Coś (film 1982)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Coś
The Thing
Ilustracja
Gatunek

science-fiction, horror

Data premiery

25 czerwca 1982

Kraj produkcji

Stany Zjednoczone

Język

angielski, norweski

Czas trwania

109 min

Reżyseria

John Carpenter

Scenariusz

Bill Lancaster
(na podstawie opowiadania Johna W. Campbella)

Główne role

Kurt Russell
Keith David
Wilford Brimley
T.K. Carter
David Clennon

Muzyka

Ennio Morricone

Zdjęcia

Dean Cundey

Scenografia

John J. Lloyd

Kostiumy

Ronald I. Caplan
Gilbert Loe

Montaż

Todd Ramsay

Produkcja

David Foster
Lawrence Turman

Wytwórnia

Universal Pictures
David Foster Productions
Turman-Foster Company

Dystrybucja

PL: ITI Home Video

Budżet

15 000 000$

Multimedia w Wikimedia Commons

Coś (ang. The Thing) – amerykański horror fantastycznonaukowy z 1982 roku w reżyserii Johna Carpentera na podstawie scenariusza Billa Lancastera, będący adaptacją opowiadania Johna W. Campbella Who Goes There? (pol. Kim jesteś?). Film przedstawia historię amerykańskich naukowców na Antarktydzie, którzy odkrywają tam ciało obcej formy życia. Bohaterowie zabierają znalezisko do swojej stacji badawczej, gdzie istota ożywa. Rozpoczyna się wówczas dramatyczna walka pomiędzy badaczami a obcym, gdzie stawką jest los całej planety. W roli głównej wystąpił Kurt Russell; w pozostałych rolach: Keith David, Wilford Brimley, T.K. Carter, Richard Masur, Thomas G. Waites, David Clennon, Charles Hallahan, Peter Maloney, Donald Moffat, Joel Polis i Richard Dysart.

Obraz jest drugą po Istocie z innego świata (1951) Howarda Hawksa ekranizacją opowiadania Campbella. Film Hawksa był jednak luźną interpretacją noweli Who Goes There?, a twórcy filmu Coś postanowili stworzyć adaptację znacznie wierniejszą oryginałowi. Zdjęcia do filmu były kręcone na Alasce, a także w studiu w Universal City i w Kolumbii Brytyjskiej.

Film Coś w momencie premiery został negatywnie odebrany przez recenzentów, którzy opisywali go jako „ohydnie przesadzony” i „kwalifikujący się do kosza”. Krytyka dotyczyła m.in. kiepsko zarysowanych bohaterów, choć efekty specjalne były zarazem chwalone i krytykowane – uznano je za doskonałe technicznie, ale wizualnie odpychające. Produkcja nie miała dużej frekwencji kinowej, zarabiając 19,6 miliona dolarów przy koszcie produkcji filmu wynoszącym 15 milionów dolarów.

Coś dotarło do większej grupy widzów dopiero wraz z wydaniem filmu na kasety VHS oraz dzięki emisjom w telewizji. Na przestrzeni lat dzieło Carpentera zyskiwało uznanie zarówno ze strony widzów, jak i krytyków, którzy poddawali film ponownej ocenie, uznając go za kamień milowy w historii gatunku kina grozy. Coś stało się bowiem sporym źródłem inspiracji dla kolejnego pokolenia filmowców, wywierając znaczący wpływ na kulturę popularną i z czasem zyskując miano filmu kultowego. Produkcja ta zaczęła być też uznawana za klasykę gatunku, a także za jeden z najlepszych horrorów i filmów sci-fi wszech czasów.

Coś doczekało się kontynuacji w postaci komiksów i gry komputerowej, a w 2011 ukazał się film pod tym samym tytułem będący prequelem filmu Carpentera.

Fabuła[edytuj | edytuj kod]

Akcja filmu rozgrywa się w 1982 roku na Antarktydzie. Rozpoczyna się w momencie, gdy norweski helikopter ściga uciekającego psa. Pasażer helikoptera usiłuje bezskutecznie zabić zwierzę strzelając do niego z karabinu aż do momentu, gdy pojazd wraz z psem dociera do placówki amerykańskiej grupy badawczej. Wówczas helikopter ląduje, a pasażer po opuszczeniu go, próbując uśmiercić huskiego granatem, niechcący powoduje eksplozję całego helikoptera, zabijając pilota. Dochodzi do konfrontacji pozostałego przy życiu Norwega z członkami amerykańskiej grupy badawczej, z którą jednak nie może się porozumieć z powodu bariery językowej. Norweg w dalszym ciągu usiłuje zastrzelić psa i przypadkiem trafia w członka ekipy. Jeden z Amerykanów w samoobronie zabija Norwega, po czym grupa badaczy przygarnia samotnego psa[1][2][3].

Wkrótce główny pilot helikoptera R.J. MacReady wraz z doktorem Copperem wyrusza śmigłowcem do norweskiej bazy, by ustalić powód dziwnego zachowania Norwegów. Zastają jednak ich bazę w ruinach, ze śladami walki i eksplozji, znajdując tam zwłoki członków norweskiej grupy oraz spalone, zdeformowane, humanoidalne ciało. MacReady i Copper zabierają intrygującą istotę do swojej bazy, gdzie biolog Blair bada organizm i znajduje w nim jedynie zwykłe organy. Clark będący opiekunem zwierząt zamyka na noc psa, którego ścigali Norwedzy do psiarni. Po chwili inne przebywające tam psy zaczynają szczekać i warczeć na nowo przybyłe zwierzę, które transformuje się w potwora i atakuje pozostałe psy swoimi mackami. MacReady słysząc hałas włącza alarm, budząc całą załogę, po czym wszyscy bohaterowie udają się do psiarni. Tam zastają kreaturę, która jak się okazuje „pochłonęła” większość psów, tworząc jeden duży organizm. Mechanik Childs przy pomocy miotacza ognia spala potwora. Blair dokonuje autopsji pozostałości stwora i odkrywa, że ten był zdolny do tworzenia doskonałych imitacji innych organizmów[1][2][3].

Dzięki materiałom filmowym zabranym z norweskiej bazy, bohaterowie odkrywają odległe od amerykańskiej placówki wykopalisko z częściowo zakopanym statkiem kosmicznym, który – jak twierdzi jeden z amerykańskich badaczy – jest tam już od co najmniej stu tysięcy lat. W międzyczasie Blair zamyka się w swoim gabinecie, gdzie studiuje komórki organizmu potwora, dochodząc do wniosku, że ten mógł przedostać się do organizmu dowolnego członka ekipy badawczej i stworzyć jego imitację. Symulacja komputerowa pokazuje Blairowi, że najpewniej jeden lub więcej członków załogi zostało przejętych przez obcą istotę, która opanuje całą planetę w przypadku dostania się do rejonów zamieszkiwanych przez ludzi. Tymczasem zdeformowane ciało z norweskiej placówki ożywa i atakuje jednego z badaczy – Benningsa. Radiowiec Windows, będący świadkiem zdarzenia, wszczyna alarm w całej placówce. Potwór w ciele Benningsa nie zakończywszy jeszcze w pełni przemiany ucieka przez okno i przedostaje się na zewnątrz stacji, gdzie zostaje jednak osaczony przez bohaterów i spalony przez MacReady’ego. Zaraz po tym Blair wpada w panikę, sądząc, że jego towarzysze mogą być zarażeni obcym organizmem i sabotuje środki transportu oraz radiostację, a także zabija wszystkie pozostałe psy, aby zapobiec rozprzestrzenieniu się obcego. W związku z agresją Blaira pozostali polarnicy izolują go. Po tych wydarzeniach bohaterowie przestają ufać sobie nawzajem, gdyż uświadamiają sobie, że każdy z nich może być obcym imitującym człowieka[1][2][3].

Copper opracowuje plan mający na celu ustalenie kto jest obcym, a kto nie, polegający na zbadaniu krwi. Okazuje się jednak, że wykonanie testu jest niemożliwe, ponieważ ktoś już zdążył zniszczyć próbki krwi do porównania. Wkrótce MacReady, który przejął dowodzenie nad grupą znajduje w śniegu spalone szczątki Fuchsa. Wraz z Naulsem wyrusza do innego budynku placówki, by ustalić jak doszło do spalenia załoganta. Po chwili Nauls sam wraca do głównego budynku pozostawiając przywódcę grupy w zamieci, po czym pokazuje reszcie ekipy, że znalazł fragment rozdartego ubrania MacReady’ego, co wskazywałoby, na jego zarażenie przez obcego. MacReady zjawia się na miejscu, lecz członkowie grupy nie chcą go wpuścić do środka. Wtedy MacReady wybija okno i wdziera się do głównego budynku, gdzie grozi pozostałym bohaterom, że zabije ich wszystkich dynamitem, jeśli nie pozwolą mu wejść. Wówczas Norris mdleje i pada na podłogę, a doktor Copper próbuje reanimować nieprzytomnego defibrylatorem. W tym momencie klatka piersiowa Norrisa przeobraża się w zębatą paszczę, która odgryza doktorowi ramiona i zabija go. MacReady spala miotaczem ognia najpierw przejętego przez obcego Norrisa, a potem jego głowę, która odłącza się od reszty ciała i samodzielnie próbuje uciec. Takie zachowanie ciała Norrisa doprowadza MacReady’ego do hipotezy, że każda część ciała obcego jest zdolna do samoistnego życia z zakodowanym odruchem ratowania własnej egzystencji. W związku z tym przywódca ekipy zarządza przeprowadzenie testu polegającego na dotknięciu rozgrzaną igłą próbki krwi każdego członka grupy, wierząc, że krew obcego będzie reagowała na wysoką temperaturę. Clark rzuca się na MacReady’ego ze skalpelem, w wyniku czego ten w samoobronie zabija napastnika strzałem w głowę. Zaraz po tym MacReady rozpoczyna test, który wykazuje, że każdy z obecnych załogantów jest człowiekiem, z wyjątkiem Palmera. Ten ostatni po demaskowaniu zmienia się w potwora i atakuje Windowsa, infekując go, po czym zarówno Palmer, jak i Windows zostają spaleni przez MacReady’ego[1][2][3].

Pozostali przy życiu MacReady, Garry i Nauls wyruszają sprawdzić w analogiczny sposób Blaira, zostawiając na straży Childsa. Okazuje się, że Blairowi udało się uciec. Znajdują ponadto mały, zbudowany przez Blaira spodek kosmiczny, który następnie niszczą. Po ich powrocie Childsa już nie ma, a agregat prądotwórczy całej stacji okazuje się być całkowicie zniszczony. Pozbawieni źródła ciepła bohaterowie uznają, że Blair musi być ostatnim obcym, który wie, że nie ma już szans na ucieczkę. Ustalają, że obcy w ciele Blaira planuje zamarznąć i pozostać w stanie hibernacji aż do przybycia ekipy ratunkowej. Grupa bohaterów ostatecznie decyduje się zniszczyć całą placówkę ładunkami wybuchowymi w celu unicestwienia obcego i ocalenia ludzkości przed jego zarazą. W trakcie montowania dynamitu przez bohaterów Blair dyskretnie atakuje Garry’ego, zarażając go, a Nauls znika bez śladu. Po chwili MacReady’emu ujawnia się ogromne monstrum, które niszczy detonator. Mimo to bohaterowi udaje się uruchomić ładunki rzuconą laską dynamitu, powodując wielką eksplozję i zabijając potwora. MacReady samotnie przemierza ruiny stacji badawczej i natrafia na Childsa, który pojawia się po długiej nieobecności. Ten tłumaczy MacReady’emu, że sam ścigał Blaira, po czym zabłądził w zamieci. Dwaj pozostali przy życiu bohaterowie postanawiają jednak zrezygnować z testu krwi, gdyż i tak nie byliby w stanie nic zrobić, gdyby jeden z nich okazał się zarażony. Obaj godzą się z faktem, że wkrótce zamarzną i wspólnie oczekują śmierci, przy czym MacReady częstuje Childsa butelką whisky[1][2][3].

Obsada[edytuj | edytuj kod]

Kurt Russell
(MacReady)
Keith David
(Childs)
Wilford Brimley
(Blair)
Richard Masur
(Clark)

W Coś wystąpili ponadto Norbert Weisser i Larry Franco w rolach Norwegów[4], a także ówczesna żona reżysera Johna Carpentera Adrienne Barbeau, która zagrała niewielką rolę głosową, komputera szachowego MacReady’ego[5]. Barbeau była jedyną kobietą w obsadzie filmu[5].

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

John Carpenter, reżyser filmu

Prace nad projektem rozpoczęły się w połowie lat 70. XX wieku, kiedy producenci David Foster i Lawrence Turman zaproponowali wytwórni Universal Pictures stworzenie filmowej adaptacji opowiadania Johna W. Campbella z 1938 roku pt. Who Goes There?[6]. Przedtem nowelę tę już raz przenieśli na ekran Howard Hawks i Christian Nyby pod tytułem Istota z innego świata w 1951[6]. Ekranizacja ta była jednak luźną interpretacją dzieła Campbella, a w zamyśle Fostera i Turmana było stworzenie adaptacji wierniejszej materiałowi źródłowemu[6]. Po tym jak Universal zdobyło prawa do produkcji remake’u, w projekt zaangażowano Tobe’ego Hoopera, który miał odpowiadać za reżyserię[6]. Producenci byli jednakże niezadowoleni z wizji filmu reżysera i współpracującego z nim scenarzysty Kima Henkela. W następstwie zwolniono dwóch wspomnianych filmowców, a na stanowisku reżysera zatrudniono Johna Carpentera – twórcy docenionego przez krytyków slashera Halloween (1978)[6].

Oprócz Henkela swoje szkice scenariusza przedstawiali m.in. autor powieści Ucieczka Logana William F. Nolan czy David Wiltse, aczkolwiek każdy spośród tych szkiców spotkał się z dezaprobatą reżysera i był przez niego odrzucany[7]. Dopiero scenariusz Billa Lancastera przekonał Carpentera, który nazwał pracę tego scenarzysty „najlepszym scenariuszem jaki kiedykolwiek przeczytał”[7]. Kurt Russell był zaangażowany w projekt zanim jeszcze został obsadzony w swojej roli w filmie, pomagając reżyserowi w rozwijaniu jego pomysłów[8]. Zagranie głównej roli, która ostatecznie przypadła Russellowi, proponowano takim aktorom jak: Christopher Walken, Jeff Bridges, Nick Nolte, Kris Kristofferson czy Sam Shepard, jednakże każdy z nich odrzucił tę rolę bądź był niedostępny[6]. Za efekty specjalne filmu odpowiadał współpracujący już przedtem z Carpenterem Rob Bottin. W tworzeniu efektów specjalnych do jednej ze scen[a], 21-letniego wówczas Bottina wspierał ceniony twórca efektów specjalnych, charakteryzator i późniejszy laureat Oscarów – Stan Winston[6][7]. Pomagający Bottinowi specjalista od efektów był pod wrażeniem jego pracy i z tego powodu odmówił podania swojego nazwiska wśród współautorów efektów wizualnych[7].

Reżyser, który zazwyczaj sam tworzył muzykę do swoich filmów, tym razem powierzył to zadanie włoskiemu kompozytorowi Ennio Morricone[9]. Carpenter uzasadnił taką decyzję chęcią, aby ścieżkę dźwiękową do filmu skomponował ktoś z bardziej europejskim podejściem do muzyki[9].

Początkowo wytwórnia planowała, aby koszt produkcji filmu wyniósł 10 milionów dolarów, z czego 200 tysięcy miało zostać przeznaczonych na efekty specjalne[10], jednakże po stworzeniu obszernych scenorysów okazało się, że potrzeba znacznie więcej środków finansowych. Budżet został zwiększony, a mimo to przekroczono go, w wyniku czego wytwórnia ostatecznie wydała 15 milionów dolarów na produkcję filmu, w tym 1,5 miliona dolarów na same efekty specjalne[10][5]. By zaoszczędzić na budżecie, do sfilmowania ruin norweskiej bazy w pierwszej części filmu wykorzystano pozostałości po eksplozji amerykańskiej stacji badawczej na końcu filmu[10]. Ponadto sceny śmierci niektórych bohaterów (Naulsa i Benningsa) w założeniu miały być bardziej widowiskowe, aczkolwiek budżet nie pozwalał na nakręcenie ich w taki sposób, w jaki pierwotnie zaplanowano[11][12][13].

Kręcenie zdjęć głównych do filmu rozpoczęło się 24 sierpnia 1981 w Juneau na Alasce i trwało około dwunastu tygodni[14]. Oprócz tego filmowanie scen w ramach głównych zdjęć odbywało się też w kalifornijskim studiu w Universal City oraz w Kolumbii Brytyjskiej[14].

Wydanie[edytuj | edytuj kod]

Premiera i frekwencja kinowa[edytuj | edytuj kod]

Amerykańska premiera kinowa filmu odbyła się 25 czerwca 1982 roku[5]. Podczas otwierającego weekendu film zarobił 3,1 miliona dolarów, trafiając na 8. miejsce najbardziej kasowych filmów tego weekendu, osiągając lepszy wynik niż Megaforce (2,3 miliona dolarów), nie dorównując jednak wyświetlanemu wówczas od czterech tygodni Duchowi (4,1 miliona dolarów)[15][16]. Produkcja spadła z czołówki dziesięciu najlepiej zarabiających filmów po trzech tygodniach[17]. Film zarobił w sumie 19,6 milionów przy budżecie wynoszącym 15 milionów[18]. Obraz Carpentera nie okazał się finansowym niepowodzeniem, ale i zarazem nie stał się przebojem[19]. Twórcy filmu w późniejszych latach tłumaczyli niewielkie zainteresowanie widzów filmem Coś mocną konkurencją, którą stanowił wówczas kasowy film Stevena Spieberga E.T., prezentujący znacznie bardziej optymistyczną wizję kontaktu z istotą pozaziemską[20][21].

Home media[edytuj | edytuj kod]

Pomimo, że film nie zdobył znaczącej popularności w momencie debiutu na ekranach kin, zyskał nowych odbiorców i ich uznanie kilka lat później po wydaniu filmu na kasetach VHS, a później także wraz z premierą telewizyjną[22]. Pierwsze wydanie DVD filmu pojawiło się w 1998 roku, a wśród materiałów dodatkowych zawartych w wydaniu znalazł się m.in. film dokumentalny o produkcji filmu, a także komentarze Carpentera i Russella[23][24]. W 2006 roku opublikowano wydanie HD DVD, które posiadało tę samą zawartość dodatkową[23], natomiast w 2008 film po raz pierwszy wydano na nośniku Blu-ray[23]. Kolejne wydanie w formacie Blu-ray, oferujące tym razem obraz w rozdzielczości 2K ukazało się w 2016[25], z kolei w 2021 wersja z rozdzielczością 4K[26]. Przed ogólnoświatowym wydaniem tej ostatniej wersji film w 4K pojawił się już na rynku w 2017 roku jako edycja limitowana sprzedawana wyłącznie w Wielkiej Brytanii[27].

Odbiór[edytuj | edytuj kod]

Krytyka w okresie premiery[edytuj | edytuj kod]

Film w czasie swojej premiery zebrał zdecydowanie negatywne recenzje, spotykając się z nieprzychylnym przyjęciem ze względu na swój cyniczny, antyautorytarny wydźwięk, a także na wizualny styl efektów specjalnych[28][29]. Część recenzentów lekceważąco wyrażała się o filmie, określając go jako „typowy, durny film lat 80.”, „ohydnie przesadzony” i „kwalifikujący się do kosza”[4][30]. Alan Spencer z magazynu „Starlog” opisał film jako „chłodny i jałowy” oraz stworzony by zarobić na fanach gatunku, w przeciwieństwie do „optymizmu E.T., kojącego powrotu Star Treka II, technicznej doskonałości Tronu i czystej rzetelności Łowcy androidów”[31].

Fabuła filmu była określana mianem „nudnej”[32] i uznawana za naruszoną przez efekty specjalne[33]. Linda Gross z „Los Angeles Times” opisała Coś jako film „ogołocony, rozpaczliwy i nihilistyczny”, któremu brakuje czucia, co oznacza, że śmierć poszczególnych bohaterów nie miała znaczenia[34]. Spencer powiedział, że film charakteryzuje się niechlujną ciągłością i brakiem tempa, a także stwierdził, iż dzieło Carpentera pozbawione jest ciepła i człowieczeństwa[31]. David Ansen z „Newsweeka” oznajmił, że twórcy filmu pomylili używanie efektów specjalnych z tworzeniem suspensu oraz że filmowi zabrakło dramatyzmu, zamiast którego w filmie „ofiarowano wszystko na ołtarzu krwi”[33]. Dave Kehr z „Chicago Reader” opisał dialogi filmowe jako banalne i zbędne, powodujące, że bohaterowie sprawiają wrażenie jednolitych[35]. Gary Arnold z „The Washington Post” powiedział, że dowcipnym akcentem było rozpoczęcie filmu od momentu kiedy tytułowe „coś” ma już za sobą norweską bazę i wszelkiego rodzaju pułapki, które pojawiły się w wersji z 1951[30]. Natomiast David Denby na łamach „New Yorka” ubolewał, że zagrożenie ze strony Obcego jest ukazane w filmie jedynie od strony zewnętrznej, bez skupiania się na tym, co czuje bohater, który myśli, że jego towarzysze zostali opanowani przez Obcego[32]. Roger Ebert uznał film za straszny, jednakże nie oferujący nic oryginalnego poza efektami specjalnymi[36], choć Vincent Canby z „New York Timesa” stwierdził, że te efekty dają rozrywkę tylko wtedy, gdy widz oczekuje zobaczyć głowy na pajęczych nogach i autopsje psów[4].

Opinie na temat występów aktorów były na ogół pozytywne[31], jednakże krytykowano sposób, w jaki przedstawiono odtwarzane przez nich postaci[33]. Ebert uznał, że bohaterowie pojawiający się w filmie są kiepsko zarysowani, podsumowując, że prezentują oni tylko podstawowe stereotypy i zostali umieszczeni w filmie jedynie po to, by można było ich uśmiercić[36]. Spencer z kolei określił postacie jako nijakie, choć przyznał, że aktorzy robili co w ich mocy z materiałem, który mieli zagrać[31].

Efekty specjalne filmu były jednocześnie chwalone i krytykowane za to, że są doskonałe technicznie, ale i wizualnie odrażające i przesadzone[32][30]. Magazyn „Cinefantastique” napisał, że Coś „może być najbardziej niekochanym potworem w historii kina […] ale jest to także najbardziej niesamowity pokaz efektów specjalnych i charakteryzacji od co najmniej dekady”[37]. W recenzjach pracę twórcy efektów – Roba Bottina – nazywano „geniuszem”[32][31], zauważając, że projekty są nowatorskie, niezapomniane, „kolorowo przerażające”, a samego Bottina okrzyknięto „mistrzem makabry”[38][30]. Innego zdania był Denby, który nazwał efekty bardziej obrzydliwymi niż przerażającymi i narzekał na to, że tendencja w horrorach do otwierania ludzkiego ciała coraz bardziej graniczy z nieprzyzwoitością[32].

O filmie Coś negatywnie wypowiadał się Christian Nyby – reżyser Istoty z innego świata (1951) będącej pierwszą ekranizacją noweli Campbella. Filmowiec powiedział: „jeśli chcesz krwi, idź do rzeźni”, podsumowując film jako jedynie „sporą reklamę dla szkockiej J&B”[b][11].

Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]

Film zdobył dwie nominacje do nagrody Saturna, w kategoriach „najlepszy horror” i „najlepsze efekty specjalne”[39], jednakże przegrał rywalizację z filmami Duch i E.T.[40]. Ennio Morricone otrzymał natomiast nominację do Złotej Maliny za muzykę do Coś w kategorii „najgorsza ścieżka dźwiękowa”[9].

Krytyka po latach[edytuj | edytuj kod]

W późniejszych latach krytycy i widzowie poddawali Coś ponownej ocenie, uznając film ten za kamień milowy w historii gatunku grozy[41]. Krytyk Peter Nicholls w swojej proroczej recenzji z 1992 roku opisał film jako „ponury i pamiętny” oraz taki, który „jeszcze kiedyś może będzie postrzegany jako klasyk”[42]. W późniejszym czasie Coś bywało określane mianem jednego z najlepszych filmów w reżyserii Johna Carpentera[8][43][44]. John Kenneth Muir nazwał film „najbardziej udaną i niedocenioną pracą reżyserską Carpentera”[1]. Krytyk Matt Zoller Seitz stwierdził, że Coś to „jeden z najwybitniejszych i najbardziej elegancko zrobionych filmów klasy B, jakie kiedykolwiek powstały”[45].

James Berardinelli z portalu „ReelViews” oznajmił, że głównym powodem, przez który Coś wypada tak dobrze jako film, jest klimat pełny paranoi. Recenzent uznał, że „talent Carpentera do tworzenia suspensu, dopracowany do perfekcji w Halloween, można podziwiać i tutaj”, a samo odtworzenie antarktycznej stacji opisał jako „bezbłędne”. Krytyk przyrównał też Coś do filmu Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979) Ridleya Scotta, pisząc, że „Obcy był opisywany jako kino «nawiedzonego domu w kosmosie», ze względu na sposób, w jaki łączy on gatunek horroru z science fiction. Coś robi to samo, lecz z dodatkowym zwrotem akcji – rzuca tajemnicę godną Agathy Christie”[46].

Trace Thurman określił dzieło Carpentera jako „jeden z najlepszych filmów wszech czasów”[47], a w 2008 magazyn „Empire” sklasyfikował Coś na 289. miejscu listy 500 najlepszych filmów jakie kiedykolwiek powstały[48], pisząc, że obraz ten to „niezrównane arcydzieło nieustępliwego suspensu, wizualnego ekscesu niszczącego siatkówkę w oku i absolutnie nihilistycznego terroru”[49]. Dziś Coś jest uznawane za jeden z najwybitniejszych filmowych horrorów wszech czasów i klasykę gatunku[1][50][51][52][53][54]. Kilka portali, takich jak m.in. Filmsite.org, Film.com czy Entertainment Weekly wymieniło Coś jako jeden z najlepszych filmów 1982 roku[55][56][57]. Muir napisał, że dzieło Carpentera to „najlepszy horror science-fiction 1982 roku; roku z niewiarygodnie sporą konkurencją, a także prawdopodobnie najlepszy film tego gatunku z tej dekady”[1]. Wiele serwisów internetowych umieściło Coś w zestawieniach najlepszych filmów fantastycznonaukowych, m.in. IGN na 4. miejscu[58], Thrillist na 12. miejscu[59], GamesRadar+ na 7. miejscu[60], Paste na 31. miejscu[61], Esquire na 32. miejscu[62] i Rotten Tomatoes na 11. miejscu[63]. Coś zostało też sklasyfikowane na kilku rankingach Top filmowych horrorów, w tym na 1. miejscu przez „The Boston Globe”[50], na 2. miejscu przez „Bloody Disgusting”[52] na 4. miejscu przez „Empire”[53] oraz na 6. miejscu przez „Time Out”[54].

W 2016 Brytyjski Instytut Filmowy uznał obraz za jeden z dziesięciu wielkich filmów o obcych odwiedzających Ziemię[64].

Na agregatorze recenzji Rotten Tomatoes 85% krytyków oceniło film pozytywnie ze średnią ocen z 84 recenzji wynoszącą 7,5/10. Według konsensusu recenzentów w tym serwisie: „Bardziej ponury i przerażający niż ekranizacja z lat 50. Coś Johna Carpentera to trzymający w napięciu thriller science-fiction, pełen frapującego dreszczu oraz niezwykłych efektów specjalnych i charakteryzacji”[65]. Na analogicznym portalu Metacritic agregującym zarówno dawne, jak i dzisiejsze recenzje film otrzymał wynik 57/100 na podstawie 13 recenzji[66].

Wpływ na kulturę i znaczenie[edytuj | edytuj kod]

W Amundsen-Scott na Antarktydzie odbywa się coroczne wyświetlanie filmu Coś z okazji pierwszego dnia zimy[5]

Film wywarł znaczący wpływ na kulturę popularną[47]. Począwszy od drugiej połowy lat 90. jest uznawany za kultowy klasyk[55][18]. Coś zostało wymienione w książce 1001 filmów, które musisz zobaczyć, w której napisano, iż owe dzieło to „jeden z najbardziej wpływowych horrorów lat 80., często naśladowany, a mało który film go przewyższa… Jest to jeden z pierwszych filmów, który bezkompromisowo pokazuje pękanie i wypaczanie ciała i kości w groteskowe obrazy surrealistycznego piękna, na zawsze podnosząc poprzeczkę kina grozy”[67]. Odniesienia do filmu Coś pojawiały się w różnorodnych mediach – od seriali telewizyjnych takich jak m.in. Z Archiwum X, Futurama czy Stranger Things poprzez gry komputerowe, w tym Resident Evil 4 (2005), Tomb Raider III (1998)[47] i Among Us (2018)[68] aż po filmy, takie jak Oni (1998), Robale (2006) czy Mgła (2007)[47].

Kilku światowej sławy filmowców doceniło Coś i potwierdziło jego wpływ na własną twórczość, w tym tacy reżyserowie jak Guillermo del Toro[69], James DeMonaco[70], J.J. Abrams[71], Neill Blomkamp[72], David Robert Mitchell[73], Steven S. DeKnight[74] i Quentin Tarantino[75]. W 2011 magazyn „The New York Times” spytał czołowych twórców filmowych horrorów, jaki film grozy uznają za najstraszniejszy – dwóch filmowców Edgar Wright i John Sayles wskazało Coś[76]. Film Tarantino pt. Nienawistna ósemka zawiera kilka przejawów inspiracji filmem Coś[75][5]. Należą do nich m.in. obsadzenie w jednej z ról Kurta Russella, zaangażowanie Ennio Morricone do skomponowania muzyki, powielanie motywu paranoi oraz fakt, że bohaterowie są podejrzliwi wobec siebie nawzajem[75][5]. Oprócz tego Tarantino przyznał, że nakręcił swój pełnometrażowy debiut Wściekłe psy z 1992 pod dużym wpływem filmu Carpentera[5].

Interpretacje zakończenia filmu[edytuj | edytuj kod]

Z biegiem lat widzowie podejmowali liczne próby interpretacji niejednoznacznego zakończenia filmu, gdzie dwaj pozostali przy życiu bohaterowie po eksplozji stacji badawczej czekają na śmierć, dzieląc się butelką whisky. Pojawiło się wiele teorii mających odpowiedzieć na pytanie: kto jest obcym?[77]. Według jednej z nich Childs w ostatniej scenie jest zainfekowany przez obcą istotę, gdyż nie widać charakterystycznego dla osób niezarażonych błysku w jego oczach oraz pary wydobywającej się z ust bohatera, podczas gdy obie rzeczy można zaobserwować u MacReady’ego[78]. W późniejszym czasie było to jednak tłumaczone problemami technicznymi, które wystąpiły w trakcie kręcenia filmu[79].

W innej teorii uznano, iż MacReady częstujący Childsa whisky, w rzeczywistości przeprowadza test na swoim towarzyszu – według tej hipotezy butelka naprawdę jest wypełniona benzyną i stanowi koktajl Mołotowa. Także i w tej teorii przyjęto, że Childs jest zarażony przez obcego, ponieważ spożywa on benzynę bez wyrazu zniesmaczenia[80]. Kurt Russell, który długo pracował z Johnem Carpenterem nad zakończeniem, stwierdził jednak, że analizowanie końcowej sceny w poszukiwaniu poszlak „mija się z celem”[77], choć Carpenter przyznał: „Teraz wiem, kto na końcu jest obcym, ale nie mogę wam powiedzieć”[55].

Kontynuacje[edytuj | edytuj kod]

W 1991 roku pojawił się komiks The Thing from Another World autorstwa Chucka Pfarrera stanowiący kontynuację filmu[81]. Został on wydany przez Dark Horse Comics, a jego akcja rozgrywa się na 24 godziny po zakończeniu wydarzeń z filmu[81]. W kolejnych latach pojawiały się sequele komiksu – The Thing from Another World: Climate of Fear (1992)[82], The Thing from Another World: Eternal Vows (1993)[83] i The Thing from Another World: Questionable Research[84]. Ponadto w 2002 roku na rynek trafiła gra komputerowa zatytułowana The Thing, która podobnie jak komiksy, przedstawia dalszy ciąg wydarzeń z filmu[85]. Fabuła gry opowiada o grupie amerykańskich żołnierzy, którzy przybywają na Antarktydę niedługo po zakończeniu wydarzeń z filmu i prowadzą śledztwo w sprawie zruinowanej amerykańskiej stacji badawczej[85].

W 2011 roku premierę miał film również zatytułowany Coś będący prequelem filmu z 1982 o tym samym tytule. W 2020 wytwórnia Universal Pictures ogłosiła plan produkcji remake’u filmu Carpentera. Zapowiedziano, że remake ten ma zawierać elementy z Istoty z innego świata (1951), z filmu Coś (1982), a także z noweli Who Goes There? oraz z Frozen Hell, czyli rozszerzonej wersji opowiadania, wydanej w 2019 roku[86].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Scena transformacji psa w potwora.
  2. ↑ J&B jest trunkiem spożywanym przez głównego bohatera w trakcie filmu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h Horror Films of the 1980s [online], McFarland & Company [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  2. ↑ a b c d e The Thing (1982) [online], moviehousememories.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  3. ↑ a b c d e 'The Thing' Ending Explained [online], nofilmschool.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  4. ↑ a b c The Thing [online], nytimes.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-26] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h Paranoia, claustrophobia, lots of men: how The Thing inspired Tarantino's Hateful Eight [online], nytimes.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-09] (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g 5 Things You Might Not Know About John Carpenter’s ‘The Thing’ [online], indiewire.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  7. ↑ a b c d John Carpenter’s ‘The Thing’: The Story of an SF Horror Game-Changer [online], cinephiliabeyond.org [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  8. ↑ a b Every John Carpenter Movie Ranked from Worst to Best [online], collider.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  9. ↑ a b c How Ennio Morricone’s Sinister Score to The Thing Earned Him Accolades and a Razzie Nomination [online], denofgeek.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  10. ↑ a b c 10 Things You Didn't Know About The Thing (1982) [online], screenrant.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  11. ↑ a b 18 Things You Didn't Know About John Carpenter's The Thing [online], screenrant.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  12. ↑ The Death Scene That Was Too Expensive for John Carpenter's The Thing [online], screenrant.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  13. ↑ 10 of the Greatest Deleted Scenes the Horror Genre has Produced [online], addictedtohorrormovies.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  14. ↑ a b Production Notes [online], theofficialjohncarpenter.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2008-05-15] (ang.).
  15. ↑ June 25-27, 1982 [online], boxofficemojo.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  16. ↑ The Thing [online], boxofficemojo.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  17. ↑ The Thing [online], boxofficemojo.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2008-12-19] (ang.).
  18. ↑ a b How John Carpenter's The Thing went from D-list trash to horror classic [online], syfy.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-17] (ang.).
  19. ↑ John Carpenter’s The Thing Had An Icy Critical Reception [online], denofgeek.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  20. ↑ The 36 Things We Learned From John Carpenter’s ‘The Thing’ Commentary Track [online], filmschoolrejects.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-30] (ang.).
  21. ↑ 30 best summer blockbusters of all time [online], ew.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  22. ↑ Examining the critical reaction to The Thing [online], denofgeek.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-26] (ang.).
  23. ↑ a b c The Thing [online], allmovie.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-16] (ang.).
  24. ↑ The Thing [online], slantmagazine.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-08] (ang.).
  25. ↑ John Carpenter’s The Thing Finally Gets the Blu-ray Treatment It Deserves [online], filmschoolrejects.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  26. ↑ John Carpenter’s ‘The Thing’ Brings Glorious Practical Effects to 4K Ultra HD in September! [online], bloody-disgusting.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  27. ↑ New details thaw on Arrow's crystalline 4K release of The Thing [online], syfy.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-18] (ang.).
  28. ↑ Billson 1997 ↓, s. 8-10.
  29. ↑ Films That Led To Other Films Being Cancelled [online], denofgeek.com, 16 lutego 2018 [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  30. ↑ a b c d The Shape Of 'Thing' Redone [online], washingtonpost.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  31. ↑ a b c d e Spencer 1982 ↓, s. 69.
  32. ↑ a b c d e Denby 1982 ↓, s. 53-54.
  33. ↑ a b c Ansen 1982 ↓, s. 98.
  34. ↑ A Mutated Hindsight: The Reception Study of John Carpenter’s The Thing [online], storyscreenpresents.com, 1 lipca 2020 [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  35. ↑ The Thing [online], chicagoreader.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  36. ↑ a b The Thing [online], rogerebert.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  37. ↑ The Thing [online], Cinefantastique [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  38. ↑ Cinema: Squeamer [online], time.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-10] (ang.).
  39. ↑ 'E.T' and 'Star Trek' top science fiction film nominees [online], upi.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  40. ↑ 1982 FILM AWARDS [online], saturnawards.org [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  41. ↑ The Men Who Were The Thing Look Back on a Modern Horror Classic [online], laweekly.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  42. ↑ Thing, The [online], sf-encyclopedia.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-28] (ang.).
  43. ↑ Directors Cuts: Top 5 John Carpenter Movies [online], nerdist.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-12] (ang.).
  44. ↑ John Carpenter: 'Halloween's a very simple film' [online], telegraph.co.uk [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-13] (ang.).
  45. ↑ 30 Minutes on: "The Thing" (1982) [online], rogerebert.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  46. ↑ Thing, The (United States, 1982) [online], reelviews.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  47. ↑ a b c d John Carpenter’s ‘The Thing’ Turns 35 Today! [online], bloody-disgusting.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  48. ↑ The 500 Greatest Movies Of All Time [online], Empire [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-05] (ang.).
  49. ↑ How John Carpenter's The Thing went from D-list Trash to Horror Classic [online], syfy.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-17] (ang.).
  50. ↑ a b Top 50 Scary Movies of All Time [online], boston.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-25] (ang.).
  51. ↑ Readers’ Poll: The 10 Best Horror Movies of All Time [online], rollingstone.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  52. ↑ a b The 100 Best Horror Movies Of All Time (Ranked) [online], bloody-disgusting.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  53. ↑ a b The 50 Best Horror Movies [online], empireonline.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  54. ↑ a b The 100 best horror movies of all time [online], timeout.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  55. ↑ a b c John Carpenter's 'The Thing' at EW's CapeTown Film Festival [online], ew.com [dostęp 2023-12-08] (ang.).
  56. ↑ Greatest Films of the 1980s [online], filmsite.org [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  57. ↑ The 10 Best Movies of 1982 [online], film.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2010-06-18] (ang.).
  58. ↑ The Thing [online], ign.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  59. ↑ The 50 Greatest Sci-Fi Films of All Time [online], thrillist.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  60. ↑ The 30 best sci-fi movies of all time [online], gamesradar.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  61. ↑ The 100 Best Sci-Fi Movies of All Time [online], pastemagazine.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-19] (ang.).
  62. ↑ The 100 Best Sci-Fi Movies of All Time [online], esquire.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  63. ↑ 150 Essential Sci-Fi Movies to Watch Now [online], rottentomatoes.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  64. ↑ 10 great films about aliens visiting Earth [online], bfi.org [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  65. ↑ The Thing [online], rottentomatoes.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  66. ↑ The Thing [online], metacritic.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  67. ↑ Schneider 2013 ↓, s. 681.
  68. ↑ 'Among Us' is John Carpenter's 'The Thing,' but fun [online], syfy.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  69. ↑ Guillermo del Toro Praises John Carpenter in Epic Twitter Marathon [online], indiewire.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  70. ↑ John Carpenter: Analyzing His Style and Growing Influence [online], denofgeek.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  71. ↑ J.J. Abrams: Seven films that shaped ‘Super 8’ [online], herocomplex.latimes.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-11] (ang.).
  72. ↑ Neill Blomkamp on creating the horrific creature in his latest short film Zygote [online], theverge.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  73. ↑ Director David Robert Mitchell Reveals The 5 Biggest Influences On ‘It Follows’ [online], indiewire.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  74. ↑ Steven DeKnight Went From Pacific Rim Fanboy to Pacific Rim Uprising Director [online], gq.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  75. ↑ a b c The Thing About The Hateful Eight: John Carpenter’s Influence on Tarantino’s Latest [online], filmschooldrejects.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).
  76. ↑ What Spooks the Masters of Horror? [online], nytimes.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-10] (ang.).
  77. ↑ a b Kurt Russell Basically Shoots Down That Theory On 'The Thing' [online], huffpost.com [dostęp 2023-12-08] (ang.).
  78. ↑ The Thing Oral History: The Cast & Crew's Definitive History of John Carpenter's Masterpiece [online], syfy.com [dostęp 2023-12-08] (ang.).
  79. ↑ The Thing: Star Keith David on the ending and the sequel that never was [online], ew.com [dostęp 2023-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-30] (ang.).
  80. ↑ 1. Childs Is The Thing, The Drink Is A Test - The Thing [online], whatculture.com [dostęp 2023-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-02] (ang.).
  81. ↑ a b Revisiting the Sequel to John Carpenter’s The Thing [online], comingsoon.net [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-31] (ang.).
  82. ↑ The Thing from Another World: Climate of Fear #1 (of 4) [online], darkhorse.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-04] (ang.).
  83. ↑ The Thing from Another World: Eternal Vows [online], darkhorse.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-04] (ang.).
  84. ↑ The Thing From Another World Omnibus [online], goodreads.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-27] (ang.).
  85. ↑ a b The Thing’s video game sequel got everything right except the Thing [online], games.avclub.com [dostęp 2023-11-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-04] (ang.).
  86. ↑ The Thing: Universal and Blumhouse Collaborating on New Remake of the Horror Classic [online], ign.com [dostęp 2023-11-30] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Filmy w reżyserii Johna Carpentera
1970-79
1980-89
1990-99
2000-09
2010-19

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Coś_(film_1982)&oldid=73177230”