Dibamidae
| Dibamidae[1] | |||
| Boulenger, 1884 | |||
 Przedstawiciel rodziny – Anelytropsis papillosus | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Infrarząd |
Dibamia | ||
| Rodzina |
Dibamidae | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Dibamus A.M.C. Duméril & Bibron, 1839 | |||
| Rodzaje | |||
|
| |||
Dibamidae – rodzina jaszczurek z rzędu łuskonośnych (Squamata)[1].
Gatunki z rodzaju Dibamus występują w południowo-wschodniej Azji, na Filipinach i Archipelagu Malajskim. Jedyny gatunek z rodzaju Anelytropsis żyje w Meksyku. Przebywają w glebie, pod skałami lub w ściółce wilgotnych lasów. Niektóre analizy molekularne sugerują, że niektóre gatunki z rodzaju Dibamus są bliżej spokrewnione z Anelytropsis niż z pozostałymi Dibamus – konkluzji takiej nie wspierają jednak dane morfologiczne. Datowanie przy użyciu zegara molekularnego wskazuje, że Dibamidae wyewoluowały w późnej kredzie. Połączenie danych molekularnych, paleogeograficznych i paleoklimatologicznych sugeruje, że przedstawiciele linii ewolucyjnej obejmującej Anelytropsis migrowali z Azji do Ameryki Północnej przez Beringię w późnym paleocenie lub eocenie[2]. Nie są znani kopalni przedstawiciele Dibamidae; możliwe, że najbliżej spokrewniona z nimi jest Sineoamphisbaena z późnej kredy[3].
Są jajorodne. Osiągają do 25 cm długości. Samice są beznogie, a samce mają płetwowate kończyny tylne.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
W przeciwieństwie do innych łuskonośnych, Dibamidae charakteryzują się nierozdwojonym językiem, co wspiera wyniki analiz molekularnych, których większość sugeruje, że są one taksonem siostrzanym dla kladu Bifurcata, obejmującego wszystkie pozostałe Squamata[4][5]. Niektóre z badań molekularnych wskazują jednak, że Dibamidae to grupa siostrzana dla kladu Gekkota[6][3]. Analizy morfologiczne z kolei sugerują przynależność Dibamidae do Scleroglossa i prawdopodobne bliskie pokrewieństwo z amfisbenami i wężami[7] lub ze scynkami i amfisbenami, na co wskazuje wiele potencjalnych synapomorfii osteologicznych[8].
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodziny należą następujące rodzaje[9]:
- Anelytropsis – jedynym przedstawicielem jest Anelytropsis papillosus
- Dibamus
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Dibamidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Ted M. Townsend, Dean H. Leavitt, Tod W. Reeder. Intercontinental dispersal by a microendemic burrowing reptile (Dibamidae). „Proceedings of the Royal Society B”. 278 (1718), s. 2568–2574, 2011. DOI: 10.1098/rspb.2010.2598. (ang.).
- ↑ a b Tod W. Reeder, Ted M. Townsend, Daniel G. Mulcahy, Brice P. Noonan, Perry L. Wood Jr, Jack W. Sites Jr, John J. Wiens. Integrated analyses resolve conflicts over squamate reptile phylogeny and reveal unexpected placements for fossil taxa. „PLOS ONE”. 10 (3): e0118199, 2015. DOI: 10.1371/journal.pone.0118199. (ang.).
- ↑ S. Blair Hedges, Nicolas Vidal: Lizards, snakes, and amphisbaenians (Squamata). W: S. Blair Hedges, Sudhir Kumar (red.): The Timetree of Life. Oxford University Press, 2009, s. 383–389. ISBN 978-0-19-953503-3. (ang.).
- ↑ Robert Alexander Pyron, Frank T. Burbrink, John J. Wiens. A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes. „BMC Evolutionary Biology”. 13: 93, 2013. DOI: 10.1186/1471-2148-13-93. (ang.).
- ↑ John J. Wiens, Carl R. Hutter, Daniel G. Mulcahy, Brice P. Noonan, Ted M. Townsend, Jack W. Sites, Jr, Tod W. Reeder. Resolving the phylogeny of lizards and snakes (Squamata) with extensive sampling of genes and species. „Biology Letters”. 8 (6), s. 1043–1046, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2012.0703. (ang.).
- ↑ Jacques A. Gauthier, Maureen Kearney, Jessica Anderson Maisano, Olivier Rieppel, Adam D. B. Behlke. Assembling the squamate tree of life: perspectives from the phenotype and the fossil record. „Bulletin of the Peabody Museum of Natural History”. 53 (1), s. 3–308, 2012. DOI: 10.3374/014.053.0101. (ang.).
- ↑ Leandro C.S. Assis, Olivier Rieppel. Are monophyly and synapomorphy the same or different? Revisiting the role of morphology in phylogenetics. „Cladistics”. 27 (1), s. 94–102, 2011. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2010.00317.x. (ang.).
- ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Dibamidae. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Podrząd: Jaszczurki Sauria. W: W. Zamachowski, A. Zyśk Strunowce Chordata, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1997. ISBN 83-86841-92-3.