Csesznek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Csesznek
Ilustracja
Csesznek wraz z zamkiem
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Węgry

Komitat

Veszprém

Powiat

Zirc

Powierzchnia

24,21 km²

Wysokość

272 m n.p.m.

Populacja (2015)
• liczba ludności
• gęstość


547[1]
21,97 os./km²

Nr kierunkowy

88

Kod pocztowy

8489

Położenie na mapie Węgier
Mapa konturowa Węgier, po lewej znajduje się punkt z opisem „Csesznek”
Ziemia47°21′19″N 17°52′54″E/47,355278 17,881667
Strona internetowa

Csesznek (niem. Zeßnegg, słow. Česnek, chorw. Česneg, polska wymowa: czesnek) – wieś i gmina w północno-zachodniej części Węgier, w komitacie Veszprém, w powiecie Zirc.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o miejscowości o nazwie Cezneyc pochodzi ze źródeł, które dotrwały do naszych czasów z XIII w. Później znana jest pod nazwami Csesztnök, Cseszneg(h). W urzędowym spisie miejscowości na Węgrzech z 1773 r. występuje jako Cseszneg. Nazwa pochodzi od słowiańskiego słowa cześnik, čestnik, określającego dostojnika pełniącego urząd na dworze królewskim.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość leży w Lesie Bakońskim, 11 km na północ od Zircu przy drodze krajowej nr 82, tuż obok Bakonyszentkirály. Frigyes Pesti w napisanym ręcznie zbiorze nazw miejscowości z 1864 r. określa miejscowość jako Csesznek, a leżące obok ruiny zamku jako Cseszneg.

Zamek[edytuj | edytuj kod]

W granicach gminy znajdują się ruiny zamku. Wybudował go przypuszczalnie ok. 1263 r. Jakab, pochodzący z rodu Bána żupan trenczyński, miecznik króla Beli IV, który przypuszczalnie był założycielem rodu Cseszneky. Potomkowie żupana Jakaba na początku XIV w. sprzedali zamek rodowi Csák, a od nich w 1326 r. przejął go król Karol Robert. Zamek pozostał w rękach królewskich do 1392 r., kiedy król Zygmunt Luksemburski wymienił go z rodem Garai na banat Macsó. Ród Garai w znacznym stopniu rozbudował zamek. W 1482 r. wygasła męska linia rodu Garai. Król Maciej Korwin przekazał cseszneckie posiadłości Stefanowi Zápolyi. W 1527 r. Bálint Török z Enyingu, stronnik Ferdynanda I Habsburga, zdobył zamek i utrzymał go również wtedy, gdy przeszedł do obozu Jana Zápolyi.

W 1542 r. ponownie został zamkiem królewskim, po czym Ferdynand I Habsburg nadał go Istvánowi Csabyemu, dowódcy zamku w Egerze, po którym odziedziczyli go jego spadkobiercy, Lőrinc Wathay i Sebestyén Szelestey. W 1561 r. Wathay z sukcesem odparł tureckie oblężenie. W 1594 r. po upadku Győru załoga poddała zamek bez walki, ale już w 1598 r. udało się go odbić. Na przełomie XVI i XVII w. znowu trafił w posiadanie rodu Cseszneky. Następnie został zajęty przez oddziały Istvána Bocskaya i Gábora Bethlena. W 1635 r. kupił go baron Dániel Esterházy i od tego momentu Csesznek stał się własnością rodu Esterházych.

W czasie powstania Rakoczego kurucowie zdobyli zamek 1705 r. i do 1709 r. utrzymali go w swoich rękach. Hrabia Ferenc Esterházy przebudował go ok. 1750 r., ale nie udało mu się uzyskać efektów zaspokajających potrzeby rodziny i od końca XVIII w. używany był już tylko do celów gospodarczych i jako więzienie. Trzęsienie ziemi z 1811 r. i o dziesięć lat późniejszy pożar dopełnił dzieła zniszczenia. W 1828 r. wzmiankowany jest już tylko jako ruina[2][3].

Resztki budowli poddano pracom konserwacyjnym w latach 70. XX wieku.

W 2015 r. w ramach pierwszego etapu odbudowy na terenie dolnego zamku powstał budynek recepcji, odtworzono dolną bramę, mur oporowy przy drodze dojazdowej i wschodnią ścianę. Wybrukowano prowadzącą do góry drogę dojazdową i utworzono obok niej tereny zielone, wykonano odprowadzenie wód opadowych oraz iluminację zamku. Zamek jest obecnie miejscem atrakcyjnych programów kulturalnych i turniejów rycerskich[4].

Wieś[edytuj | edytuj kod]

Należąca do zamku wieś została wymieniona po raz pierwszy 1372 r. Później znana była jako Vámhegy. W 1683 r. wojska wielkiego wezyra Kara Mustafy zniszczyły wieś. Ponownie została założona jako niezależna wieś pańszczyźniana w połowie XVIII wieku. Jej mieszkańcy w XVI w. przeszli na protestantyzm, ale XVIII-wieczni osiedleńcy byli w większości katolikami. Obecnie wierni mają do dyspozycji kalwiński dom modlitwy i kościół katolicki. W 2002 r. powstało Cseszneki Falufejlesztő Egyesület (Czesneckie Stowarzyszenie Rozwoju Wsi), a w 2007 r. Cseszneki Művésztelep Egyesület, organizacja kulturalna, której celem jest stworzenie we wsi stałej galerii sztuki[5].

Ruiny zamku w Cseszneku

Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

  • Ważniejszymi naturalnymi atrakcjami są Ördög-rét (Diabelska łąka), a Remete-lyuk (Dziura pustelnika) i Zsivány-barlang (Jaskinia łotrów). Parki przy Górze zamkowej i Gézaháza są obszarami chronionymi.
  • Popularna jest turystyka wiejska. Wieś i okolica jest ulubionym miejscem wypoczynku. Okoliczne pensjonaty zapewniają spokój i wygodę.
  • Zamek
  • Latem 2013 r. utworzono w pobliżu zamku pierwszą na Węgrzech via ferratę[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Magyarország közigazgatási helynévkönyve, 2015. január 1.. [dostęp 2017-10-06]. (węg.).
  2. A vár rövid története. [dostęp 2017-10-06]. (węg.).
  3. Csesznek vára. [dostęp 2017-10-06]. (węg.).
  4. Cseszneki Vár. [dostęp 2017-10-06]. (węg.).
  5. Csesznek. [dostęp 2017-10-06]. (węg.).
  6. Vár bevéve, avagy hogy ízlik a magyar „kletternarancs”?. [dostęp 2017-10-06]. (węg.).