Dynia piżmowa

Dynia piżmowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	dyniowce
Rodzina	dyniowate
Rodzaj	dynia
Gatunek	dynia piżmowa
	Nazwa systematyczna
	Cucurbita moschata Duchesne; Essai sur l'Histoire Naturelle des Courges 7. 1786 (J. L. M. Poiret in F. Cuvier, Dict. sci. nat. 11:234. 1819)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dynia piżmowa (Cucurbita moschata Duchesne) – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae), pochodzący z Ameryki Środkowej.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Masywna, płożąca się lub wspinająca o długości do 5 m z rozgałęzionymi czepnymi wąsami.
Liście: Duże, miękkie, dość często białoplamiste, o 5-6 ostrych klapach i ostrych zatokach pomiędzy nimi.
Kwiaty: Rozdzielnopłciowe, roślina jednopienna. Wyrastające pojedynczo kwiaty żeńskie mają dzwonkowaty, 5-ząbkowy kielich, jasnożółtą 5-łatkową lejkowatą koronę o średnicy do 10 cm i 1 słupek. Kwiaty męskie wyrastają pęczkami w kątach liści i są prawie zupełnie pozbawione rurki, mają 5 zrośniętych pręcików. Wolne końce płatków podczas kwitnienia rozkładają się szeroko, lub odwijają do tyłu.
Owoc: jagoda wyrastająca na twardej, bruzdowanej 5-kanciastej szypułce. Owoce tej rośliny są zbliżone wyglądem do owoców melonów, podługowate, o barwach zupełnie innych niż posiadają owoce innych dyń, mianowicie ciemnobrązowe lub czerwonożółtawe, z bruzdowaną i miękką warstwą zewnętrzną. Miąższ jest jadalny i wonny, o charakterystycznym zapachu piżma. Waga owoców dochodzi do 20 kg. W środku wypełniony jest prawie bezwłóknistym, słodkawym, żółtego koloru miąższem, w którym znajdują się liczne, brudnobiałe lub brązowe, płaskie, tępo ząbkowane nasiona, niemal gładkie i matowe.

Odmiany uprawne[edytuj | edytuj kod]

Wyhodowano m.in. następujące odmiany uprawne: 'Butternut'^[4], 'Butternut Rugosa' (odmiana włoska), 'Kurinishiki' (japońska), 'Muscade de Provence' lub 'Musquée de Provence' (francuska), 'Muskatna' (bułgarska)^[5], 'Triple Treat', 'Waltham Butternut'^[4].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Uprawiana jako warzywo o podobnych walorach smakowych i odżywczych, jak dynia zwyczajna.
Niektóre odmiany mają nieduże, ale ozdobne owoce i są uprawiane jako roślina ozdobna (tzw. dynia ozdobna).

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

Jak wszystkie dynie wymaga dużo światła, ciepła (optymalna temperatura to 25 °C) i wody. Uprawiana jest z nasion. Aby nie gniła, należy ją uprawiać na wysokich podporach, tak, by pędy i owoce nie leżały na ziemi.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-03] (ang.).
↑ Cucurbita moschata. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-03]. (ang.).
↑ ^a ^b Matthew Biggs, Jekka McVicar, Bob Flowerdew: Wielka księga warzyw, ziół i owoców. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 90. ISBN 978-83-11-10578-2.
↑ Właściwości przeciwutleniające owoców wybranych odmian dyni piżmowej.pdf Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne 2014

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Dolnośląski festiwal dyni. [dostęp 2017-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-23)].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-03] (ang.).

[3] Cucurbita moschata. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-03]. (ang.).

[biggs-4] Matthew Biggs, Jekka McVicar, Bob Flowerdew: Wielka księga warzyw, ziół i owoców. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 90. ISBN 978-83-11-10578-2.

[5] Właściwości przeciwutleniające owoców wybranych odmian dyni piżmowej.pdf Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne 2014

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]