Cmentarz jeńców radzieckich w Zambrowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cmentarz jeńców radzieckich w Zambrowie
Obiekt zabytkowy nr rej. A-423 z 30.12.1991[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Zambrów

Adres

ul. Mazowiecka

Typ cmentarza

wojskowy

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

ok. 1 ha

Liczba pochówków

ponad 12 tysięcy

Data ostatniego pochówku

lata 90. XX wieku

Położenie na mapie Zambrowa
Mapa konturowa Zambrowa, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz jeńców radzieckich w Zambrowie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz jeńców radzieckich w Zambrowie”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz jeńców radzieckich w Zambrowie”
Położenie na mapie powiatu zambrowskiego
Mapa konturowa powiatu zambrowskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz jeńców radzieckich w Zambrowie”
Ziemia52°58′20,0″N 22°15′29,5″E/52,972222 22,258194
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz jeńców radzieckich w Zambrowie – położony przy ul. Mazowieckiej; urządzony na planie prostokąta o pow. ok. 1 ha. Cmentarz wpisany do rejestru zabytków (nr A-423/91).

Cmentarz powstał w XIX w. jako prawosławna nekropolia rosyjskiego garnizonu wojskowego. W tym okresie wybudowano na nim drewnianą kaplicę oraz wiele pomników nagrobnych. W dwudziestoleciu międzywojennym zdewastowany i zapomniany. W okresie II wojny światowej (po 1941 r.) wykorzystywany jako miejsce pochówku zmarłych czerwonoarmistów z miejscowego obozu jenieckiego.

Nekropolia gruntownie została przebudowana i uporządkowana w początku lat 60. Groby zostały umieszczone w dwunastu symetrycznych kwaterach. Główna aleja cmentarza prowadziła do pomnika umiejscowionego na osi wejścia, zwieńczonego gwiazdą pięciopromienną. Na pomniku znajdował się napis:

Tu spoczywa ponad 12 tysięcy żołnierzy Armii Radzieckiej wymordowanych w obozie jeńców w Zambrowie przez okupanta hitlerowskiego w okresie II wojny światowej. Cześć i chwała poległym za wolność i socjalizm – społeczeństwo Zambrowa w 19 rocznice wyzwolenia.

Wówczas też na cmentarzu złożono szczątki 53 żołnierzy Armii Czerwonej z 3 Armii 2 Frontu Białoruskiego, którzy zginęli w walkach o miasto w sierpniu 1944 r., pierwotnie pochowanych na skwerze w pobliżu ul. Kościelnej i Kościuszki.

Cmentarz jeńców radzieckich w Zambrowie przed remontem w 2010

W latach 90. na cmentarzu ustawiono pomnik Armii Czerwonej, usunięty z centrum miasta. W tej samej dekadzie na cmentarzu w dwóch bezimiennych mogiłach pochowano prochy dowódców i kursantów szkoły lotniczej 86 dywizji strzelców Armii Czerwonej poległych w czerwcu 1941 roku.

W 2010 r. dotychczasowy pomnik został wyburzony, a na jego miejscu wzniesiono niższy obelisk o wysokości 2,9 metra. Jego cokół obłożony został płytami granitowymi i zwieńczony czerwoną gwiazdą. U stóp pomnika wmurowano tablicę upamiętniającą pochowanych na nekropolii. Dwanaście dotychczasowych kwater grobowych, połączono w dwie umiejscowione po obu stronach pomnika. Inwestycja została sfinansowana przez Radę Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa, Podlaski Urząd Wojewódzki i Urząd Miasta Zambrów[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 90 [dostęp 2013-08-18].
  2. ↑ Zakończył się remont cmentarza żołnierzy radzieckich. 2010-11-15. [dostęp 2013-01-04].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zabytkowe cmentarze i mogiły województwa łomżyńskiego, oprac. Ewa Szerszeń, Warszawa 1991, s. 63.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cmentarz_jeńców_radzieckich_w_Zambrowie&oldid=70073853”