Dom tekstylny Weichmanna
 nr rej. A/1376/88 z 27 września 1988
| |
 Gliwice – dom tekstylny Weichmanna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Gliwice |
| Adres |
ul. Zwycięstwa 37 |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1921 |
| Ukończenie budowy |
1922 |
Położenie na mapie Gliwic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°17′49,722″N 18°40′16,709″E/50,297145 18,671308
| |
Dom tekstylny Weichmanna (niem. Seidenhaus Weichmann) − zabytkowy budynek mieszczący się w Gliwicach przy ul. Zwycięstwa 37, dawny dom handlowy. Jest jednym z najważniejszych obiektów niemieckiego modernizmu w Polsce. Nazwa pochodzi od nazwiska pierwszego właściciela, lokalnego przedsiębiorcy i kupca Ericha Weichmanna oraz sprzedawanego asortymentu - wysokiej jakości artykułów tekstylnych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obiekt został wzniesiony przy ówczesnej Wilhelmstrasse według jednego z pierwszych projektów światowej później sławy niemieckiego architekta Ericha Mendelsohna. Wybudowano go w roku 1921 i oddano do użytku 22 stycznia roku 1922[1]. Inicjatorem budowy i pierwszym właścicielem budynku był Erwin Weichmann – lokalny przedsiębiorca i kupiec, właściciel kilku sklepów z tekstyliami. W 1932 Weichmann wraz z całą rodziną wyemigrował do Ameryki. W księdze adresowej Rzeszy Niemieckiej z 1941 r. budynek figuruje jako Seidenhaus Altgassen. Jego właścicielem był Max Altgassen, który zginął w 1945 podczas bombardowania Drezna[2].
Budynek wzbudził znaczne zainteresowanie w kręgach architektury i sztuki. Już rok po powstaniu obiektu pokazano go na wystawie Bauhausu w Weimarze. W 1924 r. jego zdjęcie ozdobiło okładkę wydawnictwa promującego najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne Gliwic. W roku 1926 został zaprezentowany na wystawie architektury nowoczesnej w warszawskiej Zachęcie. Przedstawiały go również czasopisma branżowe m.in. w Paryżu i Moskwie[1]. Szybko stał się wizytówką awangardowej architektury w Europie i punktem wyjścia do projektów wielu znacznie większych, słynnych domów towarowych w ówczesnych Niemczech, między innymi w Stuttgarcie, Norymberdze, Breslau, Chemnitz.
Po II wojnie światowej w budynku mieściła się siedziba TPPR. Do początku lat 90. parter zajmowała księgarnia z literaturą radziecką oraz kilka niewielkich punktów handlowych. W 2002 roku wykonano remont obiektu. W budynku mieściła się filia banku PKO Bank Polski a obecnie (stan na 15.10.2022) filia Nest Banku.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynek powstał na planie nieregularnym, zbliżonym do prostokąta. Jest wczesnym przykładem budynku o konstrukcji z żelbetu uzupełnionego cegłami. Ma dwa piętra oraz niewielką nadbudowę uznawaną za trzecie piętro. Nakryty jest płaskim dachem. Widoczny jest podział na część handlową, obejmującą parter i pierwsze piętro oraz część prywatną na dwóch wyższych kondygnacjach[1].
Obiekt wpisano do rejestru zabytków 27 września 1988 (nr rej. A/1376/88, granice ochrony obejmują działkę)[3][4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Magdalena Baraniecka. Stulecie Domu Tekstylnego Weichmanna. „Śląsk. Miesięcznik społeczno-kulturalny”. XXVIII (12 (327)), s. 35, grudzień 2022. Górnośląskie Towarzystwo Literackie w Katowicach. ISSN 1425-3917. (pol.).
- ↑ Kuźnik Grażyna: Maszyna do kupowania, w: „Polska Dziennik Zachodni – Gliwice”, 2013-09-20, s. 9
- ↑ Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków: Rejestr zabytków w Gliwicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-08-20].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2011-08-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Leszek Jodliński, Dom tekstylny Weichmanna w Gliwicach. Nieznane dzieło Ericha Mendelsohna, Gliwice, 1994, Seria Monograficzna – Muzeum w Gliwicach, nr 4. ISSN 0860-7818.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Dom Tekstylny Weichmanna | Virtual Shtetl. sztetl.org.pl. [dostęp 2018-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-15)].