Czarnuchy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czarnuchy
Tenebrionoidea
Latreille, 1802
Ilustracja
Gonopus tibialis z rodziny czarnuchowatych
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

Cucujiformia

Nadrodzina

czarnuchy

Synonimy
  • Tenebrionites Latreille, 1802
Notoxus senegalensis z rodziny nakwiatkowatych
Oleica krówka z rodziny oleicowatych
Cis boleti z rodziny czerwikowatych

Czarnuchy[1] (Tenebrionoidea) – nadrodzina owadów z rzędu chrząszczy, podrzędu wielożernych i serii (infrarzędu) Cucujiformia. Zróżnicowana pod względem biologii i morfologii. Obejmuje około 34 tysięcy opisanych gatunków.

Nadrodzina ta odpowiada mniej więcej wyróżnianemu dawniej taksonowi różnostopych (Heteromera)[2][3].

Budowa i biologia[edytuj | edytuj kod]

Grupa bardzo zróżnicowana pod względem budowy. Dwie początkowe pary odnóży mają u nich pięcioczłonowe stopy, a ostatnia czteroczłonowe. Niekiedy jednak u samców liczba członów może być zredukowana do czterech lub trzech u wszystkich stóp albo do trzech na stopach przednich i czterech na pozostałych parach[4]. Ponadto ich odnóża cechuje silnie skośne połączenie krętarza z udem. U larw charakterystyczne jest występowanie mniej niż 6 par przyoczek bocznych[1].

Biologia czarnuchów również jest różnorodna. Wiele z nich przystosowanych jest do suchych środowisk i pokarmów ubogich w wodę. W kilkunastu rodzinach znaleźć można wyspecjalizowane grzybojady[1]. Liczne są gatunki żerujące na martwym drewnie i innej martwej materii organicznej[4]. Niektóre z nich przystosowały się do żerowania na produktach spożywczych, stanowiąc kosmopolityczne szkodniki magazynowe[1]. Wśród zalęszczycowatych i nakwiatkowatych częsta jest melitofagia. Nieliczne gatunki czarnuchów żerują na żywych tkankach roślinnych lub są drapieżnikami. Mycteridae żerują wewnątrz roślin jednoliściennych[4]. Larwy oleicowatych i wachlarzykowatych są pasożytami innych owadów[1][4].

Systematyka i filogeneza[edytuj | edytuj kod]

Do czarnuchów zalicza się około 34 tysięcy opisanych gatunków, sklasyfikowanych w około 1250 rodzajach i 28 rodzinach[4]. Układ rodzin według pracy Boucharda i innych przedstawia się następująco[5]:

Filogeneza czarnuchów jest niejasna. Analiza Beutela i Friedricha z 2005, oparta na morfologii larw, wskazywała na ich monofiletyzm[4]. Według wyników analizy morfologicznej Lawrence'a i innych z 2011, obejmującej cechy larw i imagines, czarnuchy tworzą kilka kladów i dla zachowania monofiletyzmu musiałyby obejmować Lymexyleoidea oraz niektórych przedstawicieli nadrodzin zgniotków i przekrasków[7]. Analiza molekularna Gunter i innych z 2014 wskazuje na monofiletyzm kladu obejmującego czarnuchy i drwionki oraz, z ograniczonym wsparciem, na relację siostrzaną pomiędzy tymi nadrodzinami[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Marek Wanat: Rząd: chrząszcze — Coleoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 303.
  2. John F. Lawrence, Darren A. Pollock, Adam Ślipiński: Tenebrionoidea. W: Richard A.B. Leschen, Rolf G. Beutel, John F. Lawrence: Coleoptera, Beetles. Vol. 2: Morphology and Systematics (Elateroidea, Bostrichiformia, Cucujiformia partim). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 2010, seria: Handbook of Zoology.
  3. Roland Gerstmeier: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. Henryk Grabarczyk (przekład). Multico, seria: Przewodnik Kieszonkowy. ISBN 83-7073-105-8.
  4. a b c d e f g Nicole L. Gunter, Zuzana Levkaničová, Tom H. Weir, Adam Ślipiński Stephen L. Cameron, Ladislav Bocak. Towards a phylogeny of the Tenebrionoidea (Coleoptera). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 79, s. 305-312, 2014. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.05.028. 
  5. Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1-972, DOI10.3897/zookeys.88.807.
  6. Tong Bao, Katarzyna S. Walczyńska, Samantha Moody, Bo Wang, Jes Rust. New family Apotomouridae fam. nov. (Coleoptera: Tenebrionoidea) from lower Cenomanian amber of Myanmar. „Cretaceous Research”. 91, s. 14-19, 2018. DOI: 10.1016/j.cretres.2018.05.007. 
  7. John F. Lawrence, Adam Ślipiński, Ainsley E. Seago, Margaret K. Thayer, Alfred F. Newton, Adriana E. Marvaldi. Phylogeny of the Coleoptera Based on Morphological Characters of Adults and Larvae. „Annales Zoologici”. 61 (1), s. 1-217., 2011. DOI: 10.3161/000345411X576725.