanu
- Emil Skalny (1926-2000), działacz
- Zdzisław Prusiecki (1934-2000), pracownik Autosanu, działacz polityczny
- Jan Skulich (1920-2002), pracownik Autosanu, działacz sportowy
- Grzegorz Pastuszak (1976-2003), hokeista
- Marian Jaszczor (1921-2004), pracownik Autosanu
- Maria Świerzowicz (1921-2006), nauczycielka. pedagog
- Kazimierz Serbin (1950-2006), nauczyciel, w latach 1986-2004 dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego im. Komisji Edukacji Narodowej w Sanoku
- Marian Żołnierczyk (1940-2008), polityk, poseł na Sejm PRL VII i VIII kadencji
- Tadeusz Nowakowski (1934-2011), bokser, trener
- Duchowni
- ks. Eugeniusz Osękowski (1940-1972), upamiętniony tablicą w kaplicy cmentarnej
- Grobowiec księży parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku: ks. prałat Kazimierz Pyś (1920-2003), ks. kan. Kazimierz Pszon (1933-2005), ks. kan. Tadeusz Menio (1937-2006), ks. Bronisław Żołnierczyk (1940-2020)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarze w Sanoku
- Cmentarz Centralny w Sanoku
- Cmentarz Olchowiecki w Sanoku
- Cmentarz Południowy w Sanoku
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku
- Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Uchwała Nr Xll l 100 l 11 Rady Miasta Sanoka z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawie uchwalenia Regulaminu Cmentarry Komunalnych, położonych na terenie Gminy Miasta Sanoka. bip.um.sanok.pl, 2011. s. 3. [dostęp 2016-05-04].
- ↑ Edward Zając. „Sowa na gaju” – czyli o Posadzie Olchowskiej w latach 1900–1931. „Tygodnik Sanocki”. Nr 52-53 (423-424), s. 13, 24-31 grudnia 1999.
- ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku, 1991, s. 8.
- ↑ Bałda 2012 ↓, s. 65.
- ↑ Bałda 2014 ↓, s. 6, 12, 24.
- ↑ Bałda 2014 ↓, s. 6, 12.
- ↑ Bałda 2014 ↓, s. 12.
- ↑ Bałda 2014 ↓, s. 24, 26.
- ↑ Bałda 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 4. [dostęp 2016-10-20].
- ↑ Franciszek Bittner. 1944.pl. [dostęp 2021-05-04].
- ↑ Bałda 2012 ↓, s. 62-63.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 1-194. ISBN 978-83-935385-7-7.
- Waldemar Bałda: Byli jak żywe pochodnie... W 70. rocznicę tragedii w dawnej fabryce gumy w Sanoku. Sanok: Społeczny Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Tragedii z 1944 r. w Sanockiej Dzielnicy Posada, 2014, s. 1-52. ISBN 978-83-934-513-8-8.