Dotknięcie nocy

Dotknięcie nocy

Gatunek	kryminał sensacyjny
Rok produkcji	1961
Data premiery	11 stycznia 1962
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	88 min
Reżyseria	Stanisław Bareja
Scenariusz	Aleksander Ścibor-Rylski
Główne role	Jerzy Kozakiewicz Elżbieta Kępińska Wiesław Gołas
Muzyka	Adam Walaciński
Zdjęcia	Jan Janczewski
Scenografia	Roman Wołyniec
Kostiumy	Ewa Kowalska
Montaż	Krystyna Rutkowska
Produkcja	Zwonimir Ferič (kierownik produkcji)
Wytwórnia	Zespół Filmowy Rytm

Dotknięcie nocy – polski czarno-biały film kryminalny z 1961 roku w reżyserii Stanisława Barei. Drugi chronologicznie film w dorobku Barei.

Fabuła

Akcja toczy się w prowincjonalnym miasteczku. Fotograf Jacenko pragnie się wyrwać z szarej rzeczywistości. By zrealizować swe marzenia planuje napad na konwój z banku wiozący wypłatę do miejscowego kombinatu. Jacenko zatrzymuje konwój i z zimną krwią strzela z pistoletu do osób przewożących pieniądze. Ciężko ranna zostaje również Beata – dziewczyna fotografa i kasjerka bankowa, która nie znając jego planów, przekazywała mu informacje o pracy banku. Jacenko ukrywa łup na wysypisku śmieci. Próbując odnaleźć ukryte pieniądze, wpada w urządzoną przez milicję pułapkę.

Obsada

• Jerzy Kozakiewicz – fotograf Roman Jacenko
• Elżbieta Kępińska – Agnieszka
• Hanna Zembrzuska – Beata, pracownica banku
• Wiesław Gołas – kapitan Prokosz
• Wanda Łuczycka – Janka, kasjerka z kombinatu
• Kazimierz Dejunowicz – woźny w banku, wynajmujący pokój Jacence
• Aleksander Dzwonkowski – pijaczek Mieloch
• Stefan Śródka – Rybicki, strażnik konwoju z kombinatu
• Kazimierz Wichniarz – sierżant Walczak
• Stanisław Wyszyński – porucznik Kelerman
• Stanisław Brejdygant – milicjant
• Bolesław Płotnicki – handlarz Jan Piterak
• Helena Gruszecka – handlarka Krystyna Piterakowa
• Irena Orzecka – staruszka

Źródła:

Scenariusz i realizacja filmu

Scenariusz filmu powstał na kanwie zbrodni pleszewskiej, która miała miejsce 10 stycznia 1957 w Fabianowie, gdzie skazany później na karę śmierci Stanisław G. dokonał napadu na taksówkę, w której wieziono pieniądze na wypłaty dla pracowników Krotoszyńskich Zakładów Przemysłu Terenowego w Dobrzycy. Zabiwszy 4 osoby, w tym kasjerkę, sprawca zabrał pieniądze, za które kupił m.in. dom. Pistolet zdobył wcześniej, napadając na plutonowego. W Dotknięciu nocy główny bohater jest fotografem, gdy realny morderca był kierowcą samochodowym i ślusarzem. Inna zmiana w scenariuszu polegała na tym, że kasjerce towarzyszył w konwoju milicjant. Film Barei był pierwszym ekranowym kryminałem wyprodukowanym w Polsce. Zdjęcia do filmu kręcono od maja 1961 roku w Płocku i okolicach miasta, którego mieszkańcy wystąpili w roli statystów.

Krytyka filmu

Film Barei porównywano m.in. do Popiołu i diamentu Andrzeja Wajdy oraz do Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego. Walorami dzieła były dla krytyków autentyzm i dobre tempo akcji. Chwalono także role aktorów: Wiesława Gołasa, Elżbiety Kępińskiej i Hanny Zembrzuskiej. Jako słabe punkty wskazywano naiwność niektórych scen, banalność samej zbrodni oraz odegranie głównej roli przez Jerzego Kozakiewicza, którą oceniano jako zbyt egzaltowaną i odpychającą. Początkowo rolę tę miał zagrać Tadeusz Łomnicki, ale odmówił ze względu na inne zobowiązania. Po ponad dwudziestu latach Bareja spotkał Kozakiewicza na oddziale kardiologicznym i powierzył mu jedną z istotniejszych ról (kierownik produkcji Garwanko) w Zmiennikach. Poza nim i Gołasem w późniejszych filmach Barei grali występujący w Dotknięciu nocy Stefan Śródka, Bolesław Płotnicki i Wanda Łuczycka. Niektóre motywy z filmu pojawiały się później w takich dziełach jak Gangsterzy i filantropi, Zbrodniarz i panna i Przepraszam, czy tu biją?.

Bibliografia

• Maciej Replewicz: Stanisław Bareja. Król krzywego zwierciadła. Poznań: Zysk i S-ka, 2009. ISBN 978-83-7506-387-5.

Linki zewnętrzne

• Dotknięcie nocy w bazie IMDb (ang.)
• Zdjęcia z filmu Dotknięcie nocy w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Dotknięcie nocy w bazie Filmweb