Collegium Groeningianum
Collegium Groeningianum (pol. Kolegium Gröninga, zw. także Gröningsches Kollegium) – protestancka szkoła średnia, a od 1714 szkoła wyższa w Stargardzie.
Collegium zostało otwarte 28 września 1633 jako realizacja testamentu burmistrza Stargardu Petera Gröninga, zmarłego w 1631 roku. Gröning na ten cel przeznaczył cały swój majątek – 20 tysięcy guldenów. Fundacja i Collegium Groeninga skierowana była do młodzieży zdolnej, jednak nie posiadającej środków finansowych na dalsze kształcenie[1].
Szkoła kilkukrotnie opierała się pożarom i wojnom nawiedzającym miasto w XVII[2]. A liczba uczniów stale rosła i w 1704 roku wynosiła już 135 osób[3].
W 1714 szkołę przekształcono w uczelnię wyższą Collegium Groeningianum Illustrae i uzyskała prawo nadawania stopni profesorskich i docenckich[4]. Ustanowiono profesury: prawa, filozofii, matematyki, teologii, medycyny oraz lektoratu języka francuskiego[5]. Konkurencja drugiej szkoły w mieście oraz przeniesienie stolicy Pomorza Tylnego do Szczecina sprawiło, iż uczelnia traciła studentów. Ponowne ożywienie szkoła przeżyła w 1812, gdy trzy stargardzkie szkoły, tj. Collegium Groeningianum, Szkołę Ratuszową i Szkołę Realną, połączono w jedną – Königliches und Gröningsches Stadtgymnasium. W 1820 roku szkoła zyskała nowy budynek na terenie rozebranego klasztoru augustiańskiego[6].
W 1788 wprowadzono egzamin maturalny. Prawo do jego przeprowadzania na Pomorzu Zachodnim posiadały jedynie trzy szkoły, w tym Collegium[7].
Nowy (istniejący do dziś) budynek dla Collegium zbudowany został w 1882 roku i reprezentował on Niemcy na Wystawie Światowej w Chicago w 1893 roku jako wzorcowy budynek szkoły[8].
Najdłużej w historii szkoły funkcję rektora pełnił Gotthilf Samuel Falbe[9].
Do 1945 biblioteka Groeningianum posiadała bogaty siedemnastotysięczny zbiór woluminów (rękopisów, starodruków i inkunabułów), które szczęśliwie ocalały II wojnę światową jednak w latach 50. XX wieku zbiór z niewyjaśnionych przyczyn uległ rozproszeniu[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Olszewski E., Stargardzkie abc, Stargard 2001, s.89.
- ↑ Podleśna B.,Architektura Königliches und Gröningsche Gymnasium (I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza) w Stargardzie Szczecińskim, Stargard 2003
- ↑ Zenkner J., Stargard. Klejnot na pomorskim szlaku, Stargard 2006, s. 97.
- ↑ Falbe S., Geschichte des Gymnasiums zu Stargard, Stargard in Pommern 1831, s. 72.
- ↑ Schwann S., Dzieje szkolnictwa wyższego w Stargardzie [w:] Szczecin, zeszyt 7-8 (1961), s. 157.
- ↑ Majewski M., Śliwińska A., Wymarła tradycja. Collegium Groeningianum [w:] Wspólne dziedzictwo. Ze studiów nad stosunkiem spuścizny kulturowej na ziemiach zachodnich i północnych, Mazur Z. (red.), Poznań 2000, s. 459.
- ↑ Zenkner J., ibidem, s. 96.
- ↑ Zenkner J., ibidem, s. 95.
- ↑ Majewska A, Falbe Gotthilf Samuel [w:] Stargardia t. II, Stargard 2002
- ↑ Zenkner J., ibidem, s. 97.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Podleśna B., Architektura Königliches und Gröningsche Gymnasium (I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza) w Stargardzie Szczecińskim, Stargard 2003
- Schmidt R., Beträge zur ältesten Geschichte des Collegium Groeningianum: 1633–1714, Stargard 1886
- Hofmann O., Siuts H., Das Gröningsche Gymnasium zu Stargard in Pommern. Eine Schulgeschichte, Essen 1981