Dalia (roślina)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Klad | |
| Klad | |
| Klad | |
| Klasa | |
| Klad | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
dalia |
| Nazwa systematyczna | |
| {{{nazwa łacińska}}} Cav. Icon. 1: 56. t. 80. Dec 1791 | |
Dalia, georginia (Dahlia Cav.) – rodzaj roślin nasiennych należących do rodziny astrowatych. Pochodzi z Ameryki Środkowej i liczy 15 gatunków. Niektóre są uprawiane w wielu krajach jako rośliny ozdobne. Nazwa wywodzi się od nazwiska szwedzkiego botanika Andersa Dahla[2]. Znana również pod nazwami ludowymi: giergonia, giergona, wielgonia i wielgoń (ostatnie dwie dotyczą zwłaszcza odmian o największych kwiatostanach). Gatunkiem typowym jest Dahlia pinnata Cav.[3].
Morfologia
Byliny pod ziemią posiadające bulwy. W zależności od odmiany osiągają wysokość od 35 cm do prawie 2 metrów. Kwiaty różnobarwne, zebrane w koszyczki o wielkości od kilku do 25 cm. Kwitną późnym latem i jesienią.
Systematyka
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[4], z późniejszymi uzupełnieniami[5]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Dahlia należy do plemienia Coreopsideae Lindl., podrodziny Asteroideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), rodzaj dalia (Dahlia Cav.)[6].
- Gatunki uprawiane w Polsce
- dalia szkarłatna (Dahlia coccinea Cav.)
- dalia zmienna, d. ogrodowa (Dahlia hybr.)., syn. Dahlia hybrida hort.,Dahlia x cultorum Thorsrud & Reis)
- Lista gatunków[7]
Odmiany ozdobne
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Większość jednak uprawianych odmian to mieszańce powstałe ze skrzyżowania Dahlia coccinea i Dahlia pinnata[8]. Określane są wspólną nazwą jako dalia zmienna lub dalia ogrodowa (Dahlia hybr.). Ogrodnicy wyhodowali bardzo dużą liczbę odmian ozdobnych. Znane są odmiany o kwiatach odmiany pojedynczych, półpełnych i pełnych.
Uprawa
- Wymagania
- Najlepiej rosną na słonecznym stanowisku, żyznej i przepuszczalnej glebie. Wymagają obfitego podlewania. Podczas intensywnego kwitnienia (zazwyczaj sierpień-wrzesień) należy im dostarczyć około 9 litrów wody co drugi dzień. Należy je dość obficie nawozić. Większość odmian wymaga w czasie kwitnienia podpór. Jeśli chcemy uzyskać większe kwiatostany, należy uszczyknąć boczne pączki, pozostawiając tylko jeden.
- Rozmnażanie
- Przez podział lub przez sadzonkowanie. Można również dalie wyhodować z nasion – wysiew do skrzynki w kwietniu, następnie siewki należy pikować do doniczek o średnicy ok. 9 cm.
- Przechowywanie
- Bulwy należy wykopać na zimę. Wykopane wraz z grudką ziemi bulwy należy pozostawić na dzień na słońcu, potem przenieść do pomieszczenia. Po dziesięciu dniach otrząsnąć z ziemi, przyciąć krótko stare pędy, a roślinę odwrócić do góry nogami, by odpłynął nadmiar wody. Zanurzyć w roztworze środka grzybobójczego i ułożyć w płytkich skrzynkach na lekko wilgotnym torfie w chłodnym miejscu.
Przypisy
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-04-15]. (ang.).
- ↑ Słownik wyrazów obcych, wydawnictwo PWN [dostęp 2010-03-02]
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
- ↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington.
- ↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24]. (ang.).
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Dahlia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-28]. (ang.).
- ↑ Dahlia. The Plant List. [dostęp 23 września 2016]. (ang.).
- ↑ Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
