Czagra senegalska

Czagra senegalska
	Tchagra senegalus
	(Linnaeus, 1766)
	; odgłosy czagry
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	dzierzbiki
Rodzaj	Tchagra
Gatunek	czagra senegalska
Synonimy
	Lanius senegalus Linnaeus, 1766; Tchagra senegala (Linnaeus, 1766);
	Lanius senegalus Linnaeus, 1766; Tchagra senegala (Linnaeus, 1766);
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czagra senegalska^[4] (Tchagra senegalus) – gatunek średniego, płochliwego ptaka z rodziny dzierzbików (Malaconotidae). Występuje w większości Afryki (bez Sahary i południowo-zachodniej części kontynentu) oraz na Półwyspie Arabskim. Wyjątkowo zalatuje na Półwysep Iberyjski (do 2020 stwierdzony tylko dwa razy)^[5]. Gatunek nie jest zagrożony. Osiadły.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Wygląd: Brak dymorfizmu płciowego. Ma czarne ciemię i pasek oczny, oddzielony białym paskiem. Czarne oczy i lekko zagięty na końcu dziób. Gardło i cały spód ciała białe, poniżej gardła pióra są „pobrudzone”. Wierzch ciała jasnobrązowy, na kuprze szarawy. Ogon czarny, ale jedna, środkowa sterówka szara w czarne paski. Barkówki i lotki II-rzędowe czarne z brązowymi brzegami, reszta skrzydeł jasnobrązowa. Nogi szare. Młode mają brązowe ciemię i ciemniejszy spód ciała.
Wymiary

długość ciała: 20–23 cm
masa ciała: około 50 g

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Półpustynie z kolczastymi krzewami, zarośla, świetliste lasy, zadrzewienia i ogrody.
Zachowanie: Jest płochliwa, żyje samotnie, przebywa w podszycie albo na ziemi.
Głos: Od melodyjnych treli po ostre dźwięki, najczęściej piosenka składa się z miękkich, głośnych gwizdów.
Pożywienie: Chodzi po gałęzi, biega lub skacze, szukając owadów. Czasem odwraca liście, by je znaleźć.
Lęgi: Buduje gniazdo na drzewie lub w krzewie. Samica wysiaduje, głównie sama, 2–3 jaja. Wysiadywanie trwa przez 12–15 dni. Pisklęta po 15 dniach od wyklucia umieją latać.

Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się 9^[6] lub 10^[2]^[7] podgatunków T. senegalus:

T. s. armenus (Oberholser, 1906) – południowy Kamerun do południowo-zachodniego Sudanu i Ugandy, na południe do Angoli, Zimbabwe i północno-zachodniego Mozambiku
czagra marokańska (T. s. cucullatus) (Temminck, 1840) – Maroko do zachodniej Libii
czagra abisyńska (T. s. habessinicus) (Hemprich & Ehrenberg, 1833) – południowy Sudan do Erytrei, Etiopii i Somalii
T. s. kalahari (Roberts, 1932) – południowa Angola do południowo-zachodniej Zambii i zachodniej RPA
T. s. nothus (Reichenow, 1920) – Mali do zachodniego Czadu
T. s. orientalis (Cabanis, 1869) – południowa Somalia do wschodniej RPA, Eswatini
czagra czarnosterna (T. s. percivali) (Ogilvie-Grant, 1900) – południowy Półwysep Arabski
T. s. remigialis (Hartlaub & Finsch, 1870) – środkowy Czad do środkowego Sudanu
czagra senegalska (T. s. senegalus) (Linnaeus, 1766) – podgatunek nominatywny – południowa Mauretania do Liberii i na wschód do północnej Republiki Środkowoafrykańskiej
T. s. warsangliensis Clarke, 1919 – Warsangli (północna Somalia). Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny uznaje go za synonim T. s. habessinicus.

Status[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czagrę senegalską za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalny i rzadki w północnej Afryce oraz rzadki do lokalnie pospolitego w pozostałej części Afryki. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Tchagra senegalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Black-crowned Tchagra (Tchagra senegalus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)]. (ang.).
↑ ^a ^b Tchagra senegalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Malaconotidae Swainson, 1824 - dzierzbiki - Bush-shrikes, Puffbacks and Tchagras (wersja: 2019-04-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-21].
↑ wynik wyszukiwania: Tchagra senegalus. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2020-12-21]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Batises, woodshrikes, bushshrikes, vangas. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-21]. (ang.).
↑ czagra senegalska (Tchagra senegalus) (Linnaeus, 1766). Avibase. [dostęp 2012-06-22].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Encyklopedia Ptaki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Tchagra senegalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Black-crowned Tchagra (Tchagra senegalus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)]. (ang.).

[iucn-3] Tchagra senegalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Malaconotidae Swainson, 1824 - dzierzbiki - Bush-shrikes, Puffbacks and Tchagras (wersja: 2019-04-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-21].

[tarsiger-5] wynik wyszukiwania: Tchagra senegalus. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2020-12-21]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Batises, woodshrikes, bushshrikes, vangas. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-21]. (ang.).

[avibase-7] zagra senegalska (Tchagra senegalus) (Linnaeus, 1766). Avibase. [dostęp 2012-06-22].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]