Dolina za Bramką
.jpg) Dolina za Bramką (pośrodku zdjęcia, widok od strony północnej) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Rodzaj obiektu | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 49°16′17,0400″N 19°55′00,8400″E/49,271400 19,916900 | |
Dolina za Bramką – dolina reglowa w Tatrach Zachodnich znajdująca się pomiędzy Doliną Strążyską a Doliną Małej Łąki[1].
Topografia[edytuj | edytuj kod]
Jest środkową, największą z trzech dolin wciętych w północne stoki Łysanek (pozostałe to Suchy Żleb i Mały Żlebek). Jej wschodnie obramowanie tworzy północno-wschodni grzbiet Łysanek i odgałęziający się od niego Samkowy Grzbiet oddzielający ją od Suchego Żlebu. Od zachodu stoki doliny tworzy północno-zachodni grzbiet Łysanek oraz jego odnoga – grzbiet Pośredniego Wierszyka oddzielający ją od Małego Żlebka. W górnej części dolina nieco zakręca i rozwidla się na dwa ramiona, którymi są Dolinka spod Jatek i Dolinka spod Łysanek. Uchodzi na wysokości ok. 920 m n.p.m. do Rowu Zakopiańskiego, powyżej należącego do Zakopanego osiedla Stare Krzeptówki[2].
Opis doliny[edytuj | edytuj kod]
Ma powierzchnię ok. 100 ha i niecałych 2 km długości. Jej zbocza zbudowane są z wapieni i dolomitów. Porasta je las mieszany z dużym udziałem sosny (prawdopodobnie sadzonej). W dolnej części grzbietu Pośredniego Wierszyka (po zachodniej stronie) znajdują się Jasiowe Turnie – skałki o różnych, fantazyjnych kształtach. Dnem doliny płynie Potok zza Bramki, tworząc na wzniesieniach małe kaskady[3]. W dolinie odkryto trzy jaskinie: Schronisko w Dolinie za Bramką oraz Jasiowy Schron i Dziurę w Jatkach[4]. Bramka, od której dolina nosi nazwę, została w 1875 roku zburzona na polecenie Towarzystwa Tatrzańskiego w celu poszerzenia drogi. Obecnie tylko wewnątrz doliny można obserwować bramki (miejsca, w których skały tworzą zwężenia dna doliny). Przed wojną istniał znakowany szlak turystyczny (tzw. Perć ponad Skałki) prowadzący z Doliny za Bramką przez grzbiet do Doliny Strążyskiej. Obecnie dolina znajduje się w obszarze ochrony ścisłej Regle Zakopiańskie TPN-u i możliwe jest jedynie przejście znakowanym szlakiem dolnej części doliny[3]. Z rzadkich w Polsce roślin występują tutaj m.in. storzan bezlistny (ostatnio nie potwierdzono jego występowania, na opisanym stanowisku wyginął) i jarząb nieszpułkowy[5].
Naprzeciwko wylotu doliny, na wzgórzu o wysokości 912 m n.p.m. znajduje się zabytkowa Chałupa Sabały, w której mieszkał słynny Sabała[3].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
– odchodzący od Drogi pod Reglami zielony szlak, kończący się ślepo w miejscu rozwidlenia doliny. Czas przejścia: 25 min, ↓ 20 min[6].
-
Widok na dolinę z Pogórza Gubałowskiego -
-
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1: 25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, październik 2009, ISBN 83-87873-36-5.
- ↑ a b c Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Jaskinie Tatr [online], web.archive.org, 24 sierpnia 2017 [dostęp 2018-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-24].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Za Bramką dolina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 205.