Furiak bezkciukowy

Furiak bezkciukowy
	Furipterus horrens
	(F. Cuvier, 1828)
	; Ilustracja z 1856 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Noctilionoidea
Rodzina	furiakowate
Rodzaj	Furipterus; Bonaparte, 1837
Gatunek	furiak bezkciukowy
Synonimy
	Rodzaju: Furia ; Furiella J.E. Gray, 1866; Gatunku: Furia horrens F. Cuvier, 1828; Furipterus caerulescens Tomes, 1856; Furipterus torrens J.A. Allen, 1916; Furipterus harrens Uchikawa, 1988;
	Rodzaju: Furia ; Furiella J.E. Gray, 1866; Gatunku: Furia horrens F. Cuvier, 1828; Furipterus caerulescens Tomes, 1856; Furipterus torrens J.A. Allen, 1916; Furipterus harrens Uchikawa, 1988;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Furiak bezkciukowy^[10], dymnica okopcona (Furipterus horrens) – gatunek ssaka z rodziny furiakowatych (Furipteridae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1828 roku francuski zoolog Frédéric Cuvier nadając mu nazwę Furia horrens^[3]. Holotyp pochodził z La Many, w Gujanie Francuskiej^[11]. Jedyny przedstawiciel rodzaju furiak^[10] (Furipterus) który nazwał w 1837 roku francuski zoolog Karol Lucjan Bonaparte^[2].

W odniesieniu do badań nad kodowaniem DNA, F. horrens wykazał 2,5% średnią wewnątrzgatunkową rozbieżność sekwencji, co może reprezentować ukryty gatunek, a nie odrębne mitochondrialne linie lub filogrupy^[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[12].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Furia: łac. furia „furia, wściekłość”, od furo „być wściekłym”^[13].
Furipterus: rodzaj Furia F. Cuvier, 1828; -πτερος -pteros „-skrzydły”, od πτερον pteron „skrzydło”^[13].
Furiella: rodzaj Furia F. Cuvier, 1828; łac. przyrostek zdrabniający -ella^[13].
horrens: łac. horrens, horrentis „szczeciniasty, szorstki”^[14].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Furiak bezkciukowy występuje w południowej Ameryce Środkowej i północnej Ameryce Południowej od południowo-zachodniej Nikaragui (Refugio Bartola), na południe przez Kostarykę i Panamę do Kolumbii, Wenezueli, Gujanie, Brazylii, wschodniego Ekwadoru, wschodniego Peru i północnej Boliwii; także na Trynidadzie^[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 33–36 mm, samców około 34–41 mm, długość ogona samic 21–38 mm, samców 20–28 mm, długość tylnej stopy samic 7–9 mm, samców 7–8 mm, długość przedramienia samic 36,5–38,5 mm, samców 35–37 mm; masa ciała samic 3,2–4,2 g, samców 3,1–3,6 g^[15]. Szczególną cechą tego nietoperza jest wysokie czoło; pyszczek i czoło tworzą niemal kąt prosty. Wzór zębowy: I ${\tfrac {2}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {2}{3}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ = 36^[15]. Kariotyp wynosi 2n = 34 i FN = 62^[15].

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

W przeciwieństwie do innych nietoperzy, furiak bezkciukowy i jej pokrewny gatunek dymnica motylowa (Amorphochilus schnablii) nie mają kciuków, więc zanim wyląduje ona na stropie jaskini lub podziemnego korytarza musi zawisnąć w powietrzu, zrobić przewrót, by móc chwycić się podpory stopami. O biologii dymnicy okopconej prawie nic nie wiadomo, ponieważ mało naukowców prowadziło nad nimi badania. Stwierdzono jednak, że żywią się owadami. Nie wiadomo również w jaki sposób udaje im się uniknąć konkurencji innych owadożernych nietoperzy żyjących w obrębie ich areału występowania.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Młodszy homonim Furia Linnaeus, 1758 (Nematoda).
↑ Nowa nazwa dla Furia F. Cuvier, 1828.
↑ Miejsce typowe: Santa Catarina, Brazylia^[5].
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Furia horrens F. Cuvier, 1828.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Furipterus horrens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Ch.L. Bonaparte: Iconografia della fauna italica: per le quattro classi degli animali vertebrati. T. 1. Roma: Tip. Salviucci, 1837, s. (21). (wł.).
↑ ^a ^b ^c F. Cuvier. De chauve-souris sous le nom de Furie. „Mémoires du Muséum d’Histoire Naturelle”. 16, s. 150, 1828. Paris. (fr.).
↑ J.E. Gray. Synopsis of the Genera of Vespertilionidæ and Noctilionidæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 17, s. 91, 1866. (ang.).
↑ A.L. Gardner: Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 391. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
↑ R.F. Tomes. On three genera of Vespertilionidae, Furipterus, Natalus and Hyonycteris, with the descriptions of two new species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 24, s. 176, 1856. (ang.).
↑ J.A. Allen. List of mammals collected in Colombia by the American Museum of Natural History expeditions, 1910-1915. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 35 (18), s. 226, 1916. (ang.).
↑ K. Uchikawa. Myobiidae (Acarina, Trombidiformes) associated with minor families of Chiroptera (Mammalia) and a discussion of phylogeny of chiropteran myobiid genera. „Journal of Parasitology”. 74 (1), s. 168, 1988. DOI: 10.2307/3282493. (ang.).
↑ B.B. Miller B.B. i inni, Furipterus horrens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-02] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 110. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Furipterus horrens. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-02].
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 158. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 287, 1904. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 106, OCLC 637083062 (ang.).
↑ ^a ^b ^c J. Arroyo-Cabrales: Family Furipteridae (Smoky Bat and Thumbless Bat). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 417. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt – Warszawa 1997 – Dr Philip Whitfield

[3] Młodszy homonim Furia Linnaeus, 1758 (Nematoda).

[5] Nowa nazwa dla Furia F. Cuvier, 1828.

[8] Miejsce typowe: Santa Catarina, Brazylia^[5].

[uwaga1-10] Niepoprawna późniejsza pisownia Furia horrens F. Cuvier, 1828.

[itis-1] Furipterus horrens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[bon-2] Ch.L. Bonaparte: Iconografia della fauna italica: per le quattro classi degli animali vertebrati. T. 1. Roma: Tip. Salviucci, 1837, s. (21). (wł.).

[cuv-4] F. Cuvier. De chauve-souris sous le nom de Furie. „Mémoires du Muséum d’Histoire Naturelle”. 16, s. 150, 1828. Paris. (fr.).

[gray-6] J.E. Gray. Synopsis of the Genera of Vespertilionidæ and Noctilionidæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 17, s. 91, 1866. (ang.).

[gar-7] A.L. Gardner: Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 391. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).

[tom-9] R.F. Tomes. On three genera of Vespertilionidae, Furipterus, Natalus and Hyonycteris, with the descriptions of two new species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 24, s. 176, 1856. (ang.).

[all-11] J.A. Allen. List of mammals collected in Colombia by the American Museum of Natural History expeditions, 1910-1915. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 35 (18), s. 226, 1916. (ang.).

[uch-12] K. Uchikawa. Myobiidae (Acarina, Trombidiformes) associated with minor families of Chiroptera (Mammalia) and a discussion of phylogeny of chiropteran myobiid genera. „Journal of Parasitology”. 74 (1), s. 168, 1988. DOI: 10.2307/3282493. (ang.).

[iucn-13] B.B. Miller B.B. i inni, Furipterus horrens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-02] (ang.).

[miiz-14] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 110. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-15] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Furipterus horrens. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-02].

[icmw-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 158. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-17] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 287, 1904. (ang.).

[jaeg-18] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 106, OCLC 637083062 (ang.).

[hmw-19] J. Arroyo-Cabrales: Family Furipteridae (Smoky Bat and Thumbless Bat). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 417. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[c]

[6]

[d]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[5]