Terror Háza
 Dom Terroru przy Andrássy út 60 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Andrássy út 60, róg Csengery út |
| Data założenia |
2002 |
| Dyrektor |
dr Mária Schmidt |
Położenie na mapie Budapesztu  | |
Położenie na mapie Węgier  | |
 47°30′24,11″N 19°03′54,30″E/47,506697 19,065083
| |
| Strona internetowa | |
Dom Terroru (Terror Háza) – muzeum w Budapeszcie, które stanowi jednocześnie pomnik ofiar totalitaryzmu na Węgrzech i bohaterów rewolucji 1956. Inicjatorem utworzenia muzeum był premier Viktor Orbán. Otwarto je 24 lutego 2002.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budynek wzniesiony w 1880 w stylu neorenesansowym według projektu architekta Adolfa Fesztyego, służył w latach 1937–1944 jako siedziba i więzienie organizacji strzałokrzyżowców. W latach 1945–1956 był siedzibą i więzieniem stalinowskiej policji politycznej ÁVH[1]. W grudniu 2000 roku budynek został kupiony przez Fundację Badań Historii i Społeczeństwa Europy Środkowej i Wschodniej (Közép- és Kelet-európai Történelem és Társadalom Kutatásáért Közalapítvány). Remont ukończono w 2002 roku i 24 lutego premier Viktor Orbán otworzył muzeum w towarzystwie zaproszonych gości (m.in. Władimir Bukowski, Czesław Bielecki, Joshua Muravchik, Anne Applebaum, Dalia Kuodytė) i dziesiątków tysięcy osób[2].
Wystawy[edytuj | edytuj kod]
W muzeum na trzech piętrach w ramach stałej wystawy są prezentowane wydarzenia z historii Węgier obejmujące zarówno okupację hitlerowską, jak i sowiecką. Krytycy zwracają uwagę, że pewne zagadnienia np. kolaboracja z Niemcami są omawiane skrótowo lub pomijane[1].
Wystawy czasowe:
- 2019 Lenin – z niemieckimi pieniędzmi przeciwko Rosji[3]
- 2016 Egy akaraton 1956-2016 – wystawa czasowa, podczas której dzięki goglom VR można było obejrzeć filmy György’ego Pálfiego[4]
- 2016 1956 dla wolności i niepodległości (A szabadságért és a függetlenségért) – wystawa plenerowa[5]
- 2015 Po raz pierwszy wolne (Először szabadon) – wystawa poświęcona pierwszym wolnym wyborom na Węgrzech w 1990 roku[6]
- 2015 Skazani na niewolnictwo (Rabszolgasorsra ítélve) – wystawa plenerowa[7]
- 2013 Rosyjski patriota – Aleksander Sołżenicyn (1918-2008) (Egy orosz hazafi – Alekszandr Szolzsenyicin (1918-2008))[8]
- 2012 Sumienie Węgrów – József Mindszenty (A magyarok lelkiismerete – Mindszenty József (1892-1975))[9]
Działalność[edytuj | edytuj kod]
W 2003 roku w ramach Roku Orwellowskiego odbyła się międzynarodowa konferencja 1984, w której udział wzięli węgierscy i zagraniczni historycy oraz literaturoznawcy. Głównym tematem obrad była analiza wydarzeń w 1984 roku z perspektywy Europy Środkowej i Zachodu. Prelegenci zwrócili uwagę na wydarzenia w tym roku takie jak: publikację powieści Arthura Koestlera Ciemność w południe, śmierć J. Popiełuszki, Andropowa, bojkot Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles, wybór Ronalda Reagana na prezydenta USA[10][11]. W 2012 roku zorganizowano międzynarodowe konferencje poświęcone takim osobom jak: prezydent George H.W. Bush Luck for Europe[12], József Mindszenty[13] czy Charles de Gaulle[14].
Nagroda im. Sándora Petőfiego[edytuj | edytuj kod]
Od 2009 roku Fundacja Badań Historii i Społeczeństwa Europy Środkowej i Wschodniej przyznaje nagrodę im. Sándora Petőfiego za działania na rzecz wolności narodów Europy Środkowej. Uroczystość wręczenia nagrody odbywa się corocznie w Muzeum Terroru. Wśród laureatów znaleźli się również Polacy: Karol Sauerland (2015)[15]i kardynał Stanisław Dziwisz (2017)[16].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Archiwa Historyczne Węgierskiego Bezpieczeństwa Państwowego
- Muzeum Stasi w Berlinie
- Muzeum Ofiar Ludobójstwa w Wilnie
- Muzeum Okupacji w Rydze
- Muzeum Pamięci Narodowej „Więzienie przy Łąckiego” we Lwowie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Andrzej Pawłowski, Terror Háza w Budapeszcie [online], Konflikty.pl, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-04-04] (pol.).
- ↑ A múzeum története [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-04].
- ↑ Október 20-án bezár az időszaki kiállításunk [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Visszarepít minket az időben a Terror Háza új kiállítása [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ A pesti srácok a Terror Háza előtt [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Először szabadon – új kiállítás nyílt a Terror Háza Múzeumban [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Megnyílt a Rabszolgasorsra ítélve című kiállítás Budapesten [online], Webrádió hírportál [dostęp 2020-04-05] (węg.).
- ↑ „Egy orosz hazafi – Alekszandr Szolzsenyicin (1918-2008)” című időszaki kiállítás megnyitója [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ A magyarok lelkiismerete – Mindszenty József kiállítás a Terror Házában [online], Montázsmagazin, 30 marca 2012 [dostęp 2020-04-05] (węg.).
- ↑ Hírek. Orwell-centenárium alkalmából... [online], www.orwell.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Orwell – Nemzetközi konferencia [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Európa szerencséje – nemzetközi tanácskozás [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ „A magyarok lelkiismerete – Mindszenty József (1892-1975)” című konferencia [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Franciaország szolgálatában – Charles de Gaulle (1890-1970) c. nemzetközi konfe-rencia [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Karol Sauerland a Petőfi-díj idei kitüntetettje [online], www.terrorhaza.hu [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Kard. Stanisław Dziwisz laureatem węgierskiej nagrody im. Sándora Petőfiego [online], eKAI, 4 grudnia 2017 [dostęp 2020-04-05].