Czerwona kurtka (mundur)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zwróć uwagę na czerwieńszą kurtkę oficera.
Odtwórcy 33 Regimentu Piechoty z okresu wojen napoleońskich

Czerwona kurtka lub czerwony kubrak (ang. Red Coat) – historyczna nazwa używana w odniesieniu do żołnierzy British Army, wywodząca się z faktu, że większość oddziałów nosiła w przeszłości czerwone kurtki mundurowe. Od końca XVII do początków XX wieku mundury większości formacji brytyjskich (z wyjątkiem artylerii, strzelców i lekkiej kawalerii) były farbowane alizaryną lub koszenilą na kolor czerwony z odcieniem purpury. Od roku 1870 żołnierze wszystkich stopni byli umundurowani w kurtki o odcieniu szkarłatu, co wcześniej przysługiwało jedynie oficerom, starszym podoficerom i żołnierzom niektórych regimentów kawalerii.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Dawne mundury żołnierzy piechoty 1750–1835

Czerwona kurtka ewoluowała na przestrzeni czasu z polowego uniformu brytyjskiego piechura do ceremonialnego ubioru na specjalne okazje. Czerwień mundurów oficjalnie została przyjęta w lutym 1645 roku, gdy angielski parlament zatwierdził Armię Nowego Wzoru. Składała się ona z 22 000 żołnierzy w dwunastu regimentach piechoty liczących 1200 ludzi każdy, jedenastu regimentach kawalerii (600 ludzi każdy), jednym regimencie dragonów (1000 ludzi) i artylerii uzbrojonej w 50 dział[1][2].

Było kilka przypadków przyjęcia czerwonych kurtek mundurowych poprzedzających Armię Nowego Wzoru. Były to mundury Yeomen of the Guard i Yeomen Warders (sformowanych w roku 1485), gdzie stosowano tradycyjną czerwień Tudorów ze złotymi wyłogami[2]. Tzw. Gentlemen Pensioners dworu Jakuba I nosili czerwone uniformy z żółtymi piórami[3]. Pod Edgehill, w pierwszej bitwie wojny domowej, gwardia królewska nosiła czerwone uniformy, podobnie jak co najmniej dwa regimenty Parlamentu[4].

Przyjęcie i używanie czerwieni przez większość wojsk angielskich także po restauracji (1660) było wynikiem zbiegu okoliczności, w tym relatywnie niskiej ceny czerwonego barwnika[5]. Początkowo czerwień nie była barwą uniwersalną; wojsko nosiło również mundury szare i granatowe[2]. Nie wiadomo skąd wzięła się legenda, że na czerwonych kurtkach nie widać plam krwi; w rzeczywistości krew na czerwonym materiale zostawia plamy niemal czarne.[potrzebny przypis]

Do początków XVIII wieku o produkcji mundurów decydowali dowódcy regimentów. Dopiero dekret królewski z 16 stycznia 1707 roku powołał do życia specjalną komisję mundurową. Od tego czasu uniformy musiały być szyte według wzoru zatwierdzonego przez komisję[2].

Gwardia Królewska dzisiaj

Od samego początku czerwone kurtki mundurowe były lamowane naszywkami w kontrastujących barwach, by wyróżniać poszczególne regimenty wyłogami, kołnierzami i mankietami rękawów. Na przykład 8 (Królewski) Regiment Piechoty miał naszywki granatowe, 5 Regiment Fizylierów Królewskich zielone, 44 Regiment Piechoty żółte, a 3 Regiment Piechoty Królewskiej z Kent płowo-żółte. W roku 1747 wydano pierwsze przepisy mundurowe, w których opisano dokładnie kolory naszywek przysługujących poszczególnym regimentom[6]. Kolejne próby standaryzacji nastąpiły w roku 1881, kiedy to angielskie i walijskie regimenty otrzymały naszywki białe, szkockie żółte, irlandzkie zielone, a królewskie granatowe. Jednakże niektórym oddziałom przyznano prawo do używania naszywek historycznie im tylko przynależnych[7][8].

Żołnierze brytyjscy po raz ostatni walczyli w czerwonych kurtkach w bitwie pod Gennis w Sudanie 30 grudnia 1885 roku. Należeli do brytyjskich sił ekspedycyjnych biorących udział w kampanii nilowej 1884-85 i mieli na sobie „uniformy domowe”, aczkolwiek inne regimenty − przysłane z Indii − nosiły już mundury w kolorze khaki. Niewielki oddział piechoty, jaki dotarł do Chartumu na pokładzie parowca 28 stycznia 1885 roku, otrzymał rozkaz przywdziania czerwonych kurtek, by mahdyści wiedzieli, że mają przed sobą „prawdziwych” Brytyjczyków[9].

Nawet po ostatecznym przyjęciu mundurów khaki w roku 1902, większość brytyjskich regimentów piechoty i kawalerii nadał wkładała czerwone kurtki z okazji defilad i jako mundury wyjściowe po służbie, co trwało aż do wybuchu I wojny światowej w 1914 roku, kiedy to czerwień została oficjalnie wycofana i zakazana.

Brygada Gwardii Królewskiej wróciła do szkarłatnych uniformów w roku 1920, ale we wszystkich innych jednostkach Armii Brytyjskiej czerwień dopuszczono jedynie w orkiestrach wojskowych i mundurach wyjściowych oficerów oraz w wyjątkowych okazjach jak śluby, czy uroczystości dworskie[10][11][12]. Główną przyczyną odstąpienia od czerwieni była wysoka cena koszenili jako barwnika.

W roku 1980 rozważano przywrócenie szkarłatnych uniformów wyjściowych, które miałyby zastąpić granatowe „mundury nr 1” i khaki „mundury nr 2” przy użyciu tańszych i nieblaknących z czasem barwników chemicznych w miejsce koszenili, ale wojsko nie wykazało zainteresowania i tym samym pomysł upadł.[potrzebny przypis]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Peter Young, The English Civil War, Richard Holmes, Ware: Wordsworth Editions, 2000, s. 43, ISBN 1-84022-222-0, OCLC 59404015.
  2. ↑ a b c d Cecil C.P. Lawson: A History of the Uniforms of the British Army: From the Beginning to 1760. London: Kaye & Ward, 1969. ISBN 0-7182-0814-5.
  3. ↑ W.Y. Carmen, "British Military Uniforms from Contemporary Pictures", s.45.
  4. ↑ Peter Young, The English Civil War, Richard Holmes, Ware: Wordsworth Editions, 2000, s. 42, ISBN 1-84022-222-0, OCLC 59404015.
  5. ↑ W.Y. Carman British Military Uniforms from Contemporary Pictures, Hamlyn Publishing Group Ltd, 1957.
  6. ↑ Regulation for the Uniform Cloathing of the Marching Regiments of Foot z T. J. Edwards: Standards, Guidons and Colours of the Commonwealth Forces. Aldershot: Gale & Polden, 1953, s. 191–193.
  7. ↑ W.Y. Carman "Uniforms of the British Army - the Infantry Regiments, ISBN 0-86350-0131-5, s.33.
  8. ↑ Fred Funcken, Liliane Funcken: British Infantry Uniforms from Marlborough to Wellington. London: Ward Lock, 1976, s. 20–24, 34–36. ISBN 0-7063-5181-9.
  9. ↑ Philip J. Haythornthwaite, The Colonial Wars Sourcebook, London 1995: Arms and Armour Press, ISBN 1-85409-196-4, s.35.
  10. ↑ Army Uniform: Report of Sir A. Murray's Committee. „The Times”, s. 12, 30 października 1919. 
  11. ↑ Foot Guards in Full Dress Again. „The Times”, s. 9, 2 lipca 1920. 
  12. ↑ Guards' Uniform Changes: Pre-War Style Revised with Economies. „The Times”, s. 15, 31 lipca 1920. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • R. M. Barnes: History of the Regiments & Uniforms of the British Army. Seeley Service & Co Ltd, 1951.
  • Michael Barthorp: British Infantry Uniforms Since 1660. Blandford Press Ltd, 1982. ISBN 1-85079-009-4.
  • W. Y. Carman: British Military Uniforms. Hamlyn Publishing Group, 1968. ISBN 0-86350-131-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czerwona_kurtka_(mundur)&oldid=71369874”