Destylarnia żywicy w Kłobucku
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Zamkowa 12 |
| Data założenia |
1929 (zakład) |
| Forma prawna | |
| Prezes |
Zbigniew Pośpiech |
| Nr KRS | |
Położenie na mapie Kłobucka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłobuckiego  | |
Położenie na mapie gminy Kłobuck  | |
| 50°54′55,0800″N 18°55′39,0000″E/50,915300 18,927500 | |
Destylarnia żywicy w Kłobucku – przedsiębiorstwo przemysłowe w Kłobucku, w dzielnicy Zagórze, powstałe w latach 1929–1933. Przedsiębiorstwo zajmowało się przerobem żywicy drzew sosnowych i wytwarzaniem jej pochodnych, przede wszystkim kalafonii i terpentyny.
Kłobucka destylarnia była jedną z dwóch działających w Polsce, drugą były Zakłady Chemiczne Przerobu Żywicy w Garbatce. W okresie wykorzystania pełnych mocy produkcyjnych (1960–1975) w Kłobucku przerabiano rocznie około 11 tysięcy ton żywicy. Produkty przedsiębiorstwa eksportowane były do 25 krajów świata[1].
W 1996 roku właścicielem destylarni została spółka HCM z Kłobucka.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budowa zakładu[edytuj | edytuj kod]
Inicjatorem budowy destylarni w Kłobucku był nadleśniczy Nadleśnictwa Grodzisko (obecnie Kłobuck) i kierownik Szkoły Leśniczych w Zagórzu Jan Hausbrandt[2]. Decyzja o ulokowaniu zakładu w tym miejscu podyktowana była dużym zasobem i obfitością zbiorów żywicy w otaczających miasto lasach[1]. Zarządzana przez niego szkoła działała w odległym o kilkaset metrów pałacu w Zagórzu. Kłobucka destylarnia była jednym z pierwszych zakładów przemysłowych zajmujących się przerobem żywicy w Polsce.
Budowę przedsiębiorstwa rozpoczęto w 1929 i trwała ona do 1931 roku, a produkcję na skalę przemysłową uruchomiono w dwa lata później[2]. 20 maja 1935 roku, zarządzeniem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych Juliusza Poniatowskiego, utworzono zarząd destylarni podległy bezpośrednio Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie[3]. W 1936 r. uruchomiono destylarnię w Garbatce, korzystając przy tym z doświadczeń kłobuckiego zakładu[1].
Po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]
Destylarnia przerwała działanie w okresie II wojny światowej, jednak maszyny zakładu nie ucierpiały znacznie w trakcie wojny, choć ich stan wskazywał na znaczne zużycie. Utrudniło to znacznie produkcję w pierwszych latach powojennych, lecz dzięki remontom i zakupowi nowych maszyn następował systematyczny wzrost produkcji[1]. 1 stycznia 1950 roku, zarządzeniem Ministra Leśnictwa, destylarnia przekształcona została w przedsiębiorstwo państwowe podległe Centralnemu Zarządowi Przemysłu Leśnego[4].
W 1967 r. destylarnia nawiązała współpracę z Zakładami Chemicznymi w Oświęcimiu w zakresie wytwarzania, importowanego dotąd, roztworu kalafoniowego, który w oświęcimskich zakładach używany był do produkcji kauczuku syntetycznego. Na terenie destylarni powstał wtedy nowy dział wyposażony w maszyny produkcyjne i magazyn roztworu. Produkcja rozpoczęła się w 1969 roku. Wybudowano także dwukilometrową bocznicę kolejową łączącą zakład ze stacją kolejową Kłobuck[5].
Aż do lat 70. XX wieku stale powiększano bazę surowcową. Podzielona ona była pomiędzy obie polskie destylarnie. Do Kłobucka trafiała żywica z lasów podległych regionalnym dyrekcjom Lasów Państwowych w Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Opolu, Poznaniu, Rzeszowie i Wrocławiu[5].
Prywatyzacja[edytuj | edytuj kod]
W wyniku prywatyzacji w 1996 roku właścicielem destylarni została HCM sp. z o.o.. Właściciel pomimo prób wznowienia współpracy z Gospodarstwem Leśnym Lasy Państwowe w zakresie pozyskiwania żywicy z drzew sosnowych przeznaczonych do wycinki, zaprzestał całkowicie produkcji w zakładzie[6]. Zabudowania, urządzenia i dokumentacja pozostały na niezabezpieczonym terenie zakładowym. Zarząd HCM uchylał się od sprawowania nadzoru, nie płacił także podatku od nieruchomości. Samorządy gminy Kłobuck i powiatu kłobuckiego, bezskutecznie starały się nakłonić zarząd spółki do większej dbałości o teren zakładu i niszczejące zabudowania[7]. W zamian za długi z tytułu nieuiszczonego podatku od nieruchomości gmina Kłobuck, zgodnie z wyrokiem sądu, w lutym 2009 roku przejęła budynek biurowy należący do HCM. Budynek został wyremontowany i znajdują się tam obecnie niektóre z wydziałów Urzędu Miasta i Gminy Kłobuck[8].
Produkty[edytuj | edytuj kod]
Destylarnia wytwarzała różnorodny asortyment produktów, nastawiając się na produkcję antyimportową. Odbiorcami były zakłady chemiczne, elektroniczne, a także inne. Do wytwarzanych produktów należały m.in.[9]:
- kalafonia balsamiczna – powstawała w 6 gatunkach
- terpentyna balsamiczna – w 3 gatunkach
- terpentyna alfa-pinenowa
- koncentrat pinenowy
- kalafonia optyczna
- kalafonia muzyczna
- pak kalafoniowy
- kalafonia w roztworze terpentyny (roztwór kalafoniowy)
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W związku z wielokrotnymi zmianami w strukturze organizacyjnej i własnościowej, a także zmianami ustrojowymi w Polsce, przedsiębiorstwo nosiło w swojej historii różne nazwy[10]:
- Państwowa Fabryka Terpentyny i Kalafonii w Kłobucku (w latach 1932–1939)
- Państwowa Destylarnia Żywicy (w latach 1945–1950)
- Destylarnia Żywicy Przemysłu Leśnego[4] (w latach 1950–1972)
- Zakład Chemicznego Przerobu Żywicy, Przedsiębiorstwa Przemysłu Drzewnego w Katowicach (w latach 1972–1989)
- Przedsiębiorstwo Przerobu Żywicy w Kłobucku (w latach 1989–1996)
Kierownictwo[edytuj | edytuj kod]
Kierownikami zakładu w czasie jego działalności byli[1]:
- Mieczysław Hodorowski (w latach 1937–1951)
- Franciszek Hoładus (w latach 1951–1952)
- Stanisław Duraj (w latach 1952–1954)
- Henryk Tyszka (w latach 1954–1972)
- Bohdan Tylikowski (w latach 1978–1994)
- Jan Perz (w latach 1994–1996)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Franciszek Sobalski: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (1939–2009). s. 174.
- ↑ a b Franciszek Sobalski: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (do roku 1939). s. 366.
- ↑ Zarządzenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 20 maja 1935 r. o utworzeniu Zarządu Państwowej Destylarni Żywicy w Zagórzu oraz Zarządów Tartaków Państwowych w Bydgoszczy i Parciakach (M.P. z 1935 r. nr 121, poz. 153)
- ↑ a b Zarządzenie Ministra Leśnictwa z dnia 30 grudnia 1949 r. o utworzeniu destylarni żywicy przemysłu leśnego (M.P. z 1950 r. nr 9, poz. 91)
- ↑ a b Franciszek Sobalski: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (1939–2009). s. 177.
- ↑ Krzysztof Szamałek: Oświadczenie. 2004-12-24. [dostęp 2012-09-26]. (pol.).
- ↑ Katarzyna Wrzalik: Nie ma ratunku dla kłobuckiej destylarni. TVP Katowice, 2010-08-22. [dostęp 2012-02-01]. (pol.).
- ↑ Aktualności. UMiG Kłobuck. [dostęp 2012-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-13)]. (pol.).
- ↑ Franciszek Sobalski: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (1939–2009). s. 176.
- ↑ Franciszek Sobalski: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (1939–2009). s. 173.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Franciszek Sobalski: Między wojnami światowymi 1918–1939. W: Feliks Kiryk: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (do roku 1939). Kraków: Secesja, 1998. ISBN 83-87345-55-5.
- Franciszek Sobalski: Stosunki gospodarcze Kłobucka. W: Włodzimierz Suleja: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (1939–2009). Wrocław: Gajt, 2010. ISBN 978-8-3881-7893-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Fotografie przedstawiające obecny stan zabudowań destylarni. wczestochowie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-16)].
- Fotografie wnętrz laboratorium destylarni