Collegium Anatomicum w Łodzi
 nr rej. A/331[1] z 22 grudnia 1992
| |
 Collegium Anatomicum w 2009 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Architekt | |
| Ukończenie budowy |
1897 |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°46′19,23″N 19°28′07,63″E/51,772008 19,468786
| |
Collegium Anatomicum w Łodzi – budynek znajdujący się przy ul. prez. G. Narutowicza nr 60 w Łodzi.
Budynek zajmowany jest przez Uniwersytet Medyczny. Pierwotnie pełnił funkcję Schroniska dla Starców i Kalek Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności, którego pierwszym prezesem został Juliusz Heinzel[3][4][5]. Jako przytułek zapewniał schronienie i opiekę lekarską kilkuset podopiecznym[3], zgodnie z przeznaczeniem miał pomagać 300 osobom[2][6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Chrześcijańskie Towarzystwo Dobroczynności powstało w Łodzi w 1875. Od tego czasu jego działacze starali się zapewnić pomoc najbardziej potrzebującym mieszkańcom miasta. Po kilkunastu latach działalności Towarzystwo na podstawie umowy z magistratem miejskim otrzymało plac przy ulicy Dzielnej 52 (obecna ul. prez. G. Narutowicza 60) z przeznaczeniem na budowę przytułku. Projekt budynku powstał w 1884, a sygnował go Franciszek Chełmiński. Mimo tego za autora projektu uważa się Otto Gehliga, który ze względu na brak wykształcenia i uprawnień nie mógł podpisać się pod projektem. Budowa była prowadzona w latach 1894–1896 a uroczyste otwarcie przytułku miało miejsce w 1897[3]. Trzypiętrowy budynek posiadał gazowe oświetlenie, wodociąg, kuchnię i jadalnię. W przytułku funkcjonowały kaplice: ewangelicka i katolicka[6][7][8].
Budynek należał do towarzystwa do 1939, kiedy przejęły go niemieckie władze okupacyjne. W czasie wojny w części budynku powstał schron, w wyniku czego gmach uległ uszkodzeniu. Po wojnie, w listopadzie 1945 budynek przekazano w użytkowanie Uniwersytetowi Łódzkiemu[2]. W 1950 wyłączono z uniwersytetu wydziały powiązane z medycyną i utworzono z nich Akademię Medyczną (obecnie Uniwersytet Medyczny) – budynek przeszedł na jej własność[7]. Zostało w nim zorganizowane Collegium Anatomicum, w 2015 mieściło katedry morfologii, patofizjologii, histologii i embrionologii[7]. Elementem dydaktycznym Collegium jest muzeum anatomiczne, w zasadzie niedostępne dla osób postronnych, znajdujące się w dawnej kaplicy przytułku[9].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Czterokondygnacyjny budynek został wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta. W jego części frontowej (elewacja południowa) mocno uwidoczniono boczne ryzality, natomiast na środku znajduje się nieznacznie zarysowany pseudoryzalit. Wschodnia i zachodnia elewacja również zwieńczone są pseudoryzalitami[7].
Elewacja budynku jest zróżnicowana, poszczególne kondygnacje różnią się od siebie, podkreślając układ poziomy. Pierwsza z kondygnacji jest otynkowana, boniowana, okna pozbawione są ozdób. Kolejna jest dwukolorowa – łączy elementy otynkowane z czerwoną cegłą o zróżnicowanych fakturach. Dwie ostatnie kondygnacje są oblicowane cegłą. Okna trzeciej kondygnacji są zwieńczone łukami arkadowymi. Czwarta kondygnacja posiada okna w formie neoromańskich biforiów[7]. Główne wejście, ozdobione neoromańskim portalem i rozetą, znajduje się w środkowym ryzalicie[7].
Nad wejściem znalazła się łacińska maksyma Res sacra miser (Miłosierdzie rzeczą świętą)[3], która później została zastąpiona innym napisem: „Collegium Anatomicum"[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 41 [dostęp 2020-08-29].
- ↑ a b c Kołodziej i Kronenberg 2015 ↓, s. 77.
- ↑ a b c d Kędzierski 2009 ↓, s. 93.
- ↑ Sosnowska 2011 ↓, s. 93–115.
- ↑ Zarys działalności ŁCHTD za czas od roku 1877 do końca 1902, z powodu 25-letniego jubileuszu, Łódź 1902.
- ↑ a b Niemieckimi śladami po "Ziemi Obiecanej". praca zbiorowa pod redakcją Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s. 127–128, ISBN 83-87080-43-8
- ↑ a b c d e f Kołodziej i Kronenberg 2015 ↓, s. 78.
- ↑ Łódź, ul. Narutowicza Gabriela 60 - Collegium Anatomicum.. fotopolska.eu. [dostęp 2022-03-29].
- ↑ Kołodziej i Kronenberg 2015 ↓, s. 79.
- ↑ Budynek byłego Przytułku dla Starców i Kalek Łódzkiego Crześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności.. www.polskaniezwykla.pl. [dostęp 2022-03-29].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karolina Kołodziej, Maciej Kronenberg, 70 lat Uniwersytetu Łódzkiego w przestrzeni miejskiej Łodzi (1945–2015), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015, ISBN 978-83-7969-817-2.
- Joanna Sosnowska, Działalność socjalna i opiekuńczo-wychowawcza Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności (1885–1940), Łódź 2011, ISBN 978-83-7525-522-5 [dostęp 2020-08-29].
- Dariusz Kędzierski, Ulice Łodzi, Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2009, s. 93, ISBN 978-83-61253-45-7.